Είναι ένα από τα τελευταία κεφάλαια στο λαϊκό και ρεμπέτικο τραγούδι. Οποιον δίσκο κι αν δεις, με όποιο όνομα κι αν καταπιαστείς, θα διαπιστώσεις πως ο Γιάννης Μωραΐτης για 60 ολόκληρα χρόνια ήταν πρωταγωνιστής στο μπουζούκι. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που από 10 ετών παιδί άρχισε να παίζει δίπλα στον Μάρκο Βαμβακάρη, στον Στράτο Παγιουμτζή, στον Βασίλη Τσιτσάνη, στην Καίτη Γκρέυ και στον Τόλη Βοσκόπουλο, με αποκορύφωμα τα 12 χρόνια συνεχούς πορείας πλάι στον Στράτο Διονυσίου.
- Από τον Νίκο Νικόλιζα
Σήμερα ο μεγάλος βιρτουόζος του μπουζουκιού, με τις χιλιάδες ηχογραφήσεις, ανοίγει την καρδιά του στην «Espresso» και μιλάει για τα παρασκήνια των συνεργασιών του με τους κολοσσούς του λαϊκού και του ρεμπέτικου τραγουδιού, ενώ δεν ντρέπεται να μας αποκαλύψει πως το κράτος, μετά τη μεγαλειώδη πορεία του, του έβγαλε σύνταξη 330 ευρώ.
Κύριε Μωραΐτη, πατήσατε τα 80. Αν σας έλεγα σε ποιο κεφάλαιο θα σταματούσατε τη ζωή σας, τι θα μου απαντούσατε;
Ολη η ζωή μου είχε σκαμπανεβάσματα. Ηταν μια γεμάτη ζωή από εμπειρίες, από μουσική, από χαρές και λύπες. Ολα καλά τα εποίησε ο Θεός, πιστεύω!
Μου ζητήσατε να έρθουμε στη Δάφνη να κάνουμε τη συνέντευξη…
Γεννήθηκα εδώ, στο Μπραχάμι. Ολοι οι δρόμοι ήταν από χώμα. Τη Δάφνη τη χώριζε ένα ποτάμι. Οσα χρόνια θυμάμαι τη ζωή μου, μελετάω μπουζούκι. Ακόμα και σήμερα!
Οικογένεια φτωχή;
Πάρα πολύ. Πέρασα μεγάλες στενοχώριες με τη φτώχεια. Δούλευα ενάμιση χρόνο τότε για να μαζέψω τα λεφτά για ένα μπουζουκάκι. Στην οδό Αθηνάς το αγόρασα το πρώτο μου μπουζούκι, σε ηλικία 10 ετών. Από τότε που το έπιασα στα χέρια μου δεν ξανάκανα άλλη δουλειά. Με μάγεψε!
Πώς ξεκινήσατε το μπουζούκι;
Εγώ ήμουν μαραγκός και ο αδελφός μου έπαιζε μπουζούκι με τον μεγάλο ρεμπέτη Απόστολο Χατζηχρήστο. Σιγά σιγά, λοιπόν, μου έγινε βίωμα και άρχισα να το γρατζουνάω καλά. Επαιξα με τον Μάρκο, με τον Στράτο Παγιουμτζή μέχρι και με τον Βοσκόπουλο. Δεν υπάρχει Ελληνας τραγουδιστής που να μην έχω παίξει στο πλευρό του. Μιλάμε για τους παλιούς, τους καλούς τραγουδιστές. Οχι τους σημερινούς…
Με τον Βαμβακάρη πότε παίξατε;
Σε ηλικία 18 ετών. Την εποχή εκείνη τον έβλεπα στο μπαράκι του Μάριου, όπου μαζευόμασταν όλοι οι μουσικοί. Ηταν κάπως σακατεμένος με την υγεία του και τον πήγαινα στη στάση του λεωφορείου για να πάει στην Κοκκινιά, όπου έμενε τότε. Ακούμπαγε στον ώμο μου για να κρατηθεί. Είχα αρχίσει να γίνομαι καλός μπουζουξής, με άκουσε ο Μάρκος και με πήρε κοντά του. Ο Μάρκος ήταν ένας χρυσός άνθρωπος. Ενα κομμάτι μάλαμα. Τότε μαθαίναμε μπουζούκι από τον Γιάννη τον Παλαιολόγου. Με πιάνει ο Μάρκος και μου λέει: «Θα μου παίξεις πέντε τραγουδάκια, ρε Γιάννη;» Ετσι, τα παίξαμε με τον γιο του τον Στέλιο και στους τελευταίους δίσκους του Μάρκου. Το ίδιο και ο Παπαϊωάννου. Ηταν ένας χρυσός άνθρωπος. Οσα λεφτά έβγαζε τα χάριζε σε φτωχές οικογένειες.
Φτωχός ο Μάρκος εκείνη την εποχή;
Πάρα πολύ. Εμενε σε ένα υπόγειο. Οταν έβγαζα κάνα φράγκο παραπάνω, πήγαινα και του έδινα. Το ίδιο έκανε και ο Χιώτης, γιατί τον λυπόταν. Ο Μάρκος έπινε νερό στο όνομα του Χιώτη και τον αναγνώριζε ως τεράστιο μπουζουξή. Μέσω του Μάρκου γνώρισα και τον Στράτο, τον παλιό Παγιουμτζή. Παναγία μου η φωνή του! Ακουγόταν σε όλη την Αθήνα! Την εποχή εκείνη σε όλους αυτούς τους τεράστιους καλλιτέχνες δεν έδινε κανείς σημασία. Να όμως που υπάρχει θεία δίκη και ο Μάρκος δικαιώθηκε και μπήκε σε όλα τα πανεπιστήμια του κόσμου και διδάσκεται!
Αυτοδίδακτος εσείς;
Εντελώς. Ο,τι έμαθα δεξιά και αριστερά από τους άλλους μπουζουξήδες, τους φτασμένους, τους μεγάλους! Είμαι ο μοναδικός, νομίζω, που μπορώ να παίξω τρίχορδο και τετράχορδο μπουζούκι απευθείας. Γιατί εγώ ξεκίνησα από το νταλκαδιάρικο, το τρίχορδο μπουζούκι!
Είχατε πρότυπο;
Τον Μανώλη Χιώτη. Ενας τεράστιος καλλιτέχνης, που δεύτερος δεν θα ξαναγεννηθεί άλλος. Ηταν ο «μπαμπούλας του μπουζουκιού». Τον φοβόταν το μπουζούκι! Οταν έμπαινε στην Columbia, έτρεμαν όλοι. Οταν έπαιζε, ήταν τόσο γρήγορος, που δεν προλάβαινες να δεις τα δάχτυλά του. Στραγαλάτες πενιές. Ηταν κι άλλοι καλοί στην Α΄ εθνική, όπως ο «Μπέμπης», ο Μακριδάκης, ο Τσιμπίδης, ο Γιάννης Αγγέλου. Ομως ο Χιώτης ήταν ο πατριάρχης όλων μας! Ο πολύς κόσμος δεν γνωρίζει πως σε όλα τα ρεμπέτικα των πρώτων χρόνων ο Χιώτης παίζει μπουζούκι σε όλες τις ηχογραφήσεις! Και ο Χιώτης έφερε ξενόφερτες μουσικές στην Ελλάδα, κάτι που ήταν άγνωστο μέχρι εκείνη την εποχή.
Οι γονείς σας πώς αντιμετώπισαν την απόφασή σας να μάθετε μπουζούκι;
Μου φέρθηκαν καλά. Δεν έφεραν αντίρρηση.
Πόσα παιδιά είχε η οικογένεια;
Η μάνα μου έκανε 18 παιδιά. Εγώ είμαι δίδυμος, από τα τελευταία που απέκτησε η οικογένειά μου. Πλέον ζούμε μόνο δύο: εγώ και η αδερφή μου η Μαρία, που είναι πάντα δίπλα μου.
Βγάλατε χρήματα από το επάγγελμα;
Μέχρι να πατήσω γερά στα πόδια μου, πέρασα μεγάλες φτώχειες. Αργότερα, όταν έγινα όνομα, έβγαλα χρήματα.
Τα περισσότερα χρήματα πού τα πήρατε;
Στα κέντρα της παραλίας με Βοσκόπουλο, με Διονυσίου, με Νταλάρα.
Με Γκρέυ και Καζαντζίδη δουλέψατε;
Η Γκρέυ ήταν και είναι η αγαπημένη μου. Τη γνώρισα πολύ καλά ως τραγουδίστρια γιατί έπαιξα στο πλευρό της, όμως τη θαυμάζω σαν χρυσό άνθρωπο. Δεν υπάρχει μουσικός που να μην τον βοήθησε η Γκρέυ.
Μου είπατε πριν για τον θρυλικό μπουζουξή, τον «Μπέμπη»…
Παναγία βόηθα ήταν ο άνθρωπος. Επαιζε μπουζούκι το ’60 με τον αδελφό μου στη Βούλα. Τι να σου πω. Γι’ αυτό έγινε θρύλος και άφησε εποχή. Απλά έπινε κάνα ποτήρι παραπάνω και γινόταν χάλια…
Οταν πηγαίνατε στην Columbia και συναντούσατε όλα αυτά τα ιερά τέρατα, πώς νιώθατε;
Φόβο και τρόμο. Μια μέρα μού λέει ο Χιώτης: «Για παίξε να σε ακούσω». Πού να παίξω εγώ. Ετρεμα!
Ποιος είχε παραξενιές από όλα αυτά τα κορυφαία ονόματα;
Ο Διονυσίου ήταν λιγάκι… μουντζούρης. Καλός τραγουδιστής όμως. Επαιξα στο πλευρό του 12 χρόνια συνεχόμενα! Ο Βοσκόπουλος, από την άλλη, ήταν μαγκάκος. Ξηγημένος πολύ με όλους!
Η Σωτηρία Μπέλλου;
Τεράστια φωνή, αλλά είχε κάποιες παραξενιές. Ας είναι καλά εκεί που είναι…
Με τον «βλάχο» τον Τσιτσάνη;
Τι «βλάχος», πανέξυπνος ήταν και πολύ μεγάλος συνθέτης. Δουλέψαμε μαζί σε συναυλίες μέχρι τελευταία. Μου έλεγε ότι, όταν ήρθε από το χωριό του το ’36, ήταν ο πιο γρήγορος στο μπουζούκι. Οι παλιότεροι ήταν αργοί στο παίξιμό τους. Εκείνος καθιέρωσε το γρήγορο παίξιμο και μετά ο Χιώτης το απογείωσε
Στο εξωτερικό πήγατε;
Εχω φέρει τη Γη τούμπα καμιά δεκαριά φορές. Με Βοσκόπουλο, με Διονυσίου, με Αντζελα Δημητρίου, με όλους!
Να φανταστώ προλάβατε και το σπάσιμο των πιάτων…
Εφευγαν τα πιάτα σαν σφαίρες από μπροστά μας. Ο Βοσκόπουλος το κατάργησε το σπάσιμο των πιάτων και έφερε τις γαρδένιες στα κέντρα. Ο Τόλης άρχισε να βάζει μαέστρο στην ορχήστρα
Σήμερα υπάρχουν καλοί μπουζουξήδες;
Οι νέοι το προσπαθούν. Εχουμε καλούς μπουζουξήδες, όμως δεν είναι της κλάσης του Χιώτη ή του Γιαννάκη Αγγέλου. Αυτοί ήταν φωτιά. Εγώ ήμουν της σχολής του Περαία. Οι σημερινοί δεν έχουν φωτιά στο παίξιμό τους. Το μπουζούκι θέλει τη γλώσσα του για να λαλήσει σωστά…
Υπάρχουν ρεμπέτες σήμερα;
Ούτε κατά διάνοια. Είναι κακή απομίμηση.
Ποιος πιστεύετε πως ήταν ο τελευταίος ρεμπέτης της Ελλάδας;
Ο Μιχάλης Γενίτσαρης. Γνήσιος μάγκας και ρεμπέτης!
Κύριε Μωραΐτη, σας έχει τιμήσει η Πολιτεία όπως πρέπει;
Μου έχει βγάλει μια σύνταξη 330 ευρώ. Με αυτή ζω. Πήγα στο υπουργείο Πολιτισμού να δω τι γίνεται με τα ένσημά μου, δεν βρήκα άκρη, σηκώθηκα κι έφυγα. Πριν από δύο χρόνια η δήμαρχος του Μπραχαμίου μού έδωσε δύο συναυλίες τιμής ένεκεν, όπου έσπασαν οι πόρτες. Υπέροχη γυναίκα και καλή ως δήμαρχος. Να είναι όλοι τους καλά, τους ευχαριστώ μέσα από την καρδιά μου!