Ο Βαρδής Βαρδινογιάννης ταξίδεψε στη γειτονιά των αγγέλων για να συναντήσει και πάλι τη Μαριάννα του, την ωραία Ερμιονίτισσα, τη γυναίκα της ζωής του και μητέρα των παιδιών του! Δεκαέξι μήνες άντεξε χωρίς τον έρωτά του, το στήριγμά του, καθώς με τη Μαριάννα Βαρδινογιάννη, που «έφυγε» στις 24 Ιουλίου 2023, συμπορεύτηκαν με σπάνια αμοιβαία κατανόηση, αρμονία, έρωτα και αγάπη. Η Κρήτη και το Ρέθυμνο πενθούν για τον χαμό του, η Επισκοπή θρηνεί με μαντινάδες τον γέννημα θρέμμα οραματιστή Κρητικό, το πέμπτο παιδί του Γιάννη και της Χρυσής Βαρδινογιάννη, που γεννήθηκε στις 13 Ιουλίου του 1933….
- Από τον Δημήτρη Λυμπερόπουλο
Πράγματι, χθες η Κρήτη και όλη η Ελλάδα αποχαιρέτησαν τον μεγάλο πατριώτη και εθνικό ευεργέτη, που με ανιδιοτελή διάθεση για προσφορά στον τόπο και το κοινό καλό ξεχώρισε όχι μόνο για την οξυδέρκεια και τη διορατικότητά του στις μπίζνες, αλλά κυρίως για τη βαθιά του αγάπη στην πατρίδα και στον συνάνθρωπο, σε όποιον είχε ανάγκη και του χτυπούσε την πόρτα. Δημοκράτης, οραματιστής, ντόμπρος, φιλάνθρωπος, άριστος οικογενειάρχης, ευπατρίδης. Απλός και προσιτός, αλλά και συνάμα αυστηρός στην κρίση του. Αυτή ήταν η επιτομή του χαρακτήρα του για όσους τον γνώρισαν… Για τον Βαρδή Βαρδινογιάννη για περισσότερα από 62 χρόνια ο σπουδαιότερος άνθρωπος της ζωής του ήταν η Μαριάννα του.
Με την ίδια να ζει και να αναπνέει για τον Βαρδή της, έμελλε κι εκείνος να είναι ο βράχος της από την αρχή του οράματός της για το Σύλλογο Φίλων Παιδιών με Καρκίνο «ΕΛΠΙΔΑ»! Από την πρώτη στιγμή που γνωρίστηκαν έμειναν ερωτευμένοι μέχρι το τέλος της ζωής τους… Ο ένας για τον άλλον. Στον Πειραιά, σε ένα φιλικό σπίτι, ο Βαρδής Ι. Βαρδινογιάννης, τότε νεαρός αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού, θα γνωρίσει τη Μαριάννα, ενώ ήταν ακόμη μαθήτρια. Η γνωριμία αυτή έμελλε να σημαδέψει τη ζωή και των δύο, αφού από την πρώτη ματιά που αντάλλαξαν ένιωσαν πως οι ζωές τους είχαν αιώνια ενωθεί. Παντρεύτηκαν στις 18 Μαΐου 1961, με κουμπάρο τον Χρήστο Λαμπράκη, και άρχισαν την κοινή τους ζωή σε ένα μικρό διαμέρισμα στην Κυψέλη, ένα ερωτευμένο, νεαρό ζευγάρι, με μοναδικό πλούτο τα όνειρα, την αγάπη τους και τα πέντε τους παιδιά: τον Γιάννη, τη Χριστιάννα, τον Γιώργο, τον Νίκο και τη Βαρδιάννα.
O κοινός τους δρόμος
Η αξέχαστη Μαριάννα Βαρδινογιάννη ζούσε για τον Βαρδή της: «Ξεκινήσαμε την οικογένειά μας σε ένα μικρό διαμέρισμα. Φυσικά, τότε δεν μπορούσα να φανταστώ όσα θα ακολουθούσαν, που άλλαξαν μεν την εικόνα της ζωής μας, αλλά ποτέ την ουσία της. Το μεγάλωμα των πέντε παιδιών μας, και με τους δυο μας πάντα δίπλα τους, η εξορία του Βαρδή στην Αμοργό κατά την περίοδο της δικτατορίας… Αμέτρητες στιγμές όμορφες, αλλά και στιγμές δύσκολες, όπως άλλωστε στη ζωή κάθε ανθρώπου. Πολύ έντονα θυμάμαι την περίοδο της εξορίας του Βαρδή στην Αμοργό. Τότε είχαμε ήδη αποκτήσει τα τρία μας παιδιά – με το τρίτο νεογέννητο στην κούνια. Ενιωθα την καρδιά μου κομμένη στα δύο: ανάμεσα στον άντρα που λάτρευα και στα παιδιά µου, που ήταν το κέντρο της ζωής µου.
και τρελά ερωτευμένοι
Παίρνοντας ένα καΐκι μέσα στον χειμώνα πήγα στην Αμοργό µε τα δύο μεγαλύτερα παιδιά μας, τον Γιάννη και τη Χριστιάννα. Μέναμε σε ένα σπίτι χωρίς ηλεκτρικό, πλημμυρισμένοι όμως από την αγάπη και τη συμπαράσταση των κατοίκων της Αμοργού. ∆εν θα τους ξεχάσω ποτέ… Κάθε µέρα έβρισκα στο παράθυρό µας πότε ένα μπουκάλι γάλα, πότε δύο αβγά, ένα ζεστό ψωμί… Η αγάπη τους ήταν βάλσαμο στην ψυχή µας…» ήταν τα λόγια της Μαριάννας σε συνέντευξή της για τον Βαρδή της, που από χθες, έπειτα από δεκαέξι μήνες, είναι και πάλι αγκαλιασμένοι στον ουρανό…
Οταν γλίτωσε από τις ρουκέτες της 17 Νοέμβρη
Στόχος της τρομοκρατικής οργάνωσης 17 Νοέμβρη είχε γίνει στις 20 Νοεμβρίου 1990 ο τότε 57χρονος Βαρδής Βαρδινογιάννης. Οι δράστες τού είχαν στήσει καρτέρι στη Νέα Ερυθραία, εκτοξεύοντας τρεις ρουκέτες, με τον επιχειρηματία να σώζεται λόγω της ισχυρής θωράκισης του αυτοκινήτου του. Η επιβλητική Mercedes 560 SEL Sonderklasse Einspritzung Lang, αξίας 95 εκατ. δραχμών, περνούσε τη γωνία των οδών Γεωργίου Παπανδρέου και Κώστα Βάρναλη, στην πλατεία Διλβόη. Σε εκείνο το σημείο ήταν παγιδευμένο ένα όχημα που περιείχε μηχανισμό εκτόξευσης τριών ρουκετών που βρήκαν στόχο τη Mercedes. Ομως ο Βαρδής Βαρδινογιάννης σώθηκε χάρη στην πολύ ισχυρή θωράκισή της.
Οι δύο ρουκέτες δεν εξερράγησαν, επειδή, όπως αναφέρουν ειδικοί της εποχής, εκτοξεύτηκαν από απόσταση μικρότερη των 20 μέτρων. Επιτόπου έφτασαν δεκάδες περιπολικά και μοτοσικλέτες, αλλά οι δράστες είχαν εξαφανιστεί προς άγνωστη κατεύθυνση. Στο σημείο μετέβη ο αδερφός του Βαρδή, Γιώργος Βαρδινογιάννης, από την Εκάλη, περικυκλωμένος από τους άνδρες της συνοδείας του. Οδήγησε ο ίδιος, έφτασε στην πλατεία Διλβόη μαζί με τη σύζυγό του Αγάπη και παρέλαβε τον αδερφό του. Μετά την επίθεση ο Βαρδής Βαρδινογιάννης, με εντυπωσιακή ψυχραιμία, επικοινώνησε με τον Αντώνη Λιβάνη, στενό φίλο του και διευθυντή του πολιτικού γραφείου του τότε πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου, λέγοντάς του με νόημα: «Σούταρε πέναλτι ο Σαραβάκος και η μπάλα βρήκε το δοκάρι…».
Σε πολυσέλιδη προκήρυξη, η 17Ν αναγνώρισε την αποτυχία της λόγω του «θωρακισμένου θηρίου» που προστάτευσε τον επιχειρηματία. Δώδεκα χρόνια αργότερα, το 2002, ο Χριστόδουλος Ξηρός παραδέχθηκε τη συμμετοχή του στην απόπειρα δολοφονίας του Βαρδινογιάννη. «Συμμετείχα στην ενέργεια εκτόξευσης τριών ρουκετών κατά του Βαρδινογιάννη, στην Εκάλη. Μαζί μου ήταν ο αδελφός μου ο Σάββας, ο Λουκάς (σ.σ.: Κουφοντίνας) και πιθανόν ο “Χάρης” (σ.σ.: Ηρακλής Κωστάρης). […] Στη συγκεκριμένη περίπτωση το μπουτόν το πάτησε ή ο Σάββας ή ο Λουκάς» ανέφερε.
Στη δίκη της 17 Νοέμβρη ο Δημήτρης Κουφοντίνας ρώτησε τον Βαρδή Βαρδινογιάννη, που είχε καταθέσει ως μάρτυρας, αν όντως είπε τη φράση με το… πέναλτι του Σαραβάκου, με τον επιχειρηματία να απαντά: «Εγώ είπα ένα καλαμπούρι, για να δώσω έναν καλαμπουρίστικο τόνο στην επίθεση που μου έγινε και το είπα τηλεφωνικά σ’ έναν φίλο μου, στον Αντώνη Λιβάνη, να πω και σε ποιον το είπα. Και δεν δείχνει τίποτα. Ούτε παραδέχομαι ποτέ ότι αυτοί οι κύριοι που δικάζονται τώρα εδώ πέρα είχαν δικαίωμα να αντλήσουν από τους εαυτούς τους να κάνουν αυτά τα οποία έκαναν, τους θανάτους που έκαναν. Εγώ τη γλίτωσα, αλλά δεν τη γλίτωσαν οι άλλοι, ούτε ο Μπακογιάννης ούτε οι άλλοι τη γλίτωσαν». Σε άλλο σημείο της κατάθεσής του ο Βαρδής Βαρδινογιάννης είπε απευθυνόμενος στους κατηγορουμένους: «Είσαστε τυχεροί που είσαστε εδώ και δεν σας εντόπισα νωρίτερα…».
Ο ντελικανής που έγινε πρότυπο μεγάλου ανδρός
Γεννημένος στις 4 Δεκεμβρίου 1933 στην Επισκοπή Ρεθύμνου, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης καταγόταν από ηρωική οικογένεια των Σφακίων και ήταν απόγονος του Ιωάννη Βαρδινογιάννη, αρχηγού της κρητικής εξέγερσης κατά των Οθωμανών. Τo 1955 αποφοίτησε από τη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων και ακολούθησε καριέρα αξιωματικού στο Πολεμικό Ναυτικό, όπως ο αείμνηστος αδελφός του, Νίκος. Στις ιδιωτικές του συζητήσεις με φίλους άνοιγε το συρτάρι του γραφείου του και έδειχνε με υπερηφάνεια το πηλήκιο του αξιωματικού, αρχίζοντας τις διηγήσεις από εκείνη την περίοδο της ζωής του που λάτρευε.
Μυήθηκε στο αντιδικτατορικό κίνημα του Ναυτικού και βοήθησε έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ο ανεφοδιασμός των πλοίων σε περίπτωση εκδήλωσης κινήματος. Τον Ιούλιο του 1967 αποστρατεύτηκε αναγκαστικά από το δικτατορικό καθεστώς της 21ης Απριλίου με τον βαθμό του πλωτάρχη, λόγω της αντιστασιακής του δράσης και εξορίστηκε στην Αμοργό. Ηταν 34 ετών και με τη σύζυγό του Μαριάννα είχαν αποκτήσει τα τρία από τα πέντε τους παιδιά. Αργότερα η ελληνική Πολιτεία τίμησε τη δράση του και του απένειμε τον τίτλο του επίτιμου υποναυάρχου. Δεξί χέρι του αδελφού του Νίκου, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης, όταν αφέθηκε ελεύθερος, αφοσιώθηκε πλήρως στις επιχειρήσεις ως ιδρυτικό μέλος της Motor Oil, που συστάθηκε τον Μάιο του 1970.
Κατά της χούντας
Δύο χρόνια αργότερα κέρδισε μία από τις τρεις άδειες διυλιστηρίων που παραχώρησε το τότε καθεστώς. Κι έτσι το 1972 άρχισε η λειτουργία του διυλιστηρίου στην περιοχή των Αγίων Θεοδώρων, της Κορινθίας, το οποίο, λόγω του τότε προστατευτισμού της ελληνικής αγοράς καυσίμων, ιδρύθηκε ως εξαγωγικό διυλιστήριο. Την Πρωτοχρονιά του 1973 το φλουρί στο σπίτι του Νίκου Βαρδινογιάννη το κερδίζει ο κυβερνήτης του αντιτορπιλικού «Βέλος» Νίκος Παππάς. Συμβολικό κατά μία έννοια, αφού τον Μάιο εκείνης της χρονιάς αποκαλύφθηκε το Κίνημα του Ναυτικού, με αξιωματικούς που στόχευαν την ανατροπή της χούντας και την επαναφορά της δημοκρατίας στην Ελλάδα.
Ο Νίκος Βαρδινογιάννης είχε εξασφαλίσει στην «ομάδα» του Νίκου Παππά ότι θα έχει στη διάθεσή της ένα τάνκερ αλλά και τις εγκαταστάσεις στους Αγίου Θεοδώρους και στους Καλούς Λιμένες, προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες ανεφοδιασμού. Ομως το σχέδιο αποκαλύφθηκε: το αντιτορπιλικό «Βέλος», υπό τον Νίκο Παππά, διέφυγε στην Ιταλία, ενώ οι εναπομείναντες αξιωματικοί του κινήματος συνελήφθησαν. Στη συνέχεια αμνηστεύτηκαν από το δικτατορικό καθεστώτος. Ο Βαρδής Βαρδινογιάννης προσέλαβε, επίσης, πολλούς από τους αξιωματικούς που έχασαν τη δουλειά τους στις επιχειρήσεις του. Επίση, κάλυψε και τα έξοδα επιστροφής του αντιτορπιλικού «Βέλος» στην Ελλάδα, όταν οι Τούρκοι εισέβαλαν στην Κύπρο τον Ιούλιο του ’74. Ολα αυτά έχοντας για πάντα στην καρδιά του τους ανθρώπους του Πολεμικού Ναυτικού.
Μετά τον αιφνίδιο θάνατο του αδερφού του, Νίκου, ανέλαβε τα ηνία των επιχειρήσεων της οικογένειας. Σε καιρούς δύσκολους συνέχισε το έργο με υψηλή αίσθηση καθήκοντος και βαθιά υπευθυνότητα, που τον διέκρινε. Η προσφορά του στον επιχειρηματικό και κοινωνικό τομέα έχει αναγνωριστεί με πληθώρα διακρίσεων και βραβείων, μεταξύ των οποίων: Ιππότης της Λεγεώνας της Τιμής, από τη Γαλλική Δημοκρατία, Χρυσός Σταυρός του Τάγματος της Ευεργεσίας από την Ελληνική Δημοκρατία και βραβείο Νέλσον Μαντέλα 2020 από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών.
Ο παγκόσμιος γίγαντας της Motor Oil και η αυτοκρατορία του επιχειρείν
Ενας από τους ισχυρότερους επιχειρηματίες της χώρας, αλλά και παράγοντες της ελληνικής οικονομίας υπήρξε ο Βαρδής Βαρδινογιάννης, ο οποίος έφυγε χθες από τη ζωή 91 ετών, αφήνοντας μια σημαντικότατη παρακαταθήκη για τις νεότερες γενιές της οικογένειάς του. Η δημιουργία της Motor Oil, που μετεξελίχθηκε σε έναν παντοδύναμο διεθνή ενεργειακό όμιλο, με κύκλους εργασιών δισεκατομμυρίων (έφτασε τα 16,63 δισ. το 2022) και χιλιάδες εργαζομένους, αποτελεί σαφώς το «πολυτιμότερο πετράδι του στέμματος» για τον πατριάρχη της.
Η ιστορία άρχισε να γράφεται για τη Motor Oil το μακρινό 1970, όταν μαζί με τον αδελφό του Νίκο εγκαινίασαν το διυλιστήριό της στους Aγίους Θεοδώρους, προτού ακολουθήσει μια «χρυσή» πορεία δεκαετιών. Αν και άρχισε με έναν μισθό 2.500 δραχμών από το Πολεμικό Ναυτικό την κοινή ζωή του με τη Μαριάννα Βαρδινογιάννη, στις αρχές των 60s, έγινε ένας μεγιστάνας του πετρελαίου και εφοπλιστής, με περιουσία που υπολογίζεται σε 2,3 δισ. δολ. από το «Forbes» την ημέρα του θανάτου του.
Η επιχειρηματική «αυτοκρατορία» του ομίλου Βαρδινογιάννη, του οποίου ο ίδιος ηγήθηκε μέχρι το τέλος της ζωής του, επεκτάθηκε σε ένα ευρύ φάσμα, πέρα από την αγορά των καυσίμων, στη ναυτιλία, στην ενέργεια, στον τραπεζικό κλάδο, στα ξενοδοχεία, στην τεχνολογία, στα ΜΜΕ (με τηλεοπτικά κανάλια και εφημερίδες) κ.ά. και φυσικά στο ποδόσφαιρο, όπου η οικογένειά του διατήρησε στην κατοχή της το πλειοψηφικό πακέτο των μετοχών της ΠΑΕ Παναθηναϊκός από την πρώτη ημέρα που το άθλημα πέρασε στην εποχή του επαγγελματισμού (1979) έως το 2008, επί πολυμετοχικότητας, και στη συνέχεια ενός σημαντικού ποσοστού έως το 2012.
Με «ναυαρχίδα» πάντα τη Motor Oil, οι δραστηριότητες και οι συμμετοχές των μελών της οικογένειας Βαρδινογιάννη περιλαμβάνουν, διαχρονικά, σειρά ομίλων μεγάλου μεγέθους στους κλάδους τους, όπως οι Τράπεζα Πειραιώς, Optima bank, Xios Bank, Vegas Oil and Gas (Αίγυπτος), Avin Oil, Star Channel, Alpha TV, NJV Athens Plaza, Ελλάκτωρ, οι εταιρίες πληροφορικής και κυβερνοασφάλειας, αντίστοιχα, των γιων του, η Real Consulting και η νεοϊδρυθείσα ThreaScene, αλλά και οι AVE Group of Companies, Odeon, ΑΝΕΚ Lines.
Ο Βαρδής Βαρδινογιάννης χαρακτηρίστηκε ένας οραματιστής επιχειρηματίας και άνθρωπος των μεγάλων deals. Το 1973 διαδέχθηκε τον αδελφό του Νίκο, που έφυγε από τη ζωή, στη διοίκηση της Motor Oil, την οποία «γιγάντωσε». Χρονιά-ορόσημο το 1996, όταν επιτεύχθηκε η στρατηγική συμφωνία με τον σαουδαραβικό κολοσσό Saudi Aramco, που απέκτησε το 50% της Motor Oil, και το 2005 εξαγοράστηκε πάλι από την οικογένεια Βαρδινογιάννη.