Οι «Μάγισσες της Σμύρνης», το πρώτο λογοτεχνικό βιβλίο της Μάρας Μεϊμαρίδη, που κυκλοφόρησε το μακρινό 2002, συγκαταλέγεται στη λίστα με τα πιο πολυδιαβασμένα ελληνικά μυθιστορήματα.
- Από τον
Ηλία Μαραβέγια
Η ιστορία της νεαρής Κατίνας, που χάρη στη μάγισσα Αττάρτη μυήθηκε σε ξόρκια, καταφέρνοντας έτσι να αναρριχηθεί στην καλή κοινωνία της Σμύρνης, αλλά και να γλιτώσει από την καταστροφή του 1922, μεταφέρθηκε με επιτυχία στην τηλεόραση το 2006, όπως και στο θέατρο Παλλάς το 2018. Τον περασμένο Φεβρουάριο, 19 χρόνια μετά την κυκλοφορία του βιβλίου, ήρθε η συνέχειά του με το βιβλίο «Κατίνα, 1922-1925», στο οποίο η ηρωίδα της Μάρας Μεϊμαρίδη αφηγείται τη ζωή της στα χρόνια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Η αγαπημένη συγγραφέας και ανθρωπολόγος, σε μια συνέντευξη-ποταμό στην «Espresso», αποκαλύπτει ποια είναι τα πλέον δημοφιλή ξόρκια της Κατίνας, μιλάει για τον καβγά της με τον Καστανιώτη, επειδή δίσταζε να εκδώσει το βιβλίο της, και αναφέρεται στο επόμενο συγγραφικό εγχείρημά της, στο οποίο πρωταγωνιστεί ένα κορίτσι που έζησε στα χρόνια του Χριστού, αλλά και στη στήλη της στην εκπομπή της Κατερίνας Καινούργιου, που γίνεται συχνά trend στο twitter.
Πότε κυκλοφόρησε το βιβλίο «Κατίνα, 1922-1925» στα ράφια των βιβλιοπωλείων, πότε εξαντλήθηκε η πρώτη έκδοση, πότε βγήκε και η δεύτερη και κοντεύει να ξεπουλήσει κι αυτή κανείς δεν κατάλαβε… Περιμένατε τόσο «σαρωτική» αποδοχή εν μέσω πανδημίας;
Για να πω την αλήθεια, ούτε το πρώτο μου βιβλίο, «Οι μάγισσες της Σμύρνης», περίμενα ότι θα «σάρωνε». Ο Καστανιώτης από τότε είναι θυμωμένος μαζί μου. Τσακωθήκαμε στην πρώτη μας συνάντηση. Το πρώτο ραντεβού με τον εκδότη γίνεται όταν το βιβλίο έχει περάσει ως χειρόγραφο από τέσσερις αναγνώστες κι έχουν πει και οι τέσσερις ότι αξίζει να τυπωθεί.
Με φώναξε τότε στο γραφείο του και μου είπε ότι ήταν πολύ επίφοβο γι’ αυτόν να εκδώσει μια πρωτοεμφανιζόμενη συγγραφέα με 600 σελίδες βιβλίο και πως δεν θα πουλούσε. Μιλάω τώρα για το έτος 2001. «Αν δεν πουλήσει», του είπα κι εγώ, «δώσ’ το στην Ψαραγορά, να τυλίγουν ψάρια. Αμάν πια!»
Θύμωσα κι εγώ τότε, ξέρεις… Η δουλειά του εκδότη είναι να παίρνει ρίσκα. Παρ’ όλα αυτά, φαίνεται ότι ξεπέρασε τον φόβο του και το τύπωσε, κι έτσι βγήκε το «Κατινάκι» στα βιβλιοπωλεία. «Σάρωσε», φυσικά, και ο εκδότης μου ομολόγησε πως δεν το περίμενε. Αντιθέτως, η επιμελήτριά μου, η Βάσω, ήταν απόλυτα σίγουρη για την επιτυχία του βιβλίου. Τώρα η Βάσω κάνει παράλληλη επιμέλεια στο νέο μου βιβλίο, «Ραχέλ». Γράφω και της στέλνω κείμενα. Λέει πως θα ξεπεράσει τις «Κατίνες» πολύ. Να την πιστέψουμε;
Πόσο διαφορετική είναι ως προσωπικότητα η Κατίνα των «Μαγισσών της Σμύρνης» σε σχέση με την Κατίνα του νέου βιβλίου;
Αυτό είναι ένα ωραίο ερώτημα. Ούτε εσύ ούτε εγώ είμαστε οι ίδιοι που ήμασταν κάποτε στα 18 μας. Αλλάζουν η σκέψη, η νοοτροπία, αλλάζουν οι αντιδράσεις στα ερεθίσματα. Οι άνθρωποι συσσωρεύουν περισσότερες εμπειρίες, πολλές από αυτές είναι τραύματα. Ερχεται μια κόπωση, από τη μια, και μια σοφία, από την άλλη. Πώς να είναι ίδια η Κατίνα του 1887 με την Κατίνα του 1925; Αδύνατον.
Θα πω μια σημαντική διαφορά. Ηταν πάμφτωχη, είναι πάμπλουτη. Η εξυπνάδα της, η πίστη της στη μαγεία και μόνο τη βοήθησαν να φύγει από τη «νοοτροπία του μαχαλά». Γιατί υπάρχουν άνθρωποι που, όσο πλούσιοι και να γίνονται, νοοτροπία δεν δύνανται να αλλάξουν, τα μυαλά τους παραμένουν στη μιζέρια.
Ποια ηθοποιός θα θέλατε να υποδυθεί την Κατίνα του νέου σας βιβλίου στη θεατρική μεταφορά του; Ο θεατρικός παραγωγός Γιάννης Κεντ έχει πει δημόσια πως θα ήθελε να συνεργαστείτε ξανά…
Αυτή την απόφαση θα την αφήσω στον Γιάννη και τον Πάνο (σ.σ.: Κατσαρίδη), που είναι η δουλειά τους να διαλέξουν εκείνοι. Κι όποια και να διαλέξουν, δεν θα στραβομουτσουνιάσω (γέλια).
Αφού οι «Μάγισσες της Σμύρνης» έχουν γίνει σειρά και παράσταση, δεν θα ήταν πιο ωραία ιδέα η συνέχειά τους να γινόταν ταινία; Ενδεχομένως ξένη, με πρωταγωνίστρια κάποια διεθνή σταρ. Ποια θα θέλατε;
Ολα αυτά που λέτε ωραία είναι και ενδεχομένως να γίνουν. Με το συμπάθιο, τις «διεθνείς σταρ» δεν τις γνωρίζω για να επιλέξω. Θα πω εδώ πως μεγαλύτερο κινηματογραφικό ενδιαφέρον για μένα θα έχει το βιβλίο που γράφω τώρα, της «Ραχέλ». Αυτό το κορίτσι, που έζησε τον 1ο αιώνα, στα χρόνια δηλαδή του Χριστού, και ήταν η τρίτη σύζυγος του «Αποστόλου Παύλου». Βάζω αυτό το όνομα σε εισαγωγικά και θα σας κρατήσω σε αγωνία, ώσπου να διαβάσετε το κείμενο, για να καταλάβετε τι εννοώ.
Η Κατίνα, όπως έχετε πει, ήταν προθεία σας. Ποια είναι η πιο έντονη ανάμνηση που έχετε σε σχέση μ’ εκείνη από τα παιδικά σας καλοκαίρια στην Αίγινα;
Μια μικρή εσάρπα σε ένα πολύ έντονο ροζ, που φορούσε τα απογεύματα στο μπαλκονάκι. Αυτό μου είχε εντυπωθεί από τότε.
Οταν βρέθηκαν στα χέρια σας οι σημειώσεις της, τα μάγια και τα ξόρκια της, όλο το υλικό που ήταν καταχωνιασμένο σε μπαούλα στο αρχοντικό της, στην Αίγινα, αισθανθήκατε αμέσως μια μεταφυσική σύνδεση με την Κατίνα;
Το μόνο σίγουρο, πως τότε… όχι. Τα άνοιξα για να τα χαζέψω. Και για πλάκα είπα να δοκιμάσω μερικά. Οταν το αποτέλεσμα ήταν «απίστευτο να συμβεί και όμως συνέβη», πέσαμε με τα μούτρα με δύο φίλες μου να τα κάνουμε όλα. Κάναμε γέλια. Το πήραμε στην αρχή για «παιχνίδι». Δεν πειράζει, τα «παιδιά» μαθαίνουν παίζοντας. Μόνο αργότερα τα «είδα» με μεγαλύτερη σοβαρότητα και αναρωτήθηκα πώς και γιατί πιάνουν. Και από τότε ήρθα κοντά με την έννοια «μεταφυσική».
Εχετε δηλώσει ότι η μεταφυσική είναι σήμερα ό,τι ήταν η ψυχιατρική πριν από 150 χρόνια, συμπληρώνοντας πως ό,τι δεν μπορεί να εξηγήσει κάποιος το χλευάζει.
Είναι ανόητο να χλευάζει κάποιος ό,τι δεν μπορεί να εξηγήσει. Υπάρχουν πράγματα που είναι αόρατα, που δεν τα βλέπεις, αλλά τα αισθάνεσαι. Για παράδειγμα, ο αέρας. Σου χαϊδεύει τα μάγουλα, σου ανακατεύει τα μαλλιά, αλλά «δεν υπάρχει» επειδή εσύ «δεν τον βλέπεις»; Μήπως κάτι τέτοιο γίνεται και με την ψυχή; Ας μιλήσουμε για την ψυχή, που είναι το υπ’ αριθμόν ένα θέμα της μεταφυσικής. Υπάρχει ή δεν υπάρχει; Πού πάμε όταν πεθαίνουμε; Εξακολουθεί η ψυχή να υφίσταται; Μετά τον θάνατο ακόμα «σκέφτεται;» Νιώθεις; Είσαι εσύ; Οι επιστήμονες δεν μπορούν να βρουν ακόμα και σήμερα πού εδρεύει η ψυχή. Τείνω να πιστεύω πως πρέπει να εδρεύει στο στέλεχος. Κάποια μέρα να μιλήσουμε γι’ αυτό.
Ποια έχουν αποδειχτεί τα πιο δημοφιλή ξόρκια της Κατίνας σε βάθος χρόνου;
Η ζωή μας είναι σεξ και χρήμα! Πρώτο και καλύτερο, το «Αστρο της Αγάπης», για να βρουν οι κοπέλες γαμπρό όπως τον επιθυμούν. Επίσης, στην… πρώτη γραμμή είναι τα ξόρκια για χρήματα και πλούτο. «Οι Νοτόλες». Κι όπως δεν μπορείς να συστήνεις κάτι που δεν το ‘χεις εσύ η ίδια δοκιμάσει, σας λέω εκ πείρας ότι τα ξόρκια αυτά είναι «αστέρια». Βάλτε ψυχή και θα με θυμηθείτε.
Εχετε μια κόρη, τη Μάγκι, η οποία ζει στην Αγγλία, κι έναν εγγονό 4 ετών. Πώς είναι η Μάρα Μεϊμαρίδη ως μητέρα και γιαγιά; Πλησιάζετε το μέσο πρότυπο ή απέχετε μίλια μακριά;
Μμμ, ναι… Ξέρετε, σκέφτομαι πως, όταν συναντάμε μια νέα μητέρα με ένα χαριτωμένο μωράκι στην αγκαλιά και λέμε: «Αχ, το γλυκούλι! Μου το δίνετε να το πάρω κι εγώ λίγο αγκαλίτσα;», η νεαρή μητέρα θα μας το δώσει. Και θα χαμογελάσει περήφανη που ο βλαστός της είναι τόσο δημοφιλής. Ε, λοιπόν, ως ανθρωπολόγος, σας πληροφορώ πως ο χιμπατζής ΔΕΝ θα σας δώσει το μωρό του ποτέ! Είναι, λοιπόν, καλύτερη μάνα η χιμπατζίνα από μένα;
Πού βρίσκεται, τελικά, το μυστικό της ευτυχίας, κατά την άποψή σας; Βρίσκεται στη γνώση; Στην πληρότητα της αγάπης; Στην επιτυχία;
Μία απάντηση έχω εδώ: η καλή συνεργασία σώματος, ψυχής και πνεύματος, νου και ασυνείδητου δηλαδή. Το σώμα δίνει τα αποτελέσματα της καλής αυτής συνεργασίας, που λέγεται «επιτυχία». Το όλον για μένα μπαίνει σε έναν κύκλο, που λέει: «Η γνώση σώζει».
Αλλιώς, ο νους και το πνεύμα ταλαιπωρούνται άγαρμπα. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα, για να γίνει πιο κατανοητό: Ας πούμε πως κάποια κοπέλα έχει σχέση με έναν κακοποιητή νάρκισσο (μακριά από εμάς!). Στην αρχή, δεν τον παίρνει χαμπάρι, επειδή αυτός είναι εξαιρετικά γοητευτικός, της δίνει πολύ συναίσθημα και της καλύπτει όλες της τις ανάγκες, με αποτέλεσμα η κοπέλα να υμνεί την τύχη της που βρήκε έναν τόσο «ιδανικό» σύντροφο. Τον ερωτεύεται, λοιπόν, τρελά και «κολλάει».
Μόλις η κοπέλα «κολλήσει», τότε αυτός… πετάει το προσωπείο. Αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση. Αρχίζουν τα «δεν αξίζεις», «κοίτα πώς είσαι», «φεύγω», «έχω κι άλλες» και αυτή υποφέρει, κλαίει, βασανίζεται. Γιατί ο νάρκισσος από αυτό τρέφεται: όταν βασανίζει άλλους. Δεν σταματά εκεί το κακό, αν αυτός δεν κακοποιήσει, εκτός από ψυχικά, και σωματικά. Πολλές που προσπαθούν απεγνωσμένα να περισώσουν τη συναισθηματική τους επένδυση καταλήγουν στα νοσοκομεία.
Και σας ρωτώ: Πώς θα σωθεί αυτή η δύστυχη; Μόνο με τη γνώση. Θα πρέπει να της πει κάποιος, και να κάτσει να διαβάσει, τι εστί παρανοϊκός νάρκισσος. Και να αρχίσει να βλέπει την αλήθεια. Η γνώση σε φέρνει μπροστά στην αλήθεια. Και η αλήθεια σε σώζει.
Ποιος δεν θα ‘θελε να παντρευτεί ένα αστέρι σαν την Καινούργιου;
Η στήλη της Μάρας Μεϊμαρίδη στο «Ευτυχείτε!» του Open καταγράφει υψηλά νούμερα τηλεθέασης και «τρεντάρει» συχνά στο twitter. Φέτος, μάλιστα, η γνωστή συγγραφέας και ανθρωπολόγος συμπληρώνει τρία χρόνια στην τηλεοπτική ομάδα της Κατερίνας Καινούργιου.
Πώς είναι η συνεργασία σας με το Open;
Οι άνθρωποι στο κανάλι -δεν έχω κανένα παράπονο- μου έχουν φερθεί με τον καλύτερο τρόπο.
Τι «προβλέπετε» για το τηλεοπτικό μέλλον της Κατερίνας και για την προσωπική της ζωή; Θα τη δούμε νυφούλα σύντομα;
Η Κατερίνα είναι ένα έξυπνο κορίτσι και πολύ όμορφο. Επίσης -σας διαβεβαιώ και πάρτε το όπως το λέω- έχει μια καλοσυνάτη ψυχή. Της αξίζουν τα καλύτερα! Ποιος δεν θα ‘θελε να παντρευτεί αυτό το «αστέρι»;
Τι νομίζετε ότι αρέσει περισσότερο στους τηλεθεατές; Οι συμβουλές που δίνετε ή ο τρόπος με τον οποίο τις δίνετε;
Το βασικότερο, μάλλον, είναι πως ειλικρινά δεν με ενδιαφέρει καθόλου να κάνω καμία καριέρα στην τηλεόραση. Και να, εγώ που το λέω αυτό κλείνω τρία χρόνια στην εκπομπή! Τώρα, σε αυτό που με ρωτάτε, σαν να συμβαίνουν και τα δύο. Δεν είναι εύκολη υπόθεση η τηλεόραση. Δεν είναι εύκολη για κανέναν η έκθεση στην τηλεόραση. Ο τηλεθεατής αμέσως αντιλαμβάνεται ποιος είσαι ή αν κάτι παριστάνεις, που τελικά δεν είσαι. Πολλοί παθαίνουν πατατράκ μπροστά στον φακό. Αντιθέτως, αν με ρωτήσεις, νιώθω σαν στο φυσικό μου περιβάλλον, και αυτό γιατί έχω τη βεβαιότητα πως ό,τι λέω ή συμβουλεύω βασίζεται σε βιβλιογραφία και δεν είναι αποκυήματα μιας επιπόλαιης κρίσης. Εχω διαβάσει πολύ και εξακολουθώ να διαβάζω.
Από την άλλη, τα χρόνια που δουλεύω με ανθρώπους ήταν πολλά για να μου δώσουν και την εμπειρία. Πολλοί επιστήμονες που βγαίνουν στο γυαλί λένε πολύ σωστά πράγματα οι άνθρωποι, όμως μερικές φορές η γλώσσα που χρησιμοποιούν είναι δύσκολη και επιστημονική. Μιλάω στις τηλεθεάτριες σαν να ήταν οι φιλενάδες μου, όπως ακριβώς θα μίλαγα σε μια φίλη μου. Αρα έχουν καταλάβει πως μπορούν να με εμπιστεύονται, από τη μια, και μιλάω τη γλώσσα τους, από την άλλη. Τρίτον, δεν έχω κανέναν ενδοιασμό να τις «μαλώσω», όποτε ετοιμάζονται να κάνουν ανοησίες.