❱❱ Η έμμεση άσκηση ψυχολογικής βίας και ο κίνδυνος απομόνωσης του θύματος
Η ηθική παρενόχληση είναι η έμμεση ψυχολογική βία που ασκείται συστηματικά, συγκεκριμένα, με ποικίλες μορφές από άτομα που χρησιμοποιούν διάφορες τεχνικές και μεθόδους με σκοπό να ταπεινώσουν, να απομονώσουν και να απομακρύνουν άλλους ενηλίκους από την εργασία τους ή άλλον χώρο ή άλλο περιβάλλον ή άλλη κοινωνική συνθήκη.
Προσβάλλονται και απαξιώνονται στοχευμένα η ηθική υπόσταση, η αξιοπρέπεια και η προσωπικότητα του ατόμου, το οποίο θυματοποιείται, κάτι που έχει επιπτώσεις στην ψυχική και την οργανική υγεία του.
Η ηθική παρενόχληση δεν είναι εμφανής. Πρόκειται για επιθετική τακτική και συμπεριφορά, αποτελούμενη από πράξεις βίας, λεκτικής και ψυχολογικής, καλυπτόμενες επιμελώς ως προς τα κίνητρα και τα αίτιά τους.
Η ηθική παρενόχληση δεν έχει έναν αποδεκτό επίσημο ορισμό. Ωστόσο, οι ερευνητές, ανεξάρτητα από τη χώρα προέλευσης, συμφωνούν ότι αναφέρονται στο ίδιο φαινόμενο και του αποδίδουν κοινά χαρακτηριστικά με κοινές επιπτώσεις στο άτομο (Hauge, Skogstad, & Einarsen, 2007, Salin 2009). Ο ορισμός που έδωσε ο Leymann (1996) περιγράφει την ψυχολογική τρομοκρατία ή mobbing (εκφοβισμός) στον χώρο της εργασίας ως μία κοινωνική αλληλεπίδραση, στο πλαίσιο της οποίας ένα ή περισσότερα άτομα στοχεύουν να φέρουν ένα άλλο άτομο σε θέση αδυναμίας, απαξίωσης και συντριβής, χρησιμοποιώντας πολλούς και ποικίλους τρόπους, οι οποίοι έχουν εχθρικό, κακό και αντιδεοντολογικό χαρακτήρα.
Για να θεωρηθεί ότι οι εχθρικές συμπεριφορές πληρούν τα χαρακτηριστικά της ηθικής παρενόχλησης πρέπει να εμφανίζονται συχνά και συστηματικά σε μεγάλο χρονικό διάστημα. Το άτομο που γίνεται στόχος μιας τέτοιας επιθετικής τακτικής διατρέχει τον κίνδυνο να βρεθεί μόνο, αποδυναμωμένο, σε σύγχυση, παγιδευμένο σε μία κατάσταση, την οποία δεν μπορεί να αντιμετωπίσει και να υπερασπιστεί τον εαυτό του.
Τα θύματα είναι συνήθως ιδιαίτερα ικανά, αποτελεσματικά και έντιμα άτομα, που δεν είναι επιρρεπή στη χειραγώγηση και δεν επηρεάζονται. Επειδή, όμως, συνήθως είναι εσωστρεφή, αδυνατούν να εκφραστούν και να υπερασπιστούν αποτελεσματικά τον εαυτό τους. Συνήθως έχουν πρόσφατες προσωπικές δυσκολίες (π.χ., χωρισμός, απώλεια και προβλήματα υγείας ή οικονομικά), έτσι ο θύτης εκμεταλλεύεται ότι παρουσιάζουν αδυναμία, αφού είναι ευάλωτα σε προσωπικό επίπεδο, ασκώντας ύπουλα και μεθοδικά την ηθική παρενόχληση.
Χαρακτηριστικά
Την ηθική παρενόχληση χαρακτηρίζουν οι συκοφαντίες, οι ειρωνείες, ο διασυρμός και η διασπορά φημών, η διαρκής επίκριση, η υποτίμηση και οι απειλές, που μπορεί να γίνονται με τρόπο έμμεσο (π.χ., κουτσομπολιά, ειρωνικές εκφράσεις, υπονοούμενα, στέρηση παροχών, δημιουργία αρνητικού κλίματος). Μπορεί να γίνεται προσπάθεια να γελοιοποιηθούν κάποιες προσωπικές επιλογές ή χαρακτηριστικά του ατόμου (π.χ., ερωτική ζωή, εμφάνιση, προσόντα), το άτομο διαβάλλεται, στοχοποιείται, είναι στο αρνητικό επίκεντρο της ομήγυρης και προκαλείται συνεχώς.
Η συμπεριφορά του θύτη βασίζεται σε φθόνο, ζήλια, όφελος, συμφέρον, προκατάληψη, επιθυμία ελέγχου και κυριαρχίας, ανάγκη για εξουσία και επιβεβαίωση, βαθύτερη ανασφάλεια και ανεπάρκεια, και χαρακτηρίζεται από την πλήρη αντιστροφή και μετάθεση της ευθύνης, τη διαστρέβλωση της πραγματικότητας με σκοπό να θίξει, να αιφνιδιάσει, να βάλλει, να επωφεληθεί και να κάνει κακό στον άλλον.
Πέρα από τους χώρους εργασίας, τον κοινωνικό και ευρύτερο οικογενειακό, συναντάται συχνά στο διαδίκτυο, με παραδείγματα όπως:
■ Η προσπάθεια να αποκλειστεί το θύμα από διαδικτυακές κοινότητες, από ομάδες εργασίας, αποκλεισμός από συναδελφικές αρμοδιότητες και από οικογενειακές υποχρεώσεις.
■ Η άσκηση λεκτικής βίας στον εργασιακό χώρο, στο οικογενειακό και το φιλικό περιβάλλον, καθώς και πίσω από ανώνυμους λογαριασμούς.
■ Η προσπάθεια παρέμβασης και επιβολής φόβου στην πραγματική ζωή του, εκφοβίζοντάς το, εκβιάζοντάς το και καταπιέζοντάς το με συγκαλυμμένους τρόπους, φέρνοντάς το σε αδιέξοδο σημείο απογοήτευσης, εγκατάλειψης και απελπισίας
ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ
Κάθε άτομο έχει δικαίωμα στην ίση μεταχείριση και πρόσβαση, στον σεβασμό της προσωπικότητάς του, της ιδιωτικής ζωής του και στην προστασία της ψυχοσωματικής υγείας του.
Το άτομο είναι σε θέση να αντιδράσει με ή χωρίς εξωτερική υποστήριξη με τους παρακάτω τρόπους:
1 Προσδιορίζοντας και εξωτερικεύοντας το πρόβλημα.
2 Ενημερώνοντας το οικογενειακό και το κοινωνικό περιβάλλον, με σκοπό να κατανοήσουν την κατάσταση και να βοηθήσουν στην αντιμετώπισή της.
3 Καταγράφοντας τις εκφοβιστικές συμπεριφορές που έχει εισπράξει.
4 Αναφορά των γεγονότων σε φίλους, συγγενείς ή συνεργάτες.
5 Αντιμετωπίζοντας άμεσα τα άτομα που του ασκούν την παρενόχληση.
6 Με ενημέρωση για το νομικό πλαίσιο υποστήριξης και προστασίας του.
Αν και προτείνεται αυτή η τακτική αντιμετώπισης, πολλές φορές το θύμα είναι ψυχικά και σωματικά εξαντλημένο, προκειμένου να προβεί σε κάθε είδους ενέργεια και να υπερασπιστεί τα δικαιώματά του. Σε αυτές τις 
περιπτώσεις επιδιώκεται και είναι χρήσιμη η ψυχολογική υποστήριξη, η οποία επιτυγχάνεται µέσω της συμβουλευτικής, υποστηρικτικής και της γνωσιακής συμπεριφοριστικής θεραπείας.
Αν είστε θύμα ηθικής παρενόχλησης, ζητήστε υποστήριξη, διεκδικήστε αποζημίωση, τιμωρία και δέσμευση για τη μη επανάληψη της παρενόχλησης. Προπάντων, αναγνωρίστε την ηθική παρενόχληση ως τέτοια και μην ενοχοποιείστε.
www.michalopoulou.gr
www.facebook.com/
Σοφία Π. Μιχαλοπούλου
