► Ο Ανδρέας Λοβέρδος μιλάει για τα παιδικά του χρόνια, τον αθλητισμό και το ΚΚΕ
► Η Νομική Θεσσαλονίκης, τα μεταπτυχιακά στις Βρυξέλλες και ο έρωτας με την πολιτική TET A TET ME TH BIBIAN • Από τη Βίβιαν Μπενέκου
Ακραιφνής κομμουνιστής στα νιάτα του, συμφοιτητής με τη Γιάννα Αγγελοπούλου, λάτρης του Νίκου Μακρόπουλου αλλά και της Μαρίας Κάλλας.
Παίζει μπάσκετ με τους… Δεινόσαυρους, βλέπει φανατικά ασπρόμαυρες κωμωδίες του ελληνικού σινεμά, ακούει παθιασμένα Derti FM, παίζει μπουζούκι και μετανιώνει που «στήριξε» Τσίπρα. Ο πρώην υπουργός και νυν κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της Δημοκρατικής Συμπαράταξης Ανδρέας Λοβέρδος όπως δεν τον έχετε «ξαναδιαβάσει» ποτέ.
Τα παιδικά χρόνια σας στην Πάτρα ήταν όμορφα;
Ξεκίνησα στο 10ο Δημοτικό Σχολείο στην Πάτρα και συνέχισα στο 2ο Αρρένων. Ενας ήταν ο προσανατολισμός μου από τότε. Να γίνω δικηγόρος. Θυμάμαι την αίγλη που μου δημιουργούσε το πανεπιστήμιο της πόλης, βλέποντας τους φοιτητές με τα μακριά τους τα μαλλιά και πολιτικοποιημένους. Αυτό με συγκινούσε πολύ και ήθελα να τους μοιάσω. Η εικόνα τους αντιστοιχούσε τότε με το Γούντστοκ και τα κινήματα των χίπις. Η διαμαρτυρία και η αμφισβήτηση είχε και τη μορφή της σε αυτά τα παιδιά. Ηθελα να μπω στο πανεπιστήμιο και να τους μοιάσω.
Οι γονείς ποιον ρόλο έπαιξαν σε αυτό;
Ο πατέρας μου πέθανε πριν από 40 χρόνια και τη μητέρα μου την έχασα πριν από τρία. Ο πατέρας μου έφυγε από την καρδιά του. Εμεινα μόνος μου με μια μάνα στα 18 μου. Η μάνα μας ήταν και ο άντρας του σπιτιού. Μεγάλωσε δύο παιδιά μόνη της, γιατί έχω και μια αδελφή, τρία χρόνια μικρότερη.
Ησασταν φοιτητής σε μια έντονη πολιτική περίοδο. Τι θυμάστε;
Μπήκα στη Νομική Θεσσαλονίκης το 1973. Η Θεσσαλονίκη ήταν μια αποκάλυψη για μένα. Η πιο ωραία πόλη που είχα ζήσει μέχρι τότε. Ημουν φοιτητής της Νομικής, ήμουν απελευθερωμένος κι έκανα τα όνειρά μου αληθινά. Αμέσως οργανώθηκα πολιτικά. Μου έτυχε το Πολυτεχνείο. Ημουν δύο μήνες φοιτητής, όταν έγινε η κατάληψη του Πολυτεχνείου. Δεκαεπτά και μισό χρονών παιδί. Σημάδεψε τη μετέπειτα ζωή μου όλο αυτό. Οι παρέες μου και οι συμφοιτητές μου σε εκείνα τα έτη ήταν και είναι ξεχωριστοί. Ενα από αυτά τα παιδιά, που ήταν μεγαλύτερός μου, ήταν ο Θανάσης Παφίλης. Η Γιάννα Αγγελοπούλου ήταν στο ίδιο έτος με μένα. Ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, ο Βαγγέλης Βενιζέλος, ο Χάρης Καστανίδης, ο Λεωνίδας Τζανής και άλλοι ήμασταν συμφοιτητές. Η Γιάννα ήταν πολύ όμορφη κοπέλα και καλή φοιτήτρια.
Αυτή η φοιτητική ζωή καθορίζει τη ζωή μου. Εντάσσομαι στην ΚΝΕ και μετά στο Κομμουνιστικό Κόμμα. Αποκτώ μια γραμμή πλεύσης που δεν είχα. Αυτή η επιλογή να είμαι στο ΚΚΕ με διαμόρφωσε. Αλλωστε και η δικτατορία έδιωχνε προς την Αριστερά. Ολα τα προχωρημένα παιδιά πήγαιναν στην Αριστερά. Είμαι προϊόν της περιόδου του Πολυτεχνείου και όσων ακολούθησαν. Μάλιστα σου ζητώ, επειδή μιλάμε και για εικόνες, να με φανταστείς με μοτοσικλέτα και μαλλί μακρύ ως εμπροσθοφυλακή στις διαδηλώσεις.
Δεν θα ήταν πιο φυσικό να έχετε πολιτευτεί με το ΚΚΕ;
Ναι, αλλά μετά διαφώνησα. Ομως, όταν έφυγα το 1979 από το ΚΚΕ, έδωσα μια υπόσχεση. Να μην καταφερθώ ποτέ εναντίον του και το έκανα. Ποτέ μου δεν έχω μιλήσει άσχημα για ένα κόμμα που αποτέλεσε το πολιτικό σχολείο μου.
Μετά τη Νομική τι κάνατε;
Εφυγα για μεταπτυχιακά στις Βρυξέλλες. Τα οικονομικά μας δεν βγαίνανε και αναγκάστηκα να εργαστώ. Ημουν για ένα εξάμηνο μαθητευόμενος stagier, στην τότε ΕΟΚ, οκτώ μήνες δούλευα σε νυχτερινό κέντρο και έπαιζα μπουζούκι, και επί ενάμιση χρόνο έκανα μαθήματα ελληνικών σε παιδάκια. Βοηθούσα τον εαυτό μου κι αυτό ήταν το μεγάλο σχολείο της ζωής μου. Οταν επέστρεψα στα 26 μου προσπάθησα να βρω δουλειά στο πανεπιστήμιο και εκεί ήρθε η γνωριμία μου με τον μεγάλο νομικό Δημήτρη Τσάτσο. Γίνομαι βοηθός του στο Πάντειο. Αναζητούσε έναν άνθρωπο να του κάνει επιμέλεια του τρίτου τόμου του Συνταγματικού Δικαίου. Θα πήγαινε ένας φίλος μου. Δεν μπόρεσε και πρότεινε εμένα. Γοητεύτηκα από το αντικείμενο του Συνταγματικού Δικαίου. Ως βοηθός, λοιπόν, άρχισα την ακαδημαϊκή καριέρα μου. Αρχισαν τα πρώτα μαθήματα και σε διαβεβαιώνω, όταν στην πορεία έκανα μάθημα, δεν έπεφτε καρφίτσα.
Επειδή είστε και ωραίος άντρας, φαντάζομαι.
Αυτό το λέτε εσείς. Πάντως τα αμφιθέατρα γέμιζαν. Αισθανόμουν όμως ότι δεν γινόμουν κατανοητός. Αυτοί ήταν του Παντείου κι εγώ τους έκανα νομικό μάθημα. Τότε ήταν που εκλαΐκευσα τον λόγο μου. Αυτή η συνειδητοποίηση με βοήθησε να γίνω πολιτικός και να μιλάω ακουόμενος. Μου έκανε κακό στα νομικά, γιατί γινόταν πιο ελεύθερος ο λόγος μου, αλλά έκανε καλό στο να διδάσκω νομικά σε μη νομικούς. Ο Τσάτσος έλεγε ότι όσο πιο πολλά γνωρίζεις τόσο πιο απλά μιλάς. Η θητεία μου δίπλα του μου έδωσε ανυπολόγιστα πράγματα. Του οφείλω πολλά. Ηταν φορές, όταν έγινα πολιτικός, που ερχόταν στην Ελλάδα, συναντιόμασταν για φαγητό και, όταν έφευγα, έλεγα τι ελληνικά άκουσα!
Ακόμη και στα ανέκδοτα που έλεγε;
Ο Δημήτρης Τσάτσος έλεγε συνεχώς ανέκδοτα. Πολλά ήταν και σόκιν. Μου λείπει πολύ. Κάθε φορά που κάνω κάτι σκέφτομαι «τι θα έλεγε αν ήταν τώρα εδώ;» Τον ρωτούσα για όλα.
Η «βέρα στο δεξί» πότε μπήκε;
Παντρεύτηκα στα 44. Ηταν ο δεύτερος γάμος μου. Είχα κάνει και έναν γάμο στα 35 που κράτησε λίγο. Εκανα τρία παιδιά. Τη Μαργαρίτα, που είναι 16, τον Ρωμανό – Νικόλαο, που είναι 13, και τον Δημήτριο – Παύλο, που είναι 12. Με τα αγόρια έχω πολύ στενή σχέση. Η κόρη μου με αμφισβητεί. Τα παιδιά μου δεν συμπαθούν την πολιτική. Κανένα δεν έχει κλίση πολιτικής. Με τα αγόρια παίζουμε ποδόσφαιρο και ο ένας δοκιμάζει τώρα και μπάσκετ. Η κόρη μου έχει 1,76 ύψος, παίζει βόλεϊ. Οπως και να έχει, η καθημερινότητα στην ανατροφή των παιδιών έχει θέματα. Αν μου έλεγες τι θέλεις να γίνουν, θα έλεγα να γίνουν αθλητές, να μπουν στον αθλητισμό βαθιά, αλλά δεν τα συναρπάζει όπως θα ήθελα.
Ο αθλητισμός όπως τον εννοείτε είναι λίγο καταπιεστικός. Κάνω λάθος;
Οχι όπως τον εννοώ εγώ. Είναι τέτοια η απορρόφηση από τα PlayStation στα χέρια των παιδιών, που είναι σαν να μπαίνουν μέσα. Εγώ θέλω να βγουν από εκεί. Να βγουν έξω, να βραχούν αν βρέχει, να πέσουν και να σηκωθούν. Να συγκριθούν.
Διαβάστε παρακάτω τη συνέχεια:
Τους δίνετε άλλωστε και το παράδειγμα. Γυμνάζεστε πολύ.
Παίζω τένις, μπάσκετ και γυμνάζομαι κάθε μέρα. Κάνω κωπηλατικό, ποδήλατο, βάρη και μονόζυγο στο σπίτι. Τρέχω και κούρσες 10 χιλιομέτρων σε αγώνες. Είναι ανάγκη αυτό για μένα. Πρώτον, ισορροπεί ο εγωισμός μου με την άθληση και, δεύτερον, τα παιδιά μου έχουν πατέρα και όχι παππού, μια και τα έκανα αργά. Οι πατεράδες των φίλων τους είναι σαραντάρηδες.
Η στενή σχέση με τον καθρέφτη σας είναι λόγος για γυμναστική;
Οχι, δεν έχω σκεφτεί έτσι για μένα. Δεν τον αγαπάω τον καθρέφτη. Μόνο ισορροπία μού δίνει η γυμναστική.
Ερωτας μεγάλος υπήρξε;
Είμαι ερωτευμένος με την πολιτική. Οι πρώτες σκέψεις μου το πρωί είναι πολιτικές και οι τελευταίες ανησυχίες μου το βράδυ είναι πολιτικές.
Εάν χωρίζατε από την πολιτική, θα ήταν σαν να χάνετε έναν έρωτα;
Θα είχα θέμα. Δεν θα με ικανοποιούσε τίποτε άλλο. Η πολιτική όσο σε στενοχωρεί τόσο τη θέλεις. Η εναλλαγή των θεμάτων της, η τραχύτητά τους, η δυσκολία και η επιδοκιμασία είναι τα ωραία της.
Πώς περνάτε τον ελεύθερο χρόνο σας;
Κάθε Τετάρτη παίζω μπάσκετ με την ομάδα της Βουλής στον Αετό, στην Καλλιθέα, και στη γειτονιά μου στην Ερυθραία κάθε Κυριακή. Εκεί έχουμε μια ομάδα αποτελούμενη από 15 γιατρούς και παίζουμε στον Πανερυθραϊκό. Ο μόνος πολιτικός εκεί είμαι εγώ. Η ομάδα μας λέγεται Οι δεινόσαυροι. Τρελαίνομαι επίσης να βλέπω ελληνικές ασπρόμαυρες κωμωδίες. Φωτόπουλος, Σταυρίδης, Βουτσάς, Ξενίδης, Λογοθετίδης και Κωνσταντάρας είναι οι αγαπημένοι μου.
Ποτό; Μουσική;
Πίνω κρασάκι κάθε βράδυ. Το μοσχοφίλερο μού αρέσει πολύ. Από τους τωρινούς τραγουδιστές τρελαίνομαι για τον Νίκο Μακρόπουλο. Νομίζω ενώνει τους σημερινούς με τους πίσω. Τον ακούω πολύ. Ο Βοσκόπουλος θεός, ακούω Στέλιο Καζαντζίδη, Στράτο Διονυσίου και Πάνο Γαβαλά. Μου αρέσουν και οι Imam Baildi με τις διασκευές των παλιών τραγουδιών.
Στο αυτοκίνητο τι ακούτε;
Derti FM! Απαγορεύονται οι πολιτικές ειδήσεις. Μόνο μουσική. Ο Derti όσο βραδιάζει γίνεται καλύτερος. Φοβερός επίσης στον Alpha 9.89 είναι ο Στέλιος Χατζημιχαήλ.
Βλέπω στο γραφείο σας έχετε φωτογραφίες της Μαρίας Κάλλας.
Λατρεύω τη Μαρίας Κάλλας. Είναι μια αυταξία μόνη της. Είναι το τέλειο. Η προσωπικότητά της, το πρόσωπό της, η στάση της στη σκηνή, η φωνή της… Συγκλονιστική. Μου έχει κάνει όμως αρνητική εντύπωση το εξής. Οταν ήμουν στο εξωτερικό κι έλεγα ότι η Κάλλας είναι πατριώτισσά μου μού λέγανε «τι είναι αυτά που λες; Η Κάλλας είναι Ιταλίδα». Εκανα καβγάδες επί καβγάδων για το θέμα αυτό.
Ο ανεύθυνος Τσίπρας και τα περιορισμένα οφίτσια
Ποιος είναι τελικά για εσάς ο Αλέξης Τσίπρας;
Αισθάνομαι πολλές ενοχές, γιατί, όταν έγινε πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ ή όταν ήταν υποψήφιος δήμαρχος Αθηναίων, τον είχα στηρίξει. Δεν τον είχα ψηφίσει, αλλά τον είχα καλοδεχτεί. Κι όταν πέσαμε στην κρίση, κι έπρεπε να χειριστούμε τα χειρότερα, τη στιγμή εκείνη που έπρεπε να υπάρχει σύμπνοια και να μαζευτούμε, αυτός πέρασε απέναντι και χτύπαγε. Τότε ήταν που πρωτοείπα «να τον ξαναδούμε αυτόν τον άνθρωπο». Μόλις άρχισαν οι ιστορίες των αγανακτισμένων, εκεί είπα «τέλος, αυτός δεν είναι καλή περίπτωση». Οταν έριξε την κυβέρνηση το 2014, χωρίς να είναι έτοιμος, κι έχωσε τη χώρα 100 δισ. μέσα, είπα ότι είναι ο απολύτως ανεύθυνος. Τώρα βλέπω καθαρά ότι ο άνθρωπος αυτός δεν είναι καλός άνθρωπος, έχει θέμα κατασκευής.
Στο επικείμενο συνέδριο της Δημοκρατικής Συμπαράταξης για την εκλογή νέου αρχηγού θα δοκιμάσετε ξανά;
Η Κεντροαριστερά δεν έχει να μας δώσει και τα οφίτσια είναι περιορισμένα. Πρέπει να βοηθήσω την Κεντροαριστερά και δεν έχω καμία αξίωση. Πιστεύω δε ότι θα είμαστε διψήφιοι στις εκλογές που θα έρθουν, κοντά στο 11%.