Ο Σπύρος Μπιμπίλας θα μπορούσε έπειτα από όλα αυτά που έχουν συμβεί με τις καταγγελίες στο ελληνικό θέατρο και το κίνημα #ΜeToo να χαρακτηριστεί ο μικροκαμωμένος λαϊκός ήρωας που στηρίζεται πάνω του όλο το ελληνικό θέατρο.
- Από τον
Νίκο Νικόλιζα
Και ποιος, αλήθεια, θα φανταζόταν ότι ο προστάτης των φτωχών, παλαίμαχων ηθοποιών, που μέχρι πρότινος φιλοξενούσε στα σπίτια του άπορους καλλιτέχνες, θα βρισκόταν να διαχειρίζεται το μεγαλύτερο σκάνδαλο που έχει γίνει ποτέ στα θεατρικά δρώμενα.
Την προηγούμενη Πέμπτη τον συναντήσαμε στη λαϊκή στα Κάτω Πατήσια, στην οδό Παπαντωνίου. Εκεί όπου κάθε Πέμπτη ψωνίζει για τους άπορους καλλιτέχνες πράγματα, τα οποία τα μεταφέρει με το αυτοκίνητό του, πόρτα πόρτα. Προσπαθήσαμε να διανύσουμε με τα πόδια ολόκληρη τη λαϊκή αγορά.
Μάταια, αφού ο κόσμος που τον σταματούσε να τον αγκαλιάσει μας θύμισε στιγμές με την Αλίκη Βουγιουκλάκη, όταν εκείνη ήταν εθνική σταρ. Μεταξύ αβγών Μεγάρων που ψώνιζε στους πάγκους της λαϊκής και πορτοκαλιών Πελοποννήσου μάς εξιστόρησε όσα συμβαίνουν στο θέατρο, προμηνύοντας πως κανένας δεν ξέρει πότε και πού θα καταλήξει το τσουνάμι των καταγγελιών…
Αλήθεια Σπύρο, πώς αισθάνεσαι;
«Από την αρχή που μπήκα στο σωματείο για να βοηθήσω για τις συλλογικές συμβάσεις και άλλα παρεμφερή θέματα, δεν μπορούσα να διανοηθώ ότι θα ξεσπούσε ένα τέτοιο σκάνδαλο πάνω από τα κεφάλια του νέου Δ.Σ. Είναι μια πρωτόγνωρη κατάσταση και δύσκολα διαχειρίσιμη, να υπάρχει μια καταιγίδα καταγγελιών από πολλούς για αρκετούς.
Νιώθω αμηχανία, όμως, από την άλλη μεριά, η άδικη επίθεση που έγινε στο σωματείο μας, από την υπερασπιστική γραμμή του κ. Λιγνάδη, μας έκανε να απορήσουμε. Ομως η αγάπη που εκδηλώθηκε από τεράστιο πλήθος κόσμου μού δημιούργησε συναισθήματα αγάπης -όχι δικαίωσης, γιατί πάντα ήξερα τι είμαι και ποιος είμαι- και ζεστασιά. Δεν ένιωσα ούτε αγανάκτηση ούτε θυμό.»
Το ότι η υπερασπιστική γραμμή του κ. Λιγνάδη μίλησε με απαξιωτικά λόγια για σένα μήπως, τελικά, συσπείρωσε τον κόσμο;
«Βεβαίως. Αυτή η άδικη επίθεση που έγινε έκανε ακόμα και τον τελευταίο ηθοποιό που είχε ενδοιασμό για το σωματείο μας να γραφτεί. Και ήρθαν ακόμα και οι παλιοί καλλιτέχνες που δεν είχαν καμιά ανάγκη να εγγραφούν. Και όμως γράφτηκαν.»
Υπήρξε κάποια στιγμή που δίστασες με όλο αυτό το σκάνδαλο, φοβούμενος ότι θα εμπλακείς σε περιπέτειες;
«Είναι μια καταιγίδα που έχει έρθει και δεν μπορώ να πω εγώ στον κόσμο «κλείστε τα στόματά σας», αλλά ούτε και να πω στους φερόμενους ως θύτες να μην προασπίσουν τα δικαιώματά τους. Ολοι είναι μέλη μας. Θα πρέπει, λοιπόν, να αποδείξουν την ενδεχόμενη αθωότητά τους και να χρησιμοποιήσουν το τεκμήριο της αθωότητας.»
Με ποιον φερόμενο θύτη στεναχωρήθηκες περισσότερο;
«Με όλους, πάρα πολύ. Δεν περίμενα άνθρωποι της δικής μας γενιάς ότι θα προκαλούσαν τόσο σοβαρά προβλήματα στη νεότερη γενιά, η οποία είναι και φτωχοποιημένη και αγωνίζεται με πολλή αγάπη για το θέατρο.»
Οταν άκουγες παρασκηνιακά κάποια πράγματα για κάποιους ανθρώπους, πίστευες ότι μπορεί και να είναι αλήθεια;
«Εγώ, όπως και πολλοί συνάδελφοί μου, είχα ακούσει για μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα ότι είχαν μια περίεργη συμπεριφορά. Κοινώς, κάποιοι ήταν «πέφτουλες». Κανένας δεν μπορούσε να φανταστεί ότι είχαν φτάσει σε ακρότητες. Αυτό μας έχει κάνει να μένουμε άφωνοι. Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα, που είχε θεωρηθεί να είναι φυσιολογικό φαινόμενο, και το είχαμε αποδεχτεί φυσιολογικά όλοι, και λόγω της εξουσίας και λόγω των συνθηκών που είχαν δημιουργηθεί -και από τα κανάλια που τους έδιναν πάρα πολλά χρήματα-, αυτό τους έκανε να πιστεύουν ότι είναι κάτι παραπάνω από τους άλλους! Αυτό παίζει πολύ μεγάλο ρόλο. Ποιος έδωσε σε όλους αυτούς το έναυσμα για να αποκτήσουν πολύ μεγάλη εξουσία; Οταν έγιναν τα ιδιωτικά κανάλια!
Ας πούμε, ο κ. Λιγνάδης δούλεψε πολύ περισσότερο στα κρατικά θέατρα και λιγότερο στα ελεύθερα θέατρα, που σημαίνει κάποια σιγουριά, χωρίς να υπάρχει το άγχος να ψάχνει συνεχώς για εργασία…
Αυτό που ξέρω εγώ είναι ότι ο κ. Λιγνάδης ήταν συνήθως σε σημαντικές θέσεις, ενώ εμείς, οι περισσότεροι ηθοποιοί, δηλαδή, ψάχναμε για δουλειά. Αυτό δεν είναι κακό, αν σου προσφέρεται η εργασία. Στο θέατρο, όπως και σε πολλούς άλλους χώρους, υπάρχουν άνθρωποι που έχουν περισσότερες γνωριμίες, που ελίσσονται. Ο Δημήτρης, λοιπόν, ήταν από αυτούς τους τυχερούς ανθρώπους, που, από τότε που βγήκε, συνήθως ήταν σε θέσεις, ανεξαρτήτως κυβερνήσεων!»
Η φράση με τα Στρουμφάκια που ειπώθηκε από εσένα ήταν εσκεμμένη;
«Οχι, ήταν αλήθεια. Εγώ με τον Δημήτρη πρωτοσυναντηθήκαμε στα ίδια έδρανα να γράφουμε για τα Στρουμφάκια το 1980-1981. Από τότε δεν ξαναβρεθήκαμε ποτέ. Δεν είχαμε ούτε «γεια».
Και ξαναβρεθήκαμε όταν εκείνος έγινε καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου. Και μάλιστα του έστειλα τηλεγράφημα συγχαρητηρίων, όταν μετονόμασε την αίθουσα του ΡΕΞ σε «Ελένη Παπαδάκη» και ήρθα σε μεγάλη ρήξη με την προηγούμενη διοίκηση του ΣΕΗ. Εγώ μάλιστα τον υποστήριξα, τότε, τον Δημήτρη. Και όταν έγινα εγώ εκλεγμένος πρόεδρος του ΣΕΗ και εκείνος διορισμένος καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού, έπρεπε να έχουμε επαφή για τη συλλογική σύμβαση. Αυτό είναι όλο.»
Τελικά σου έκανε καλό το «μέτριος ηθοποιός», όπως σε αποκάλεσαν;
«Τους ευχαριστώ, γιατί όσο με χτυπάνε τόσο εξυψώνομαι στα μάτια όλων. Γιατί ήταν άδικη επίθεση…»
Ποια είναι η πιο δύσκολη περίπτωση από όλες αυτές που έχουν να αντιμετωπίσουν οι φερόμενοι θύτες;
«Ολες είναι πολύ άσχημες, γιατί με όλους αυτούς τους ανθρώπους β και με κάποιους συνεργάστηκα, και μάλιστα πολύ…»
Με τον Πέτρο Φιλιππίδη δούλεψες πολύ…
«Οχι μόνο με τον Πέτρο. Δούλεψα αρκετά και με τον Παύλο Χαϊκάλη. Με τον Κιμούλη μπήκαμε μαζί στη σχολή, αλλά και με τον Κώστα Σπυρόπουλο είχαμε καλές επαφές!»
Σε πήρε κάποιος από αυτούς τηλέφωνο;
«Δεν θέλω να αναμείξω καθόλου την προσωπική σχέση που είχα με κάποιους από αυτούς τους ανθρώπους με τον θεσμικό μου ρόλο…»
Σαν πρόεδρο σε πήραν τηλέφωνο οι φερόμενοι θύτες;
«Οχι.»
Τα θύματα;
«Ναι, πολλά. Κυρίως μου τηλεφωνούν για να με συμβουλευτούν τι πρέπει να κάνουν. Εγώ τους παραπέμπω εκεί που πρέπει, δηλαδή στους νομικούς ή στο πειθαρχικό. Και τους παραπέμπω όλους αυτούς να πάνε να καταθέσουν. Διότι δεν μπορούν να μου φορτώνουν τη δική μου ψυχή με τόσο δραματικά γεγονότα, που με γλαφυρό τρόπο μού περιγράφουν, και στο τέλος να μην καταθέτουν…»
Υπάρχουν, δηλαδή, και άλλες αντίστοιχες ιστορίες;
«Βεβαίως. Και όλα αυτά είναι φορτωμένα στα αυτιά μου και στην καρδιά μου και τις κουβαλάω εγώ. Και στο τέλος δεν έρχονται να τα υπογράψουν.»
Τελικά είναι τόσο σκληρά τα πράγματα στο θέατρο;
«Οχι, όλη η ζωή είναι έτσι. Εμείς είμαστε μια μικρογραφία της κοινωνίας.»
Πού πιστεύεις ότι θα σταματήσει αυτό το τσουνάμι;
«Δεν το ξέρω. Ομως επειδή είμαι πολύ αισιόδοξος άνθρωπος, πάντα λέω «σε λίγο θα έρθει μια καινούργια άνοιξη». Και ακόμα αν φύγουν -που θα φύγουν- κάποιοι άνθρωποι από το θέατρο, υπάρχει μια τόσο σπουδαία νέα γενιά ηθοποιών που έρχεται, που είναι όλα ελπιδοφόρα.»
Πιστεύεις, δηλαδή, ότι κάποιοι από τους φερόμενους θύτες δεν θα ξαναγυρίσουν στο θέατρο;
«Αμεσα όχι. Γιατί θα είναι δύσκολο να συνεργαστούν κάποιοι άλλοι ηθοποιοί μαζί τους. Αυτό συμπεραίνω από τη συμπεριφορά των υπόλοιπων ηθοποιών.»
Αδεια εξασκήσεως επαγγέλματος τελικά έρχεται στον κλάδο σας;
«Οχι, διότι απαγορεύεται από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Εχει καταργηθεί, διότι θεωρούνται ελεύθερα αυτά τα επαγγέλματα.»
Αρα είναι καθαρά ηθικό πλέον το θέμα;
«Ηθικό και μόνο!
Δηλαδή, κάποιοι φερόμενοι θύτες μπορεί να επιστρέψουν στο θεατρικό σανίδι… Εγώ δεν είμαι υπέρ των αποκεφαλισμών. Μακάρι να καταλάβουν τα λάθη τους, να διορθωθούν ως άνθρωποι και ας επιστρέψουν…»
Οταν πηγαίνεις στο σπίτι των φίλων σου, μετά τα τελευταία γεγονότα, ποια είναι η πιο συχνή ερώτηση που σου κάνουν;
«Ολοι μου λένε «πες το μας off the record». Αυτό μου έχει σπάσει τα νεύρα (γέλια). Επίσης, γελάω που όλοι εκείνοι οι δημοσιογράφοι που με το ζόρι περνούσαν κάποτε από δίπλα μου και με κοιτούσαν υποτιμητικά τώρα μου λένε ότι με λάτρευαν από πάντα.»
Είναι καρφί στην καρδιά όλο αυτό το υποτιμητικό ύφος που είχαν για σένα;
«Οχι, γιατί πάντα ήξερα ποιος είμαι και τους είχα γραμμένους. Τώρα όμως το διασκεδάζω. Τότε, δεν μου έδιναν το βήμα. Τώρα, τους θυμίζω το λάθος τους!»
Ποιο είναι το πιο άσχημο σχόλιο που έχει γραφτεί για σένα;
«Με έλεγαν μαϊντανό, με αποκαλούσαν κιτς τύπο και γενικά προσπαθούσαν να με παρουσιάσουν ως trash. Αγνοώντας ότι εγώ έπαιζα στα καλύτερα θέατρα, με τους καλύτερους σκηνοθέτες. Ο κάθε άνθρωπος, που με μεγάλη ευκολία καταδικάζει τον συνάνθρωπό του, πρέπει να κοιτάζεται καλύτερα στον καθρέφτη. Ξεχνάνε ότι εγώ είχα πάντα χρήματα και πάντα βοηθούσα τους συνανθρώπους μου. Και δεν τα είχα από την οικογένειά μου. Τα δούλευα από το πρωί μέχρι το βράδυ σαν το μυρμήγκι από μικρό παιδί!»
Τελευταία φορά που έκλαψες;
Εκλαψα από συγκίνηση το βράδυ που δέχτηκα εκείνο το μεγάλο κύμα αγάπης του κόσμου. Και ταυτόχρονα σκεφτόμουν ότι ο Δημήτρης οδήγησε τη ζωή του σε αυτό το χάλι.
Εβαλες ποτέ τον εαυτό σου να είναι στη θέση του κ. Λιγνάδη;
«Δεν θα μπορούσε να γίνει αυτό, γιατί η δική μου ζωή είναι τελείως διαφορετική. Εγώ τώρα που διαβάζω μέσα από άρθρα τη ζωή του Δημήτρη, μένω κατάπληκτος. Η ζωή μου είναι εντελώς διαφορετική. Είναι το άλλο άκρο. Εγώ ήμουν των μεγάλων σχέσεων και των δεσμών. Εγώ έχω συναντήσει λίγους ανθρώπους στη ζωή μου!»
Τελικά, πίστευες ότι κάποια στιγμή θα είσαι το επίκεντρο των γεγονότων;
«Κάποτε, που ήμουν μικρούλης και η μαμά μου έτρεχε, γιατί θα πέθαινε ο μπαμπάς μου κι εκείνη είχε απελπιστεί και πήγαινε σε καφετζούδες, είχε έρθει στο σπίτι και είχε πει το έξης: «Ξέρεις τι μου είπε η καφετζού; Οτι ένα από τα τρία μου παιδιά θα μεγαλώσει και θα γίνει τόσο γνωστό και θα το αγαπάει όλη η Ελλάδα». Και γυρνάει σε μένα και μου λέει: «Λες να ‘σαι εσύ;»»