Με τον θάνατο της Ειρήνης Παππά έκλεισε ουσιαστικά και ο κύκλος των μεγάλων Ελλήνων του κινηματογράφου με παγκόσμια απήχηση. Μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας για πάνω από 10 χρόνια, η ιέρεια της τέχνης όλο και περισσότερο κλεινόταν στον εαυτό της, αφού το Αλτσχάιμερ την είχε κυριεύσει. Μέχρι που πριν από δύο χρόνια ο ογκόλιθος της 7ης τέχνης βυθίστηκε ολοκληρωτικά στο σκοτάδι.
Από τον Νίκο Νικόλιζα
Η Ειρήνη Παπά σαν μια ζωντανή Καρυάτιδα περίμενε τη φροντίδα της αγαπημένων της ανηψιών και της οικονόμου της. Δεν μιλούσε, απλά αγνάντευε και πολλές φορές χαμογελούσε μηχανικά. Πολλές φορές τής διάβαζαν κείμενα. Και εκείνη καθισμένη με τη μοναδική αρχαιοελληνική ομορφιά της και τα τεράστια μάτια της κοιτούσε σαν να τα καταλάβαινε όλα. Δυστυχώς, όμως, το βαθύ σκοτάδι είχε κυριεύσει ολοκληρωτικά το πνεύμα της!
Μετρημένοι στα δάχτυλα του ενός χεριού ήταν εκείνοι οι άνθρωποι που μπορούσαν να τη δουν στο πανέμορφο σπίτι της στην Πλάκα: Τα ανίψια της, η οικονόμος της καθώς και ένας φίλος, που πάνω από 30 χρόνια στεκόταν στο πλευρό της σαν βράχος. Ο σεβάσμιος αρχιμανδρίτης Συμεών Κατσινάς, ο οποίος λειτουργεί στον ελληνορθόδοξο Ιερό Ναό του Αγίου Θεόδωρου της Ρώμης. Ο ιερέας που για την κορυφαία ηθοποιό ήταν και πατέρας, και οικογένεια και φίλος αλλά και πνευματικός της. Ηταν ο μόνος άνθρωπος που έφευγε από τη Ρώμη για να επισκεφτεί αυθημερόν την αγαπημένη του φίλη, να της διαβάσει την ευχή και να επιστρέψει πάλι στη Ρώμη.
Με μια ανάρτησή του στο προσωπικό του προφίλ ο πατέρας Συμεών με δάκρυα στα μάτια από τη Ρώμη και με ελάχιστο κουράγιο έγραψε για την αγαπημένη του φίλη: «Αντίο, Ειρήνη μου! Ετσι απλά, λιτά, δωρικά, όπως το ήθελες, χωρίς “υστερικές μεγαλοστομίες και πομφόλυγες”. Κι όπως σου άρεσε να σε αποχαιρετώ στη δική μου ντοπιολαλιά: “Καλές αντάμωσες”. Αναπαύσου εν ειρήνη, καλό παράδεισο».
Με την είδηση θανάτου της πολυαγαπημένης του φίλης ο σεβάσμιος ιερέας δεν μπόρεσε να πιστέψει ότι αυτό θα ήταν και το τέλος μιας ολόκληρης ζωής για εκείνον. Λύγισε, δάκρυσε και αμέσως προσευχήθηκε στον Πανάγαθο για την ψυχή της. Γνώριζε πολύ καλά και ο ίδιος εδώ και καιρό ότι η υγεία της μεγάλης ηθοποιού είναι πλέον πολύ εύθραυστη. Ωστόσο δεν ήθελε να πιστέψει πως εκείνη θα «έφευγε» χωρίς να προλάβει να την αποχαιρετήσει εγκάρδια. Οπως άλλωστε έκαναν οι δυο τους, όταν η Ειρήνη βρισκόταν στη Ρώμη και σαν παιδιά αγκαλιάζονταν και με συγκίνηση αποχαιρετούσε ο ένας τον άλλον. Ο τελευταίος αποχαιρετισμός τους ήταν πριν από μερικούς μήνες, όταν ο σεβάσμιος ιερέας την επισκέφτηκε σπίτι της, σε ένα ταξίδι-αστραπή που είχε κάνει. Η Ειρήνη με την πανέμορφη ομορφιά της, ακόμα και στα τελευταία χρόνια της ζωής της, κοιτούσε αγέρωχα μέσα από το νεοκλασικό σπίτι της τον αγαπημένο της φίλο. Το βλέμμα της, η έκφρασή της ήταν σαν υποδήλωναν το τελευταίο αντίο μιας μοναδικής φιλίας, που δεν πρόδωσε κανείς τους!
Οι Ιταλοί κλαίνε για τη δική τους «Πηνελόπη»
Την «Πηνελόπη» της καρδιάς των Ιταλών αποχαιρέτησε σύσσωμος ο ιταλικός Τύπος, μεταδίδοντας την είδηση του θανάτου της Ειρήνης Παπά, τονίζοντας παράλληλα ότι υπήρξε το σύμβολο της ελληνικής ομορφιάς.
Τα αποθεωτικά για τις υποκριτικές ικανότητες της Ελληνίδας ηθοποιού δημοσιεύματα των διαδικτυακών εκδόσεων των μεγαλύτερων ιταλικών εφημερίδων αναφέρονται ήδη από τον τίτλο στον ρόλο της Πηνελόπης που είχε η Παπά στην τηλεοπτική μίνι σειρά «Η Οδύσσεια», το 1968. Ο ρόλος την έβαλε για πρώτη φορά στα σπίτια των Ιταλών, οι οποίοι την αγάπησαν όσο ελάχιστες άλλες ηθοποιούς, χάρη στην εντυπωσιακή εμφάνισή της αλλά και στον ανθρώπινο τρόπο με τον οποίο ερμήνευσε τη σύζυγο του Οδυσσέα.
«Πέθανε η Ειρήνη Παπά, ηθοποιός σύμβολο της ελληνικής ομορφιάς: ήταν 96 ετών» γράφει στον τίτλο η «La Stampa» και αναφέρει ότι πρωταγωνίστησε ως Πηνελόπη στην τηλεοπτική σειρά «Οδύσσεια», που ήταν υπερπαραγωγή για την εποχή της. Η εφημερίδα δεν παραλείπει να αναφερθεί στους ρόλους της Παπά στις ταινίες «Τα κανόνια του Ναβαρόνε» και «Αλέξης Ζορμπάς».
«Μάγεψε την Ιταλία στον ρόλο της Πηνελόπης στην τηλεοπτική μίνι σειρά “Η Οδύσσεια”» γράφει στον τίτλο η «Messaggero», ενώ τον ρόλο της Πηνελόπης της Ειρήνης Παπά αναδεικνύει και η «Corriere della Sera». «Πέθανε η Ειρήνη Παπά, υπήρξε η Πηνελόπη στην Οδύσσεια» γράφει η La Repubblica.
Τι λένε οι Μανούσος Μανουσάκης και Αίας Μανθόπουλος
Πανελλήνια θλίψη για την Ειρήνη Παπά. Οι δικοί της άνθρωποι θρηνούν για την απώλειά της, προσωπικότητες που την είχαν γνωρίσει στέλνουν συγκινητικά μηνύματα μέσα από τα social media, ενώ και η πολιτική ηγεσία του τόπου εξέφρασε δημοσίως τα συλλυπητήριά της.
Η «Espresso» επικοινώνησε με τον ανιψιό της σπουδαίας ηθοποιού και γνωστό σκηνοθέτη Μανούσο Μανουσάκη, ο οποίος την είχε επισκεφθεί στο σπίτι όπου έμενε, στην Πλάκα, πριν από περίπου δέκα ημέρες. «Η Ειρήνη ήταν ένας αυστηρός άνθρωπος, δεν υποχωρούσε στις ιδέες της, ήταν συνεπής στα πιστεύω της, προσηλωμένη στο έργο της, στην τέχνη της. Είχα την τύχη να ήμουν και φίλος της, πέρα από ανιψιός της και αυτό ήταν το πιο σημαντικό» απάντησε όταν τον ρωτήσαμε ποια ήταν η Ειρήνη Παπά για εκείνον. Μοιράστηκε, μάλιστα, μαζί μας και κάποιες όμορφες αναμνήσεις του από την αλησμόνητη πρωταγωνίστρια.
«Τι να σας πω πρώτα απ’ όλα… Σίγουρα θα θυμάμαι πάντα τις υπέροχες μακαρονάδες που έφτιαχνε στο σπίτι της, τις συζητήσεις μας και τα γέλια μας, την απολυτότητά της στα πράγματα, αλλά και τη βοήθεια της όταν με γέμιζαν οι σκέψεις μου με προβληματισμούς πάνω στη δική μου καλλιτεχνική πορεία» εξομολογήθηκε ο δημοφιλής σκηνοθέτης. Όσο για το μέγεθος της απώλειάς της για τον παγκόσμιο πολιτισμό; «Τεράστιο. Αλλά δεν είμαι εγώ που θα το συζητήσω και θα το κρίνω αυτό» σχολίασε ο ίδιος στην «Espresso».
Δηλώσεις με αφορμή τον θάνατο της Ειρήνης Παπά έκανε κι ένας άλλος ανιψιός της, από το καλλιτεχνικό σινάφι κι αυτός, ο Αίας Μανθόπουλος. «Η Ειρήνη ήταν ένα πλάσμα έξω από τα όρια της Ελλάδας, ήταν μια παγκόσμια προσωπικότητα. Ελαμπε με το ήθος της, το θάρρος της και την αγάπη της για την Ελλάδα» ανέφερε στη «Super Κατερίνα», συμπληρώνοντας πως δεν είχε ενημερωθεί για τα θέμα υγείας που αντιμετώπιζε η θεία του, διότι έλειπε τρεις μήνες στο εξωτερικό για επαγγελματικούς λόγους και επέστρεψε πρόσφατα.
Από την πλευρά του, ο διεθνούς φήμης Ελληνας ηθοποιός Γιώργος Χωραφάς δεν έκρυψε το γεγονός ότι σοκαρίστηκε μαθαίνοντας για την απώλεια της Ειρήνης Παπά μόλις λίγες ώρες ύστερα από εκείνη του Κώστα Καζάκου. «Κι αυτό διότι η μόνη φορά που ο ίδιος έπαιξε σε παράσταση στην Ελλάδα ήταν μαζί με τους δύο εκλιπόντες ηθοποιούς στο έργο “Αντώνιος και Κλεοπάτρα”, σε σκηνοθεσία του επίσης αείμνηστου Μιχάλη Κακογιάννη. “Δεν μπορώ να συλλάβω το τι έχει γίνει, πως φύγανε μαζί αυτοί οι δύο άνθρωποι. Είμαι σε σοκ γιατί ήταν δύο άνθρωποι που αγάπησα πάρα πολύ, παρόλο που δεν συναντηθήκαμε μετά πολλές φορές. Η Ειρήνη ήταν θεά και συμβόλιζε όλο το μεγαλείο και την ομορφιά του ελληνικού πνεύματος για όλο τον κόσμο» δήλωσε.
Η φωτογράφος Ολυμπία Κρασαγάκη μοιράστηκε με τους followers της στο Instagram μια όμορφη ανάμνησή της με την Ειρήνη Παπά. «Την είδα για πρώτη φορά στο σπίτι του Βαγγέλη Παπαθανασίου, στο Παρίσι το 1993. Ηρθε απευθείας από τη Ρώμη, μαζί της είχε φέρει την ωραιότερη τούρτα κάστανο που έχω φάει ποτέ. Στην παρέα κυριαρχούσε το αγέρωχο βλέμμα της και το δυνατό της γέλιο. Τη χάζευα με θαυμασμό από απόσταση. Ενδιάμεσα πήγαινα κρυφά στη κουζίνα προς το ψυγείο και έτρωγα λίγο από το ονειρεμένο γλυκό κάστανο. Χρόνια αργότερα, στην Αθήνα, την ξανασυνάντησα για να τη φωτογραφίσω. Η αυστηρή, δυναμική της ματιά δεν είχε αλλάξει. Της είπα για την πρώτη μας συνάντηση στο Παρίσι, τον Βαγγέλη και την τούρτα κάστανο από τη Ρώμη. Οι αναμνήσεις της γλύκαναν το αγέρωχο βλέμμα της. Βυθίστηκε σε μια καρέκλα στη μέση του τίποτα και χαμογέλασε» έγραψε στην ανάρτησή της.
Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη εξέδωσε, τέλος, συλλυπητήρια ανακοίνωση γα τον θάνατο της Ειρήνης Παπά, περιγράφοντας -μεταξύ άλλων- μια συνάντησή τους πριν από 23 χρόνια: «Θυμάμαι τη συνομιλία μας το 1999, όταν ανέλαβα ως γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού. Με συνεχάρη και με το πάθος που τη διέκρινε, μου είπε ότι αυτό που έπρεπε να κάνουμε είναι να ανοίξουμε τα αρχαία θέατρα στο κοινό, στους δημιουργούς του θεάτρου, ώστε το αρχαίο δράμα να βρίσκεται στον φυσικό του χώρο. Της απένειμαν τη διάκριση της Γυναίκας της Ευρώπης. Είναι ένας τίτλος που περιορίζει το εύρος της προσωπικότητας της Ειρήνης Παπά, μιας γυναίκας, μιας Ελληνίδας με τεράστια απήχηση σε όλο τον κόσμο. Εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια στην οικογένειά της».