Σε ένα διώροφο διατηρητέο στο Κολωνάκι τα πάντα είναι όπως και πριν από 15 χρόνια, όταν τον είχα ξανασυναντήσει. Παντού βιβλία, κασέτες και ρούχα από έργα του. Μόνο που ο σκηνοθέτης Δημήτρης Κολλάτος έχει ήδη πατήσει τα 85 χρόνια, περπατάει αργά και φυσικά ο θάνατος του γιου του Αλκη τον έχει τσακίσει. Ηταν και ο λόγος που εδώ και χρόνια αποφεύγει τη δημοσιότητα.
Από τον Νίκο Νικόλιζα
Ο Δημήτρης Κολλάτος δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις, αν και οι νεότερες γενιές δεν γνώρισαν τον αντισυμβατικό σκηνοθέτη, που με τις ταινίες του και τον λόγο του ξεσήκωνε τον κόσμο. Κάθε ταινία του υπήρξε και ένα μήνυμα αντίστασης προς τον λαό.
Κατόρθωσε να δημιουργήσει πολλούς φανατικούς θαυμαστές που τον αγαπούσαν και άλλους τόσους που τον μισούσαν. Εδώ και αρκετά χρόνια έχει αποσυρθεί από κάθε είδους δημοσιότητα. Ο θάνατος του αυτιστικού παιδιού του Αλκη πριν από μερικούς μήνες σχεδόν τον τσάκισε. Τον έκανε να μην έχει κουράγιο πλέον για νέους αγώνες, νέες ταινίες και όνειρα, όπως εκείνα που έκανε τις δεκαετίες του ’70, του ’80 και του ’90.
Σε μια πολύ σπάνια εξομολόγηση ζωής, ο γνωστός σκηνοθέτης για πρώτη φορά μιλάει μετά τον θάνατο του γιου του και για την αυτοκτονία της Γαλλίδας συζύγου του Αρλέτ Μπομάν, η οποία δεν μπόρεσε ποτέ να δεχτεί το αυτιστικό παιδί τους και αυτοκτόνησε, ενώ ο ίδιος αποκαλύπτει πως θα βάλει τη δική του σκηνοθετική τελεία λίγο πριν από τον θάνατό του!
Κύριε Κολλάτε, τι θυμάστε περισσότερο από τα παιδικά σας χρόνια;
Δυστυχώς, δεν έχω όμορφες εικόνες. Θυμάμαι τις σκηνές του Εμφυλίου. Ο πατέρας μου σκοτώθηκε στα Δεκεμβριανά. Ημουν μοναχοπαίδι και οι γονείς μου με λάτρευαν. Θυμάμαι την παλικαριά του πατέρα μου πριν τον σκοτώσουν. Οι κομμουνιστές είχαν μπλοκάρει την οικία μας και κατέβηκε ο πατέρας μου μόνος του για να αντιμετωπίσει όλους εκείνους που τον κατηγορούσαν. Γύρισε και τους είπε: «Αν πιστεύετε πως εγώ κρύβω ανθρώπους στο σπίτι μου, θα αυτοκτονήσω μπροστά σας. Ηταν ήρωας πολέμου στην Αλβανία και έφεδρος υπολοχαγός».
Αρα, ήταν καρφί στην παιδική σας ψυχή ο θάνατος του πατέρα σας…
Ασφαλώς. Δεν πίστευα ότι είχε σκοτωθεί. Θυμάμαι τα άλογα που προπορεύονταν της σορού του πατέρα μου. Η κηδεία του έγινε δημοσία δαπάνη. Για πολλά χρόνια έβλεπα στον ύπνο μου ότι ο πατέρας μου γύριζε από την Αλβανία, ενώ εκείνος είχε πεθάνει. Ο Εμφύλιος ήταν το τραγικότερο και πιο ηλίθιο γεγονός που βίωσε η Ελλάδα, χωρίς να υπάρχει λόγος.
Οταν πέθανε ο πατέρας σας, πώς επιβιώσατε με τη μητέρα σας;
Η μητέρα μου πήρε τη σύνταξη του πατέρα μου και έτσι σταθήκαμε στα πόδια μας. Στην αρχή μέναμε στο Κολωνάκι και μετά μετακομίσαμε με τη μητέρα μου σε ένα διώροφο πιο μακριά, για να παίρνουμε, όπως έλεγε η ίδια, καθαρό αέρα. Η μάνα μου με λάτρευε και μου προσέφερε τα πάντα. Μπήκα πρώτος στο Κολλέγιο στα τεστ εξυπνάδας.
Πώς αποφασίσατε να σπουδάσετε σκηνοθεσία;
Από πολύ μικρός μού άρεσε. Είχα σκηνοθετήσει την «Ιφιγένεια εν Ταύροις» σε ένα δωμάτιο 5×5 στα Εξάρχεια. Και ο Αγγελος Τερζάκης γι’ αυτήν την παράσταση μου έγραψε μια διθυραμβική κριτική. Και κάπως έτσι το ένα έργο έφερνε το άλλο.
Πώς δεν σκεφτήκατε να γίνετε ηθοποιός αντί για σκηνοθέτης;
Επαιζα παράλληλα τους ρόλους. Ο σκηνοθέτης είναι και ηθοποιός και σκηνογράφος και φωτιστής και όλα. Ο σκηνοθέτης γνωρίζει ακριβώς μέσα στο μυαλό του πώς θέλει να στηθεί ένα έργο.
Και από την Ελλάδα πηγαίνετε στη Γαλλία…
Στη Γαλλία ζω. Εχω ένα υπέροχο σπίτι και εκεί ζει ο γιος μου Αλέξανδρος, ο οποίος είναι και πολύ καλός σκηνοθέτης και καλός ηθοποιός. Τώρα γυρίζει την ταινία με τον Ντε Γκολ. Το Παρίσι είναι υπέροχο και το λατρεύω. Είναι πιο φιλελεύθερο από την Ελλάδα. Στην Ελλάδα τις ταινίες μου τις απαγόρευαν. Στη Γαλλία τις παίζουν κανονικά.
Κυνηγηθήκατε πολύ στην Ελλάδα. Για ποιον λόγο;
Οι ταινίες μου μιλούν με αλήθειες. Εχω γυρίσει ταινία με τη Θράκη. Κανένα κανάλι δεν την παίζει. Και ξέρεις τον λόγο; Για να μη δυσαρεστηθεί η πολιτική ηγεσία της Τουρκίας. Δείχνω την κατάσταση στη Θράκη. Και στην ταινία αυτή παίζει ο Λυκούργος Καλλέργης, ο Ανδρέας Μπάρκουλης, ο Κώστας Χατζηχρήστος, ο Σπύρος Φωκάς και δεκάδες άλλοι. Ολη η ταινία είχε γυριστεί στη Θράκη και έδειχνε τι συμβαίνει εκεί πάνω. Τη Θράκη τη χάνουμε και αυτή είναι η αλήθεια. Φέτος στην Κομοτηνή οι μουσουλμάνοι είναι περισσότεροι από τους χριστιανούς.
Πού οφείλεται αυτή η αλλαγή;
Στην υπογεννητικότητα. Οι Τούρκοι γεννούν συνεχώς. Οι Ελληνες συρρικνώνονται συνεχώς.
Σας πολέμησαν οι πολιτικοί;
Ασφαλώς. Ποτέ το κράτος δεν με τίμησε. Ποτέ δεν πήρα ούτε ένα ευρώ από το κράτος. Είμαι ο μόνος σκηνοθέτης που δεν πήρα λεφτά από το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου. Εχω κάνει 14 ταινίες και δενπήρα ούτε μια δραχμή. Τα καθάρματα. Ολα τα χρήματα τα έβαλα από την τσέπη μου. Και χρέη, χρέη, χρέη!
Βγάλατε χρήματα από τη σκηνοθεσία;
Ασφαλώς. Με την ταινία «Οι εφοπλιστές». Παρόλο που έχω μείνει στην ιστορία για τον «Αγιο Πρεβέζης», οι «Εφοπλιστές» μού απέφεραν χρήματα. Η άλλη ταινία έμεινε στους κινηματογράφους μόνο έναν μήνα. Ο «Αγιος Πρεβέζης» δίχασε την κοινωνία σε δύο ομάδες ανθρώπων… Η Εκκλησία με αγαπούσε, γιατί και σε αυτήν την ταινία με τον Πρεβέζης έλεγα την αλήθεια.
Υπήρξατε φίλος του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου!
Υπέροχος άνθρωπος και ελεύθερο πνεύμα. Ερχόταν στο σπίτι μου. Του έλεγαν: «Μην κάνεις παρέα με τον Κολλάτο, γιατί σε εκθέτει». Και τους απαντούσε: «Μα, μου λέει την αλήθεια». Το λάθος του ήταν ότι «χτύπησε» με τους λόγους του την Ευρώπη. Και τον σκότωσαν. Ηταν μεγάλη δύναμη ο Χριστόδουλος. Ο Χριστόδουλος μπορούσε να σώσει την Ελλάδα. Δεχόταν τα πάντα ή τα έφερνε σε τέτοιο σημείο ώστε να είναι απόλυτα αληθινά τα έργα και οι πράξεις του. Και με τον Αρχιεπίσκοπο Αλβανίας έχω πολύ καλές σχέσεις. Εχει βαφτίσει τον γιο μου Αλέξανδρο. Ημουν πάντα της άποψης ότι η Εκκλησία πρέπει να είναι καθαρη.
Σας βοήθησαν συνάδελφοί σας σκηνοθέτες την εποχή που κυνηγηθήκατε;
Παρόλο που είχα φιλία με όλους, όχι δεν με βοήθησαν. Οι σκηνοθέτες είμαστε και λίγο εγωιστές. Επίσης το κράτος έδινε χρήματα σε όλους εκτός από μένα. Ποιος συνάδελφος θα ήθελε να δώσει λεφτά στον Κολλάτο και όχι στον εαυτό του; Είμαι θυμωμένος, γιατί πούλησα σπίτια, πούλησα τα υπάρχοντά μου για να κάνω μόνος μου ταινίες. Για τον «Αγιο Πρεβέζης» πήγα σε 60 δίκες που μου έκαναν μηνύσεις σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας.
Ποια ταινία είναι αντιπροσωπευτική για εσάς;
Η ταινία «Αλέξανδρος» και το «Κόκκινο τριαντάφυλλο», που αναφέρεται στον θάνατο του γιου μου Αλκη.
Στο παρελθόν βγαίνατε στα τηλεοπτικά κανάλια και μιλούσατε για τα προβλήματα της χώρας…
Πλέον τα κανάλια έχουν γεμίσει με ξανθιές παρουσιάστριες με λευκά δόντια που μιλάνε μόνο για θέματα που δεν άπτονται της ελληνικής σοβαρής κατάστασης. Με ποιον θα μιλήσεις για ό,τι συμβαίνει στη Θράκη; Με μαθηματική ακρίβεια η Κομοτηνή έχει γίνει πλήρως μουσουλμανική. Και δεν μιλάει κανείς!
Κάνατε μεγάλο αγώνα και για τα αυτιστικά παιδιά…
Ο γιος μου ο Αλκης ήταν αυτιστικό παιδί. Η Ελλάδα έχει πετάξει στον Καιάδα τα αυτιστικά παιδιά. Τον γιο μου Αλκη ουσιαστικά τον «σκότωσαν» οι ίδιοι οι γιατροί. Τα αυτιστικά παιδιά δεν χρειάζεται να γίνουν καλά (πολύ δύσκολα γίνονται). Ζουν όπως έχουν γεννηθεί αλλά σε πολύ καλές συνθήκες διαβίωσης. Τα παιδιά αυτά, λοιπόν, το κράτος θέλει να τα βάλει σε ιδρύματα. Αυτό -στην ουσία- τα σκοτώνει!
Ο Αλκης ζούσε μαζί σας;
Ναι, μαζί μέναμε σε αυτό το σπίτι. Ο Αλκης ήταν η ζωή μου ολόκληρη, η πνοή μου, ο αέρας μου, η συντροφιά μου. Με τον θάνατό του πικράθηκα πάρα πολύ. Δεν έκανε ζημιές, δεν πετούσε τα βιβλία και ας έχω χιλιάδες μέσα σε αυτό το σπίτι!
Δύσκολο συναίσθημα, πάντως, ένας γονιός να θάβει το παιδί του…
Ο,τι πιο τραγικό. Είναι σκηνή από αρχαία τραγωδία. Τον έχω θάψει στην Αίγινα. Θέλω πριν πεθάνω να φτιάξω ένα εκκλησάκι και να τον θάψω στο κτήμα μου. Και εκεί δίπλα θέλω να με θάψουν και εμένα. Τον αγαπούσα πάρα πολύ τον Αλκη. Με καταλάβαινε και τον καταλάβαινα!
Ηταν δύσκολο να επιβιώνετε με τον Αλκη που είχε αυτισμό;
Για μένα δεν ήταν καθόλου δύσκολο. Δεν ντρεπόμουν να είμαι μαζί του, όπως νιώθουν πολλοί. Η σύζυγός μου είχε πρόβλημα. Πίστευε πως είχε πολλές ευθύνες! Εκανα αγώνα για να δικαιωθούν όλα τα αυτιστικά παιδιά της χώρας μου. Το κράτος, όμως, είναι παράλογο. Κάποια στιγμή μού ζητούσε κάθε χρόνο και νέα χαρτιά για να αποδεικνύω ότι ο γιος μου είναι αυτιστικό παιδί. Είπα «άι στον διάολο» και δεν ξανασχολήθηκα με το κράτος. Το κράτος μού χρωστάει πολλά λεφτά από τον Αλκη. Αλλά δεν μπορώ πλέον να κυνηγάω φαντάσματα.
Ποιες ήταν οι πιο δύσκολες στιγμές που ζήσατε κατά τη συμβίωσή σας με τον Αλκη;
Οταν έφευγε από το σπίτι και δεν τον έβρισκα. Μια φορά το ‘χε σκάσει από το σχολείο, είχε πάρει το τρένο και είχε πάει στην Κηφισιά. Βγήκα τότε στα κανάλια και έτσι τον βρήκαμε!
Αληθεύει ότι η σύζυγός σας είχε αυτοκτονήσει;
Ναι, έτσι είναι η ιστορία. Αυτοκτόνησε γιατί δεν μπόρεσε να αντέξει τον Αλκη και ότι έχει γεννήσει ένα αυτιστικό παιδί. Ηταν Γαλλίδα. Είχε αγοράσει ένα ρετιρέ και έμενε εδώ και χρόνια στην Αθήνα. Ερχόταν, λοιπόν, και έβλεπε τον Αλκη. Κάποια στιγμή πήγε στη βεράντα, πήδηξε και σκοτώθηκε!
Και έγινε αυτό λόγω του Αλκη;
Δεν υπήρχε κανένας άλλος λόγος. Πικράθηκα πολύ με τον θάνατο αυτής της γυναίκας. Την αγαπούσα και την αγαπάω ακόμα πάρα πολύ. Για μια μάνα είναι πολύ δύσκολο να έχει αυτιστικό παιδί. Εγώ δεν είχα πρόβλημα κανένα. Με τον Αλκη ήμασταν φιλαράκια!
Νιώθετε μοναξιά;
Πολύ. Ζω σε ένα σπίτι με 10.000 βιβλία. Διαβάζω, διαβάζω αλλά δεν είναι συντροφιά αυτό. Κάπου τρελαίνεσαι. Το θέατρο μου λείπει, γιατί μου λείπει ο κόσμος του θεάτρου και η επαφή με το θέατρο.
Είστε πλέον 85 ετών. Σκέφτεστε να σκηνοθετήσετε την τελευταία σας ταινία;
Ναι, και θα είναι μια αυτοβιογραφική ταινία μέσα στο σπίτι μου. Θα μεταφέρω τις στιγμές που έζησα μέσα στη δύσκολη κατάσταση του κορονοϊού και πώς περνάει σαν φιλμ η ζωή μου μπροστά από τα μάτια μου. Μόνος, σε πέντε δωμάτια συντροφιά με τα βιβλία μου και οι στιγμές από τη ζωή μου. Θα αναφέρονται τα πάντα. Ισως αυτό είναι και το τελευταίο κεφάλαιο του Δημήτρη Κολλάτου.
Τον θάνατο τον φοβάστε;
Οχι. Τον σκέφτομαι απλά. Είμαι κοντά, άλλωστε. Σκέφτομαι τη διαθήκη που θα φτιάξω, σκέφτομαι πού θα αφήσω τα 20.000 βιβλία που έχω!
Τι μήνυμα θα θέλατε να στείλετε στον κόσμο;
Μήνυμα αντίστασης. Το κράτος δεν ανήκει στους πολιτικούς, αλλά στον λαό. Ο λαός πρέπει να τους κρίνει κάθε μέρα και να αποφασίζει για την τύχη του!