Δύο εικοσιτετράωρα έχουν περάσει από την τραγική είδηση του θανάτου της «τελευταίας Καρυάτιδας» με την αρχαιοελληνική ομορφιά, της Ειρήνης Παπά, που έφυγε για τη γειτονιά των αγγέλων, και σε πολλές χώρες του κόσμου ο θάνατός της ήδη έχει γίνει πρώτη είδηση.
Από τον Νίκο Νικόλιζα
Η γυναίκα θρύλος του παγκόσμιου κινηματογράφου και θεάτρου, που πάλεψε γενναία και μόνη της, έγινε σύμβολο ενός ολόκληρου λαού. Ωστόσο, αν και η ίδια υπήρξε αγωνίστρια και παντού μιλούσε για την Ελλάδα, στο εσωτερικό της χώρας πολεμήθηκε και, μάλιστα, τελευταία η διάσταση μεταξύ της ίδιας και του Μιχάλη Κακογιάννη παραμένει ένα άλυτο μυστήριο για γερούς λύτες.
Ο σπουδαίος κριτικός κινηματογράφου Παναγιώτης Τιμογιαννάκης, ο οποίος υπήρξε στενός φίλος της μεγάλης ηθοποιού, με κείμενό του προχθές στο pantimo.gr, περιγράφει πώς ο Χορν προσπάθησε να βάλει «τρικλοποδιά» στην κορυφαία Ειρήνη Παπά τη δεκαετία του ’70.
Το θεατρικό κατεστημένο
«Εδώ μόνο ως ομορφιά την αναγνώριζαν, ως δωρική παρουσία, κυρίως ως ωραίο κεφάλι, η ίδια είχε θέμα με το τι της έγραφαν ή ο Μάριος Πλωρίτης ή ο Αχιλλέας Μαμάκης ή με το πώς την αντιμετώπιζε το κατεστημένο του θεάτρου ή το Εθνικό, που ουδέποτε την κάλεσε, ούτε καν στη Μεταπολίτευση, όταν επέστρεψε, μια και στην επταετία τής είχε αφαιρεθεί η άδεια εισόδου στη χώρα ως persona non grata. Κι ας είχε πλέον διακριθεί στο εξωτερικό ως ΤΡΑΓΩΔΟΣ και της είχαν ανοίξει τις πύλες κι έπαιζε αρχαίο δράμα στα αγγλικά, στα γαλλικά, στα ιταλικά, στα ισπανικά… Κυρίως η ΙΤΑΛΙΑ ήταν η χώρα που την υιοθέτησε.
Ηταν η δεύτερη μάνα της. Την τίμησε ως το τέλος με σωρεία διακρίσεων, και πανεπιστημιακών ακόμα, ως GRANDE IRENE, όπως την αποκαλούσαν οι Ιταλοί, την ίδια ώρα που στην Ελλάδα τής έγραφαν “Μετεξεταστέα η Παπά στο Ηρώδειο” ή “ο Κακογιάννης είδε κι έπαθε να την κάνει ηθοποιό”. Την ίδια ώρα που είχε πάρει ΔΥΟ ΒΡΑΒΕΙΑ, απανωτά, στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και οι κατεστημένοι, που ανέκαθεν υποτιμούσαν και το σινεμά, το θεωρούσαν αυτό ως επιβεβαίωση πως όλα αυτά οφείλονται στο ωραίο της κεφάλι» γράφει ο Παναγιώτης Τιμογιαννάκης, το κείμενο του οποίου έχει χιλιάδες προβολές από ανθρώπους που λάτρεψαν την Ειρήνη Παπά και ήθελαν να μάθουν παρασκήνια.
Και συνεχίζει: «Τα ίδια επικαλέστηκε κι ο Δημήτρης Χορν, το 1979, όταν πολέμησε λυσσωδώς την πρόταση να πρωταγωνιστήσει στο Ηρώδειο, στο “Αντώνιος και Κλεοπάτρα” του Σαίξπηρ, σε σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη, με παρτενέρ τον Κώστα Καζάκο, με τον οποίο είχαν κάνει μαζί και την κινηματογραφική “Ιφιγένεια” του Κακογιάννη πάλι, και ήθελε η μοίρα να φύγουν ταυτοχρόνως… Ο Χορν λοιπόν εισηγήθηκε τότε να μην της επιτραπεί να παίξει στο Ηρώδειο διότι η Ειρήνη Παπά δεν έχει παίξει ποτέ της θέατρο στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον Χορν. Κι είχε πει και το απαξιωτικό, ότι ο μόνος λόγος που θα μπορούσε να της δοθεί το Ηρώδειο ήταν για να βάλουν μια οθόνη και να δείχνει το ωραίο της κεφάλι. Φυσικά, το Ηρώδειο τους δόθηκε, η παράσταση έγινε, τέσσερις μέρες ήταν πουλημένα τα εισιτήρια, μέχρι και για όρθιους, και το πάρτι είχε μεταφερθεί στον Τύπο».
Ωστόσο, λίγους μήνες προτού φύγει από τη ζωή, ο μεγάλος Ελληνας σκηνοθέτης Μιχάλης Κακογιάννης, σε μια συγκλονιστική συνέντευξη για το περιοδικό «Επίκαιρα», είχε εκμυστηρευτεί στον υπογράφοντα: «Με την Ειρήνη Παπά δεν έχουμε δυστυχώς καμιά επαφή εδώ και χρόνια. Δεν ξέρω γιατί… Ίσως άλλος ο δρόμος του ενός, άλλος του άλλου». Με αυτά τα λόγια ίσως ήθελε να δείξει ότι, αν και στο παρελθόν οι δύο έγραψαν με χρυσά γράμματα το όνομά τους στον παγκόσμιο κινηματογράφο, στα στερνά τους δεν είχαν καμία επαφή, παρόλο που στην αυτοβιογραφία του με τίτλο «Σε πρώτο πλάνο» μιλάει με συγκλονιστικά λόγια για τη δική του μούσα Ειρήνη Παπά.
Μαζί άλλωστε έκαναν μια τεράστια παγκόσμια καριέρα που θα ζήλευαν τα μεγαλύτερα αστέρια του Χόλιγουντ. Ο σπουδαίος σκηνοθέτης Κώστας Γαβράς, μάλιστα, μετά την είδηση του θανάτου της μεγάλης ηθοποιού ανέφερε χαρακτηριστικά για την Ειρήνη Παπά και τη σχέση της με τον Μιχάλη Κακογιάννη: «Εκτός από το δικό μου φιλμ, θυμάμαι την Ειρήνη στην “Ηλέκτρα” τού Κακογιάννη. Ηταν -χωρίς καμία αμφιβολία- καθηλωτική. Την πρώτη φορά που την είδα ήταν ένα θαύμα. Ο Κακογιάννης είναι από τους πρώτους καλλιτέχνες που μετέφεραν την αρχαία τραγωδία στον χώρο της έβδομης τέχνης.
Ηταν μια καταπληκτική δουλειά πάνω στην παρουσίαση μιας τραγωδίας στο σήμερα, με τα δικά μας μέσα. Με τον Μιχάλη είχε καταπληκτική, ειδική σχέση, παρότι μάλωναν συχνά. Της άρεσε να μαλώνει. Της άρεσε η βαθιά σχέση που δημιουργούνταν μετά από κάθε μάλωμα» ανέφερε.