«Η νοσηρότητα, “συνυπάρχει”, μαζί μου, εδώ στο γραφείο μου» εξομολογείται μιλώντας στην «Espresso» η υφυπουργός Υγείας, αρμόδια για την Ψυχική Υγεία Ζωή Ράπτη. Και δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, αφού από τα χέρια της περνά το βαρύ φορτίο των ψυχικών ασθενειών, που έγινε βαρύτερο, σχεδόν ασήκωτο, με την πανδημία.
«Θα έλεγα ψέματα, αν σας απαντούσα ότι αυτό δεν έχει προσωπικό και συναισθηματικό κόστος. Όμως, και πάλι, ωχριά μπροστά στην αίσθηση του καθήκοντος» είναι τα λόγια της Ζωής Ράπτη, που τα καταφέρνει περίφημα σε όλες τις συνθήκες. Άλλωστε η δική της αίσθηση καθήκοντος είναι υψηλότατη.
Οι γυναίκες, τα παιδιά και οι νέοι είναι, σύμφωνα με την υφυπουργό, τα μεγαλύτερα «θύματα» της πανδημίας. Η διαδικτυακή εξάρτηση των εφήβων εκτοξεύθηκε από το 40%, που ήταν πριν από τις καραντίνες, στο 62,7% σήμερα! Μάλιστα, το 20% αυτών των παιδιών παραιτείται εντελώς από τη ζωή.
Συζητώντας για την επικαιρότητα των ημερών και τις δημόσιες εξομολογήσεις των συναδέλφων της, Φώφης Γεννηματά και Ντόρας Μπακογιάννη, για την υγεία τους, η υφυπουργός παραδέχεται ότι στην αρχή ένιωσε σοκ και θλίψη. Ύστερα, όμως, αυτά τα συναισθήματα έδωσαν τη θέση τους στο θάρρος και την αισιοδοξία. Η Ζωή Ράπτη, μιλώντας για πολιτική, υποστηρίζει ότι ο αληθινός εφιάλτης για έναν πολιτικό είναι να αποδειχθεί ανάξιος υπηρέτης του δημόσιου συμφέροντος.
Η υφυπουργός Υγείας, που είναι συγχρόνως και μητέρα ενός αγοριού 19 ετών σήμερα, επιμένει ότι ο ρόλος της μάνας είναι ίδιος όσων χρονών και να είναι το παιδί της. Με τον γιο της, λοιπόν, τον Γιώργο Βασιλακόπουλο, είδαν τον περίφημο 007, τον Τζέιμς Μποντ του 2021, που… γοήτευσε την υφυπουργό. Παρ’ όλα αυτά, ξεκαθαρίζει πως, παρά τη γοητεία του πρωταγωνιστή Ντάνιελ Κρεγκ, εκείνη δεν αντλεί πρότυπα από τον κινηματογράφο.
Πώς αισθανθήκατε ως γυναίκα όταν ακούσατε τις εξομολογήσεις της Φώφης και της Ντόρας; Τι συναισθήματα σας γέννησαν;
Ως άνθρωπος με ευαισθησίες και κατανόηση αισθάνθηκα ό,τι ολόκληρη η Ελλάδα: στην αρχή σοκ και θλίψη, έπειτα αισθήματα αλληλεγγύης και αγάπης προς δύο διακεκριμένες πολιτικούς και στο τέλος ένιωσα αισιοδοξία αφού πήρα θάρρος από τις ίδιες, όταν ενημερώθηκα για τον τρόπο που αντιμετωπίζουν αυτό το μεγάλο πρόβλημα υγείας. Ο τρόπος που αντέδρασαν οι κυρίες Μπακογιάννη και Γεννηματά είναι και ανθρώπινος αλλά συνάμα και πολιτικός, μια και προσφέρει ένα θετικό παράδειγμα για την κοινωνία: εμπιστευόμαστε το ελληνικό επιστημονικό προσωπικό, κάνουμε όσα συνιστούν οι θεράποντες ιατροί μας, συνεχίζουμε τη ζωή μας, επικοινωνούμε με το περιβάλλον μας για το πρόβλημά μας και η μαχητικότητά μας δίνει κουράγιο σε όλες και όλους όσοι αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα, καθώς και στις οικογένειές τους.
Κάθε μέρα ακούμε κι ένα περιστατικό κακοποίησης, είτε παιδιού είτε γυναίκας. Ακούμε για εγκλήματα, αυτοκτονίες, εξαφανίσεις ανθρώπων και για περιστατικά ψυχικών παθήσεων. Τι γίνεται μέσα στην καρδιά της κοινωνίας σήμερα; Τι ζημιά έκαναν οι καραντίνες στον ψυχισμό του Έλληνα;
Ήδη έχουν καταγραφεί σημαντικές και μετρήσιμες επιπτώσεις της πανδημίας που αφορούν σε ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, όπως οι γυναίκες, τα παιδιά και οι νέοι. Ενδεικτικά: Σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ΔΟΕ), η υγειονομική κρίση παγίωσε τις ανισότητες μεταξύ των φύλων στην αγορά εργασίας, κυρίως στη μη αμειβόμενη εργασία. Η ΔΟΕ εκτιμά ότι παγκοσμίως σχεδόν 40% όλων των απασχολούμενων γυναικών εργάζεται σε τομείς που πλήττονται σφόδρα από την κρίση της πανδημίας, σε σύγκριση με το 36,6% των ανδρών. Οι αλλαγές στην καθημερινότητα των παιδιών και των εφήβων κατά την πανδημία ήταν ραγδαίες. Το κλείσιμο των σχολείων περιόρισε τις ευκαιρίες ανάπτυξης και εξέλιξης παιδιών και εφήβων, με κίνδυνο την εμφάνιση μακροχρόνιων επιπτώσεων στην ψυχική και σωματική ευημερία τους. Σύμφωνα με μελέτες του ΕΚΠΑ, οι συμπεριφορές διαδικτυακής εξάρτησης φτάνουν το 62,7% στον εφηβικό πληθυσμό, έναντι 40% προ καραντίνας, με περίπου το 20% να εκδηλώνει σοβαρή παραίτηση από καθημερινές υποχρεώσεις και δραστηριότητες.
Πόσο επηρεάζει τον δικό σας ψυχισμό αυτό το υπουργικό πόστο που σας φέρνει σε επαφή με τόσο μεγάλα προβλήματα ψυχικής υγείας;
Ζω τα προβλήματα κάθε ημέρα. Το σύνολο της υπάρχουσας νοσηρότητας θα μπορούσα να πω ότι «συνυπάρχει» μαζί μου, στο γραφείο μου. Πρέπει να ασχοληθώ με όλα τα ζητήματα του υφυπουργείου για την Ψυχική Υγεία και να τα γνωρίζω σε βάθος. Θα έλεγα ψέματα αν σας απαντούσα ότι αυτό δεν έχει προσωπικό, συναισθηματικό κόστος. Όμως, αυτό ωχριά μπροστά στην αίσθηση του καθήκοντος. Όποιος δεν μπορεί να τα φέρει σε πέρας, ακόμα και με κόστος, δεν κάνει καλά τη δουλειά του.
Θα λέγατε ότι η πανδημία πήρε τη χαρά από τους ανθρώπους; Εσάς τι σας στέρησε;
Όποιος πιστεύει στον Θεό και αγαπά την πατρίδα και τους ανθρώπους δεν χάνει τη χαρά του. Όμως, οι συνθήκες μπορούν να «γκριζάρουν» κάπως την καθημερινότητά του. Εγώ δεν διαφέρω από τον μέσο όρο σε όσα μου στέρησαν οι καραντίνες: κοινωνική ζωή, παρακολούθηση παράστασης στο θέατρο, σινεμά, μεγάλες οικογενειακές συνάξεις και γιορτές και όλα τα απλά αλλά και τόσο σπουδαία για τον ανθρώπινο ψυχισμό.
Γιατί πιστεύετε ότι υπάρχουν τόσο πολλοί αρνητές του εμβολίου;
Οι περισσότεροι δεν είναι αρνητές. Αυτοί που αποκαλούνται εσφαλμένα αρνητές είναι απλώς άνθρωποι που διστάζουν επειδή φοβούνται τις ελάχιστες παρενέργειες που εμφανίζονται σε ελάχιστα άτομα στα πολλά εκατομμύρια των εμβολιασμένων. Ελπίζω όσοι φοβούνται να πειστούν τάχιστα να εμβολιαστούν διότι ο χειμώνας έρχεται, αναπόφευκτα οι άνθρωποι θα κινούνται σε κλειστούς χώρους και ο Covid-19 δεν κάνει διακρίσεις ανάμεσα σε αμφισβητίες και συνωμοσιολόγους, σε διστακτικούς και ανεύθυνους. Η πανδημία τούς χτυπά όλους και εκείνη έχει αποδειχτεί ότι δεν έχει… παρενέργειες αλλά πραγματοποιεί ολέθριες, θανατηφόρες ενέργειες κατά της ανθρωπότητας.
Έρχεται ένας δύσκολος χειμώνας αυξήσεων. Τι κόστος θα έχει αυτό για την κυβέρνηση;
Η κυβέρνηση σκέφτεται τις δυσκολίες που θα αντιμετωπίσουν οι πολίτες. Και γι’ αυτές σχεδιάζεται μια σειρά από αποφάσεις, που θα βοηθήσουν την κατάσταση. Ενδεικτικά αναφέρω ότι τον Δεκέμβριο χιλιάδες δικαιούχοι θα λάβουν διπλό ΚΕΑ (Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης). Αυτή είναι μία ενίσχυση που μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 900 ευρώ. Το σχετικό μέτρο στήριξης το είχε εξαγγείλει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στη ΔΕΘ τον Σεπτέμβριο κι έγινε πραγματικότητα. Ο διπλασιασμός του ΚΕΑ θα έχει φέτος τη μορφή του «κοινωνικού μερίσματος» και αφορά τα πολύ ευάλωτα νοικοκυριά. ‘Εχει υπολογιστεί ότι οι δικαιούχοι θα είναι περί τους 270.000.
Εκλογές την άνοιξη; Αυτό λέγεται τελευταία πολλάκις. Είναι, πάντως, οι εκλογές ο «εφιάλτης» του πολιτικού;
Θα σας απαντήσω με τα λόγια του πρωθυπουργού στο υπουργικό συμβούλιο της 4ης Οκτωβρίου: «Η σχετική παραφιλολογία για εκλογές είναι και άκαιρη και άκυρη. Θα έλεγα ότι μερικές φορές είναι και διαβρωτική για τη δουλειά την οποία πρέπει να κάνουμε. Γι’ αυτό και σε όλη αυτή την κενολογία εμείς απαντάμε με εργασία». Πάντως, να ξέρετε ότι η κρίση του λαού δεν είναι «εφιάλτης». Αποτελεί καταγραφή και των πεπραγμένων εκάστου εξ ημών αλλά και του τρόπου με τον οποίο επικοινωνούμε με τους πολίτες. Κρινόμαστε, λοιπόν, σε δύο επίπεδα – σε αυτό της δράσης, αλλά και της προσέγγισης των εκλογέων. Αυτό είναι δύσκολο μεν, αλλά είναι το οξυγόνο του πολιτεύματός μας, της δημοκρατίας. Εφιάλτης θα ήταν να αποδειχθείς ανάξια και ανάξιος υπηρέτης του δημόσιου συμφέροντος, όχι να «βαθμολογηθείς» σε μια εκλογική διαδικασία.
Είναι ο κινηματογραφικός 007 (μιλάω για τη θρυλική ταινία με τον Τζέιμς Μποντ «No Time To Die», την οποία είδατε) το πρότυπο άνδρα για τη Ζωή Ράπτη;
Είναι ένας γοητευτικός χαρακτήρας. Στην πιο πρόσφατη ταινία Τζέιμς Μποντ μού έκανε εντύπωση η σχέση του με έναν ψυχολόγο – μια σεναριακή λεπτομέρεια που αναδεικνύει τη σημασία της ψυχικής υγείας στην εποχή μας. Ωστόσο, προσωπικά δεν αντλώ πρότυπα από τον κινηματογράφο, αλλά από την οικογένειά μου, την Ιστορία της πατρίδας μου και την ορθόδοξη παράδοσή μας.
Ο γιος σας μεγάλωσε και είναι φοιτητής. Πώς αισθάνεστε ως μητέρα ενός άντρα πια;
Το ίδιο χαρούμενη, αγχωμένη, ενθουσιασμένη και υπεύθυνη με την πρώτη ημέρα της ζωής του. Η μάνα είναι μάνα ακόμη και όταν το παιδί της γίνει 20, 30 ή 100 ετών.
Τι είναι αυτό που φωτίζει την προσωπική σας ζωή; Ο έρωτας, οι φιλίες, ή τι άλλο;
Η οικογένειά μου, η εργασία μου στο υπουργείο και το μοναδικό αίσθημα εκπλήρωσης μιας αποστολής που μου προσφέρει, καθώς και οι φιλίες και η επιστήμη μου.