Το 2025 δεν είναι μόνο Ετος Μίκη Θεοδωράκη, αλλά και Ετος Γιώργου Ζαμπέτα. Αυτού του τεράστιου μουσικοσυνθέτη που μπόρεσε να μιλήσει στην καρδιά κάθε Ελληνα από τα μέσα της δεκαετίας, ραδιόφωνο, τηλεόραση, ταινία κα του ’40 έως σήμερα. Εδώ και περίπου 80 χρόνια δεν υπάρχει πάλκοι σειρά που να μην έχει «πατήσει» πάνω στον Γιώργο Ζαμπέτα με σκοπό να ντύσει με μερικές νότες τα καλλιτεχνικά δημιουργήματα που προβάλλονται σε Ελλάδα και εξωτερικό.
- Από τον Νίκο Νικόλιζα
Στον Γιώργο Ζαμπέτα, άλλωστε, χρωστάμε μερικά από τα καλύτερα ζεϊμπέκικα του 20ού αιώνα. Στον Γιώργο Ζαμπέτα χρωστάμε μερικά από τα καλύτερα χασάπικα όλων των εποχών. Στον Γιώργο Ζαμπέτα όμως χρωστάμε και το «Συρτάκι», με το μπουζούκι του οποίου μαθεύτηκε αυτός ο τεράστιος χορός σε όλη την υφήλιο. Γενικά, ως Ελληνες χρωστάμε πάρα πολλά σε αυτόν τον γνήσιο αλλά παρεξηγημένο ως καλλιτεχνική αξία Ελληνα, καθώς πολλοί τον συγκαταλέγουν στην ίδια γραμμή με τον Θεοδωράκη και τον Χατζιδάκι. Με αφορμή τα εκατό χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου αυτού καλλιτέχνη και γίγαντα με καρδιά ενός μικρού παιδιού, αποφασίσαμε σήμερα να συνομιλήσουμε με τον εγγονό του, τον Γιώργο Ζαμπέτα junior.
Το μικρό παιδί στο οποίο ο παππούς του έμαθε πως πάνω απ’ όλα πρέπει να έχει αξιοπρέπεια και ήθος. Και ο νεαρός καλλιτέχνης, που έπιασε το μπουζούκι του παππού του σε ηλικία 10 ετών, πάτησε πιστά στα βήματα του τεράστιου καλλιτέχνη παππού του! Ο εγγονός θυμάται σήμερα για την «Espresso» μερικές από τις καλύτερες στιγμές που έζησε στο πλευρό του παππού του, ενώ σχολιάζει και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει και ο ίδιος από συνεργάτες και συναδέλφους του, ενώ μιλάει για τον θείο του, Γιώργο Νταλάρα, ετεροθαλή αδελφό της μητέρας του, με τον οποίο, όπως λέει, δεν έχουν τις καλύτερες σχέσεις πλέον!
Καταρχάς, τι θυμάσαι απ’ όσα έζησες δίπλα στον τεράστιο παππού σου;
Ηταν ένας χαρισματικός καλλιτέχνης επάνω στην ερμηνεία της μουσικότητάς του. Είχε χάρισμα και στη σύνθεση αλλά και στον ερμηνευτικό του τρόπο. Γι’ αυτό και σχεδόν κανένας καλλιτέχνης δεν μπορεί να αποδώσει όπως πρέπει τα τραγούδια που ο ίδιος ο παππούς μου έχει ερμηνεύσει με μοναδικό τρόπο. Δηλαδή στα αυτιά όλων τα τραγούδια αυτά έχουν τη σφραγίδα του παππού μου. Γιατί τα ερμηνεύει με ένα μοναδικό χάρισμα, με έναν θεατρικό τρόπο. Είχε καταφέρει την μπάσα έκφρασή του να την ερμηνεύει και με πρίμο τρόπο. Αρα, ήταν και σοβαρός και χαριτωμένος όταν τα ερμήνευε. Ηταν όμως και ένας σοφός άνθρωπος. Είχε και συναίσθημα, είχε και λογική. Ηταν πολύ μεγαλόψυχος και μακάρι να μπορούσαμε να είχαμε κι εμείς τη μεγαλοψυχία του. Ομως δεν μπορούμε, γιατί δεν αντέχουμε τον πόνο που έχει αυτή η μεγαλοψυχία. Για να είσαι μεγαλόψυχος, πρέπει να είσαι και δίκαιος. Και όλα αυτά τα είχε ο παππούς μου.
Πόσων ετών ήσουν όταν «έφυγε» ο παππούς σου;
Είχα μπει στα επτά μου χρόνια!
Τι θυμάσαι από κείνα τα παιδικά χρόνια;
Θυμάμαι ότι ήταν ένας σοβαροχαριτωμένος άνθρωπος. Δηλαδή είχε ώρες που ήταν σοβαρός και ώρες που ήταν χαριτωμένος και ήθελε να παίζει με τα παιδιά και τα εγγόνια του.
Σε έπαιρνε από το χέρι και πηγαίνατε στις γειτονιές του Αιγάλεω;
Οχι, γιατί θυμάμαι ότι ήταν πολλές ώρες με το οξυγόνο. Καμιά πασιέντζα παίζαμε στο σπίτι γιατί ήταν τότε πολύ άρρωστος. Ηταν σαν να μου έδωσε μια νοητή σκυτάλη εμένα, για να περάσει το όνομα και το ταλέντο στην επόμενη γενιά.
Οταν ακουμπάς πάνω στα μπουζούκια του παππού σου, τι νιώθεις;
Οταν κοιτάω το μπουζούκι του παππού μου, σκέφτομαι και φιλοσοφώ πάνω του και δεν παίζω μαζί του. Αλλά όταν παίζω με το μπουζούκι αυτό, σταματάω να σκέφτομαι!
Φέτος συμπληρώνονται εκατό χρόνια από τη γέννησή του. Τι διαφορετικό θα γίνει έτσι ώστε να τιμηθεί η μνήμη του;
Δυστυχώς, και λυπάμαι γι’ αυτό, μερικοί άνθρωποι που κάνουν ακόμα και τιμητικά αφιερώματα όχι απλά δεν έχουν το θάρρος να με ενημερώσουν, αλλά δεν έχουν ούτε καν το θάρρος να με προσκαλέσουν για να τιμήσω την εκδήλωση. Αρα αυτοί οι άνθρωποι το μόνο που τιμούν είναι τον εγωισμό τους και όχι τον Γιώργο Ζαμπέτα. Δεν μπορεί κάποιος που οργανώνει μια συναυλία να μου λέει ότι αγαπάει εμένα, αγαπάει τον Γιώργο Ζαμπέτα και το έργο του, αλλά οι απόγονοί του δεν θα παρευρίσκονται εκεί σε αυτή την τιμητική εκδήλωση. Αρα το λιγότερο που έχεις να κάνεις είναι -και οφείλεις- να τιμήσεις τους απογόνους του. Λυπάμαι, αλλά όλα αυτά που κάνουν δεν δείχνουν αξιοπρέπεια. Γι’ αυτό είμαι κι εγώ εδώ για να τους θυμίζω και να μνημονεύω τον παππού μου μέσα από τα τραγούδια του.
Αναμφίβολα όλοι λένε πως ο Γιώργος Ζαμπέτας και η ιστορία του και το καλλιτεχνικό του έργο είναι εφάμιλλα με του Θεοδωράκη, με του Χατζιδάκι και όλων αυτών των κορυφαίων. Εγώ, πάλι, τον θεωρώ πολύ παρεξηγημένο, αδικημένο. Γίνονται εκατοντάδες συναυλίες για τον Θεοδωράκη και σχεδόν καμία για τον Ζαμπέτα…
Εσύ είσαι ο δημοσιογράφος κι εσύ πρέπει να μου πεις γιατί συμβαίνει αυτό. Εγώ είμαι απλά ο εγγονός του. Ο Ζαμπέτας απλά τότε είχε βρει τη χρυσή τομή. Δεν μπορούν να πλησιάσουν όλοι τον Ζαμπέτα, καλώς ή κακώς. Η διαφορά με τα τραγούδια του Ζαμπέτα έχει να κάνει, πρώτον, με το ότι οι μελωδίες του είναι παιγμένες σε ελληνικές κλίμακες και, δεύτερον, τις αναλύει με έναν μαθηματικό τρόπο. Γι’ αυτό και, αν ακούσεις από τη μια Μπετόβεν και από την άλλη Ζαμπέτα, θα διαπιστώσεις πάρα πολλές ομοιότητες στις αναλύσεις των αρμονιών αυτών. Και ο Ζαμπέτας και ο Μπετόβεν ήταν κλασικοί και αντισυμβατικοί. Τελεία και παύλα!
Στον τελευταίο του δίσκο ο παππούς σου σχεδόν παρακάλεσε για να τραγουδήσουν κάποια τραγούδια του. Τον απαρνήθηκαν τότε όλοι και μόνο ο μπαμπάς σου και η Γκρέυ ανταποκρίθηκαν. Σου είχε πει ο μπαμπάς σου γι’ αυτό το περιστατικό;
Σου λέω λοιπόν ότι κι εγώ έχω το ίδιο πρόβλημα με αυτό που είχε ο παππούς. Και δεν το είχε στο τέλος της ζωής του, αλλά ήταν διαχρονικό αυτό. Υπάρχει ταλέντο, αλλά δεν υπάρχει αναγνώριση αυτού. Ή, βέβαια, μπορεί να υπάρχει και ο φόβος αυτής της αναγνώρισης του ταλέντου. Επίσης, ίσως να μην υπάρχει και η ετοιμότητα για να λάβει κάποιος τη γνώση. Αν σου «πουλάω» γνώση, ίσως να μη θέλεις να την αγοράσεις. Ομως κάποια στιγμή στη ζωή του ο ακροατής, όταν ακούει ένα κομμάτι, θα αντιληφθεί ότι τα κομμάτια του Ζαμπέτα έχουν γίνει κλασικά.
«Εφυγε» πικραμένος ή ευτυχισμένος;
Οταν έχεις μια πικρία… εξαρτάται βέβαια και ο βαθμός της πικρίας που έχεις. Υπάρχουν κάποια τσάγια τα οποία όση ζάχαρη και αν τους βάλεις η ζάχαρη δεν λιώνει. Εχει κορεστεί μέσα στο φλιτζάνι. Ο,τι πικρία είχε ο παππούς, τέτοια πικρία έχω κι εγώ. Πρώτα πρώτα από τους συναδέλφους μου και έπειτα από τους γύρω μου. Υπάρχουν και τέσσερις πέντε άνθρωποι οι οποίοι είναι δίπλα μου και παλεύουμε με τα θηρία με όσα εργαλεία έχουμε στα χέρια μας.
Φαντάζομαι, ένας από αυτούς που είναι κοντά σου και σε έχει στηρίξει, όπως έχω δει, είναι και ο θείος σου ο Γιώργος Νταλάρας.
Επειδή με ρωτάς, θα σου απαντήσω γιατί είναι πολύ λεπτό το θέμα. Το μόνο που ζήτησα από τον κύριο Νταλάρα είναι να πίνουμε έναν καφέ μέσα στον χρόνο γιατί μου κρατούσε απόσταση. Εφόσον διάλεξε τα τραγούδια που έγραψα με τη μουσική του παππού μου και στίχους δικούς μου, ήταν να τιμήσουμε αυτά τα τραγούδια και να κάνουμε κάπου μια συναυλία, μια παρουσίαση αυτού του δίσκου. Τίποτε άλλο δεν ζήτησα από αυτή την παραγωγή που κάναμε με τον κύριο Γιώργο. Τον λέω κύριο, γιατί μου έχει απαγορεύσει να τον λέω θείο. Ο μόνος άνθρωπος που δεν με έχει στηρίξει στη μουσική είναι ο Νταλάρας.
Αλήθεια το λες αυτό;
Και μάλιστα ο Νταλάρας είναι ο μεγαλύτερός μου δάσκαλος. Είμαι πολύ τυχερός που είχα αυτόν τον άνθρωπο στη ζωή μου, έστω για μια στιγμή. Γιατί μου θύμισε έναν άλλο θείο που έχω, πολύ επιτυχημένο, που μένει πάνω σε ένα βουνό, στο βασίλειό του. Ομως είναι τόσο μακριά όσο απέχει ο εγωισμός του από την αξιοπρέπειά μου! Και τι μ’ έμαθε όλο αυτό; Οτι ο εγωισμός έρχεται και τσαλαπατάει την αξιοπρέπεια. Δεν μου άρεσε όταν μου είπε ότι δεν του αρέσει η φωνή μου.
Αυτό σ’ το είπε ο Γιώργος Νταλάρας;
Ναι, αυτός ο κύριος. Αλλά δεν με πληγώνει αυτό επειδή έχω θέμα με τη φωνή μου. Απλώς αν δεν σου άρεσε η φωνή μου, δεν θα έπρεπε να κάνεις δύο ντουέτα μαζί μου και να έχεις πει άλλα τρία τραγούδια μου. Θα έπρεπε να μου πει «δεν μου αρέσει η φωνή σου, άρα δεν συνεργάζομαι». Γιατί κάνεις ντουέτο με κάποιον που δεν σου αρέσει η φωνή του; Ειλικρινά δεν βρίσκω κάποια λογική πάνω σε αυτό.
Μήπως όμως είναι και το θέμα με τη μητέρα σου και όλα αυτά που έχουν ειπωθεί όλα αυτά τα χρόνια;
Ακόμα και αν είναι έτσι, εγώ ως προσωπικότητα δεν έχω βγει ποτέ να πω κάτι πίσω από την πλάτη του ή δημόσια. Συνεπάγεται ότι εγώ δεν είμαι υπεύθυνος για κανέναν άλλον άνθρωπο στον κόσμο πλην εμού. Και αν τον κύριο αυτόν τον πείραξε η αδερφή του, ο ξάδερφός του ή οποιοσδήποτε άλλος, ας τα βάλει με αυτούς. Εγώ είμαι ντόμπρος, είμαι ωραίος, είμαι ξηγημένος, είμαι σπαθί. Και αν έρθεις και μου πεις «Γιώργο, εδώ είσαι λάθος», θα σου ζητήσω συγγνώμη. Οπότε, λοιπόν, μη μου λες για αυτόν τον κύριο γιατί δεν θέλω να έχω σχέση μαζί του.
Οπότε, δεν πήγε καλά η συνεργασία αυτού του δίσκου που κάνατε;
Πολύ καλά πήγε η συνεργασία, μέχρι που τελείωσε ο δίσκος. Μετά βίβα. Μην τον είδατε τον Παναή!
Σου είναι βάρος η ιστορία του παππού σου και του πατέρα σου;
Το μόνο βάρος είναι ό,τι μου άφησε ο κύριος Νταλάρας. Τίποτα άλλο. Ο πατέρας μου και ο παππούς μου δεν μου άφησαν κανένα βάρος. Αυτοί οι άνθρωποι μου άφησαν μόνο αξιοπρέπεια. Η αξιοπρέπεια δεν είναι βάρος. Βάρος είναι ο εγωισμός του άλλου…
Προσωπικά αντικείμενα του παππούς σου έχεις;
Εχω τα δύο μπουζουκάκια του και ένα κασκολάκι του. Η κυριότερη κληρονομιά είναι τα τραγούδια του!
Τι μήνυμα θα έστελνες σε όλο τον κόσμο για τα εκατό χρόνια μνήμης του παππού σου;
Η Ιστορία επαναλαμβάνεται, η ζωή συνεχίζεται!