Ολα όσα δεν ξέρετε για τους παλαιοημερολογίτες.
Η ημερολογιακή διαφορά των 13 ημερών που δημιουργήθηκε στην Ελλάδα τον Μάρτιο του 1924 με την αντικατάσταση του Ιουλιανού (παλαιού) ημερολογίου από το Γρηγοριανό (νέο) ήταν η αιτία να διασπαστεί η Ορθόδοξη Εκκλησία σε παλαιοημερολογίτες (ΓΟΧ) και νεοημερολογίτες. Πέρασαν 90 χρόνια και σήμερα στις τάξεις των παλαιοημερολογιτών υπάρχουν δύο επίσημες Εκκλησίες που σύντομα θα ενωθούν σε μία, καθώς και δέκα Σέχτες με δέκα διαφορετικούς αρχιεπισκόπους, είναι αποτέλεσμα της αδιαφορίας της Πολιτείας να καλύψει το νομικό κενό που υπάρχει.
Οι παλαιοημερολογίτες είναι ομάδες ορθόδοξων χριστιανών, οι οποίες αποσχίστηκαν από την επίσημη Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος το 1924, όταν η τελευταία επέλεξε να ακολουθήσει το Γρηγοριανό ημερολόγιο που είχε υιοθετήσει η Πολιτεία. Οι παλαιοημερολογίτες θεώρησαν την αλλαγή του ημερολογίου το πρώτο βήμα για την υποταγή των ορθοδόξων στον Βατικανό και ότι η επίσημη Εκκλησία υπέπεσε στην αίρεση του οικουμενισμού, οπότε απομακρύνθηκαν από αυτήν και διατηρούν το Ιουλιανό ημερολόγιο στην παλαιά μορφή του.
Το ημερολόγιο που ακολουθούν οι παλαιοημερολογίτες υπολείπεται από το διεθνές ημερολόγιο κατά δεκατρείς ημέρες. «Δεν είμαστε τυπολάτρες ή ειδωλολάτρες των δεκατριών ημερών, αλλά η διαφορά μεταξύ νέου και παλαιού ημερολογίου είναι θέμα πνευματικό και σήμερα πλέον είναι θέμα δογματικό» υπογραμμίζει κληρικός των ΓΟΧ στην «Espresso».
Οι εκκλησίες των Παλαιοημερολογιτών δεν βρίσκονται σε κοινωνία με την Εκκλησία της Ελλάδος ούτε με τις Εκκλησίες οι οποίες βρίσκονται σε κοινωνία με αυτήν (Πατριαρχεία και αυτοκέφαλες Εκκλησίες). Κάποιες από αυτές ήταν σε κοινωνία με τη Ρωσική Εκκλησία της Διασποράς, κι αυτές όμως διέκοψαν την κοινωνία το 2007, όταν η Ρωσική Εκκλησία της Διασποράς ενώθηκε με το Πατριαρχείο Μόσχας. Η έλλειψη κοινωνίας και η πολυδιάσπαση έχουν δημιουργήσει πρόβλημα στη χειροτονία νέων επισκόπων, καθώς, σύμφωνα με τους ιερούς κανόνες της Ορθόδοξης Εκκλησίας, απαιτούνται τρεις κανονικοί επίσκοποι (ή εν ανάγκη τουλάχιστον δύο) για να χειροτονήσουν νέο αρχιερέα.
Αναγνωρίζονται τα μυστήρια; Ρωτήστε πριν εκτεθείτε…
Οι παλαιοημερολογίτες δεν θεωρούνται ετερόδοξοι ή ετερόθρησκοι, γιατί στο δόγμα παραμένουν χριστιανοί ορθόδοξοι. Ετσι δεν εμπίπτουν στους περιορισμούς του νόμου για την ανέγερση ναών, αν και υπάρχουν ομάδες ΓΟΧ που τελούν μυστήρια σε ιδιωτικούς ναούς.
Η Ελλάδα κατακλύζεται από εκκλησίες, παρατάξεις και μερίδες των παλαιοημερολογιτών, με αποτέλεσμα οι πιστοί (στην πλειονότητά τους) που ακολουθούν το παλαιό ημερολόγιο να βρίσκονται δικαιολογημένα μπροστά σε μια δαιδαλώδη κατάσταση. Στο ερώτημα αν αναγνωρίζονται από την Πολιτεία τα Μυστήρια που τελούν, η απάντηση είναι πως τουλάχιστον στις δύο “επίσημες” Εκκλησίες των ΓΟΧ, ναι. Για τις υπόλοιπες παρατάξεις, ομάδες, μερίδες, καλό θα ήταν οι ενδιαφερόμενοι να ρωτήσουν για να μην εκτεθούν.
Αμισθοι και ανασφάλιστοι
Ολοι οι κληρικοί που ακολουθούν το παλαιό ημερολόγιο βράζουν στο ίδιο καζάνι όσον αφορά τους μισθούς, την ασφάλιση και τις συντάξεις. Οι ΓΟΧ δεν έχουν μισθό, αλλά πληρώνονται από τα παγκάρια, δηλαδή από ό,τι αφήνουν οι πιστοί στους ναούς τους. Αφού πληρωθούν τα έξοδα, ενοίκια, λογαριασμοί κ.ά., ό,τι περισσέψει θα πάει στην τσέπη του κληρικού.
«Σήμερα υπάρχουν αρχιερείς με μισθό 400-500 ευρώ τον μήνα, αλλά και άλλοι, με πολύ λιγότερα» λέει στην «Espresso» επίσκοπος του παλαιού ημερολογίου και συνεχίζει: «Φυσικά είμαστε όλοι ανασφάλιστοι και για σύνταξη, ούτε λόγος». Αυτή είναι η πικρή αλήθεια.
Μητροπολίτης σε… 13 μήνες
Στην ομάδα του αρχιεπισκόπου Ιακώβου Γιαννακή πρέπει να διακονεί ο νεαρότερος (αν κρίνουμε από τη φωτογραφία) μητροπολίτης. Ο λόγος για τον μητροπολίτη Νέας Σμύρνης, Φαλήρου, Πειραιώς και Νήσων Διονύσιο. Σύμφωνα με το βιογραφικό του, «χειροτονήθηκε διάκονος στον Ιερό Ναό Αγίου Σπυρίδωνος Clayton στις 6-6-2010 και του δόθηκε και το οφίκιο του αρχιδιακόνου Αυστραλίας και πάσης Ωκεανίας. Στις 4-7-2011, λόγω αναγκών της Συνόδου, εκλέχθηκε και χειροτονήθηκε μητροπολίτης εκ της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος των ΓΟΧ». Δηλαδή σε 13 μήνες από διάκονος έγινε μητροπολίτης!
Η Ι. Σύνοδος των Ενισταμένων και οι γνήσιοι ορθόδοξοι
Υπάρχουν δύο επίσημες εκκλησίες σε ολόκληρη την επικράτεια
Η αλήθεια (που μπορεί ομολογουμένως να πληγώνει κάποιους) είναι ότι στην Ελλάδα δύο είναι οι επίσημες (κανονικές) Εκκλησίες των παλαιοημερολογιτών: Η Εκκλησία των Γνησίων Ορθοδόξων Χριστιανών Ελλάδος υπό τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Καλλίνικο Σαραντόπουλο και η Ιερά Σύνοδος των Ενισταμένων με επικεφαλής τον μητροπολίτη Ωρωπού και Φυλής Κυπριανό Γιούλη.
Οι δύο αυτές εκκλησιαστικές κοινότητες διαθέτουν αξιόλογους κληρικούς και ενορίες σε ολόκληρη σχεδόν την ελληνική επικράτεια. Μάλιστα η Πολιτεία έχει άριστες σχέσεις μαζί τους. Συγκεκριμένα, στις 5 Μαρτίου ο μητροπολίτης Αττικής και Βοιωτίας Χρυσόστομος (Εκκλησία ΓΟΧ υπό τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Καλλίνικο), ανταποκρινόμενος στο κάλεσμα της τοπικής αυτοδιοίκησης του Δήμου Ασπροπύργου αλλά και του περιφερειάρχη Αττικής Γιάννη Σγουρού (έρχονται και εκλογές), τέλεσε επί της λεωφόρου ΝΑΤΟ (Ασπρόπυργος) τον αγιασμό των εγκαινίων της νέας οδού.
Τα τελευταία χρόνια δημιουργήθηκαν παρατάξεις ΓΟΧ με έγκυρες χειροτονίες αλλά και κάποιες που αποτελούνται από αυτοχειροτόνητους. Δυστυχώς στον χώρο παρεισέφρησαν καθηρημένοι από το νέο ημερολόγιο (Ελλαδική Ορθόδοξη Εκκλησία) για ηθικά ή άλλα παραπτώματα, αρχομανείς και φιλόδοξοι, που δεν τιμούν την εικόνα των γνήσιων ορθοδόξων χριστιανών. Ανάμεσά τους υπάρχουν και αξιόλογοι κληρικοί, με τους οποίους τόσο η παράταξη του Αρχιεπισκόπου Καλλίνικου όσο και οι Ενιστάμενοι προσπαθούν να έρθουν σε κοινωνία. Αρχιερείς των ΓΟΧ έχει κατά καιρούς πλησιάσει και η Ελλαδική Ορθόδοξη Εκκλησία και κάποιοι από αυτούς επέστρεψαν στους κόλπους της επικρατούσας Εκκλησίας.
Τεράστιες ευθύνες για την ύπαρξη πλήθους ομάδων που ακολουθούν το παλαιό ημερολόγιο έχει η Πολιτεία που μέχρι σήμερα δεν έχει φροντίσει να καλύψει το νομικό κενό και αυτό ακριβώς εκμεταλλεύονται κάποιοι ιδρύοντας αρχιεπισκοπές και μητροπόλεις. «Μακάρι να γίνουν βήματα για τη συρραφή του διαιρεμένου χιτώνα του Κυρίου μας» υποστηρίζουν συχνά αρχιερείς των ΓΟΧ.
Ισως τις επόμενες ημέρες ανακοινωθεί η ένωσή τους
Και πράγματι έχουν γίνει βήματα. Οι δύο παρατάξεις ή -αν θέλετε- ομάδες (Εκκλησία των ΓΟΧ Ελλάδος και Ενιστάμενοι) έχουν ανοίξει εδώ και χρόνια γέφυρα επικοινωνίας, με σειρά συσκέψεων και σύντομα (ίσως και τις επόμενες μέρες), όπως αποκαλύπτει η «Espresso», μπορεί να ανακοινωθεί επισήμως η ένωσή τους.
Η τελευταία σύσκεψή τους πραγματοποιήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου (7 με το παλαιό ημερολόγιο) και σύμφωνα με το κοινό ανακοινωθέν τους: «Αἱ δύο Ἐπιτροπαὶ διεπίστωσαν τὴν ἐπιτυχῆ ὁλοκλήρωσιν τοῦ ἀνατεθέντος εἰς Αὐτὰς ἔργου.
Περαιτέρω, θὰ συνεχισθῇ ἡ συνεργασία τῶν δύο Πλευρῶν εἰς ἐπίπεδον Γραμματειῶν τῶν Ἐπιτροπῶν, προκειμένου νὰ ὁλοκληρωθῇ ἡ ἀντιμετώπισις διαφόρων ἐκκρεμοτήτων, πρὸς σύνταξιν εἰσέτι τινῶν Κειμένων. Ταυτοχρόνως, ὁ Διάλογος θὰ ἐξακολουθήσῃ μεταξὺ Ἐπιτροπῶν διαφορετικῆς συνθέσεως, προκειμένου νὰ συζητηθοῦν ἱεροκανονικῆς καὶ πρακτικῆς φύσεως ζητήματα.
»Ἡ ἑπομένη Κοινὴ Σύσκεψις τῶν Ἐπιτροπῶν ὑπὸ τὴν παροῦσαν σύνθεσιν συνεφωνήθη ὅπως ἔχῃ τυπικὸν χαρακτῆρα προκειμένου νὰ ὑπογραφοῦν τὰ Κοινὰ Συμπεράσματα τῆς παρούσης. Θὰ λάβῃ χώραν εἰς τὴν αἴθουσαν τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων Πέτρου και Παύλου ἐν Δάφνῃ Ἀθηνῶν, ἐντὸς τῆς Β’ ἑβδομάδος τῶν Νηστειῶν».
Ο καλόγερος που ζωγράφισε τη γνωστή διαφήμιση ΜΙΣΚΟ
Ιστορικά τον εκκλησιαστικό «κορμό» των ΓΟΧ αποτελούν δύο προσωπικότητες: ο μητροπολίτης Φλωρίνης Χρυσόστομος Καβουρίδης που διατέλεσε πρώτος Αρχιεπίσκοπος του παλαιού ημερολογίου και ο επίσκοπος Βρεσθένης Ματθαίος Καρπαθάκης που ήλθε σε διάσταση με τον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο, με αποτέλεσμα στην πορεία οι ΓΟΧ να διασπαστούν σε «Φλωριναίους» και σε «Ματθαιικούς», οι οποίοι και υπέστησαν τη μεγαλύτερη διάσπαση.
Ας δούμε την πορεία αυτού του «κορμού»: Πρώτος Αρχιεπίσκοπος του παλαιού ημερολογίου εξελέγη ο πρώην Φλωρίνης Χρυσόστομος Καβουρίδης. Υπήρξε εξέχουσα εκκλησιαστική φυσιογνωμία της εποχής και πνευματικός πατέρας του μετέπειτα Πατριάρχη Αθηναγόρα.
Κοιμήθηκε το 1955 χωρίς να αφήσει διαδόχους, κι αυτό γιατί ο Βρεσθένης (και άλλοι) είχαν ήδη αποσχισθεί από αυτόν, έτσι ώστε να είναι αδύνατη πλέον χειροτονία νέων αρχιερέων, με αποτέλεσμα το παλαιό να βρεθεί και πάλι ακέφαλο. Τότε άρχισε η διάσπαση σε «Φλωριναίους» και «Ματθαιικούς». Τους τελευταίους πολλοί τούς χαρακτηρίζουν ζηλωτές ή φανατικούς.
Ετσι κατέφυγαν στους αρχιερείς τής ρωσικής Εκκλησίας της Διασποράς (με έδρα την Αμερική, λόγω τού κομμουνισμού στη Ρωσία ) και έτσι το 1962 χειροτόνησαν τον δεύτερο Αρχιεπίσκοπό τους, τον Ακάκιο Παππά. Σήμερα η «Εspresso» αποκαλύπτει ότι αυτός ο Αρχιεπίσκοπος ήταν ο Ακάκιος της γνωστής διαφήμισης ΜΙΣΚΟ.
Τρίτος Αρχιεπίσκοπος, μετά τον θάνατο του Ακάκιου, εξελέγη ο Αυξέντιος Πάστρας (εκοιμήθη το 1994), ο οποίος καθαιρέθηκε το 1985. Το 1997 η Ιερά Σύνοδος έκανε επανεξέταση της καθαιρετικής απόφασης εις βάρος του και τον αποκατέστησε. Μετά την κοίμηση του Αυξεντίου έγιναν αποσχίσεις και δημιουργήθηκαν αρκετές ομάδες.
Τέταρτος Αρχιεπίσκοπος αναδείχθηκε ο Χρυσόστομος Β’ (Κιούσης ), ο οποίος εκοιμήθη το 2010 και στη θέση του εξελέγη ο μητροπολίτης Αχαΐας Καλλίνικος (κατά κόσμον Κωνσταντίνος Σαραντόπουλος), ο οποίος μέχρι σήμερα προΐσταται της Εκκλησίας των ΓΟΧ.
Κάποια από τις οικογένειες που ίδρυσαν τη MΙΣΚΟ είχε πνευματική σχέση με τον Ακάκιο Παππά που τότε μόναζε σε σκήτη του Αγίου Ορους. Κάποια εποχή η επιχείρηση δεν πήγαινε καλά και όταν το έμαθε ο ιερομόναχος Ακάκιος, τους πρότεινε ο ίδιος τη διαφήμιση με τον μοναχό και το γαϊδουράκι, και το σλόγκαν «Ακάκιε, τα μακαρόνια…». Μάλιστα επειδή ο ίδιος είχε και χάρισμα στη ζωγραφική, το αρχικό διαφημιστικό το ζωγράφισε (σκίτσαρε) ο ίδιος.
Διάσπαση σε δύο μερίδες και τέσσερις υποπαρατάξεις
Το 1995 η παράταξη που είχε ιδρύσει ο Βρεσθένης Ματθαίος Καρπαθάκης (1937-1950), οι λεγόμενοι «Ματθαιικοί», με αφορμή την προσκύνηση ή όχι κάποιων εικόνων διασπάστηκε σε δύο μερίδες και τέσσερις υποπαρατάξεις.
Η πρώτη είναι από το 2005 χωρισμένη σε δύο υποπαρατάξεις: του Αρχιεπισκόπου Νικολάου Μεσσιακάρη, με Αρχιεπίσκοπο σήμερα τον από Βρεσθένης Στέφανο Α’ και του Αρχιεπισκόπου Μεσογαίας Κηρύκου Κοντογιάννη (φωτό 4). Η δεύτερη είναι επίσης διασπασμένη από το 2002 σε δύο υποπαρατάξεις, του Θηβών και Λεβαδείας Χρυσοστόμου Τζανή και του Θεσσαλονίκης Χρυσοστόμου Μητρόπουλου. Η καθεμία από τις παραπάνω ματθαιϊκές παρατάξεις θεωρεί εαυτήν ως τη Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία.
Το 1995 μια μερίδα επισκόπων χωρίζεται από τη Σύνοδο του Χρυσοστόμου Κιούση. Η μερίδα αυτή με τον τίτλο «Εκκλησία Γνησίων Ορθοδόξων Χριστιανών Ελλάδος» ποιμαίνεται σήμερα από τον επίσκοπο Μακάριο, κατά κόσμον Κωνσταντίνο Καβακίδη (φωτό 5), ο οποίος φέρει τον τίτλο «Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος», όπως διαβάζουμε στην ιστοσελίδα που διατηρεί.
Η συγκεκριμένη Εκκλησία έχει ιδιαίτερη δυναμική στη βόρεια Ελλάδα αλλά και ενοριακούς ιερούς ναούς σε αρκετά σημεία της χώρας και αρκετές μονές στην Πελοπόννησο. Ο Μακάριος, δυναμικός ιεράρχης, τάσσεται κατά της ένωσης Ενισταμέων και Εκκλησίας ΓΟΧ.
Ο (αδικημένος) Αυξέντιος και οι άλλοι
Επί εποχής Αρχιεπισκόπου Αθηνών Αυξεντίου Πάστρα (1986-1994) (φωτό 6) δημιουργήθηκαν αρκετές παρατάξεις παλαιοημερολογιτών με επισκόπους οι οποίοι χειροτόνησαν και άλλους. Οταν το 1985 καθαιρέθηκε ο (αδικημένος) Αυξέντιος για την παράνομη χειροτονία του Δωροθέου Τσάκου, δεν αποδέχθηκε την καθαίρεσή του και συνέχισε με δική του παράταξη, την οποία μετά την κοίμησή του, το 1994, ανέλαβε ο Αρχιεπίσκοπος Μάξιμος Βαλλιανάτος.
Από τον Δωρόθεο Τσάκο έλκουν τις χειροτονίες τους δύο σύνοδοι ΓΟΧ, η μία με Αρχιεπίσκοπο τον επίσης καθηρημένο από το νέο ημερολόγιο (μητρόπολης Κυθήρων) Σεραφείμ Μίχα (εκοιμήθη το 2014), στη θέση του οποίου εξελέγη ο Παρθένιος Βεζυρέας (φωτό 7), και η άλλη με Αρχιεπίσκοπο τον Νικηφόρο (φωτό 8), με τον τίτλο «Κανονικός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος των Παλαιοεορτολογιτών».
Από τον Αρχιεπίσκοπο Μάξιμο Βαλλιανάτο έλκει τη χειροτονία της η ομάδα του «Αρχιεπισκόπου» Αυξεντίου Μαρίνη (έδρα στο Κερατσίνι) , που μάλλον ως ομάδα διαλύθηκε. Υπάρχει και άλλη μία ομάδα, η «Μητροπολιτική Σύνοδος Πατρώου Εορτολογίου», υπό τον μητροπολίτη Αυλώνος Αγγελο (φωτό 9).
ΚΩΣΤΑΣ ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ