«Ηθοποιός σημαίνει φως» ερμήνευε κάποτε ο μεγάλος Δημήτρης Χορν, κάτι που ισχύει απόλυτα για τον Γιάννη Φέρτη. Η απώλεια του σπουδαίου θεατράνθρωπου χθες το μεσημέρι άφησε τον πολιτισμό μας φτωχότερο.
- Από τον Νίκο Νικόλιζα
Αγαπημένο παιδί του Χορν, του Κουν, της Μελίνας, του Κατράκη, του Αλεξανδράκη και σχεδόν όλων των μεγάλων ηθοποιών του θεάτρου και του κινηματογράφου, κάτι που σπάνια συμβαίνει στη χώρα μας. Ισως γιατί το χαμηλών τόνων προφίλ του, που διατήρησε με απόλυτη πίστη όλα τα χρόνια που μεγαλούργησε σε μεγάλες παραστάσεις, τον έκαναν μοναδικό στο είδος του. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο ίδιος πάλευε με το Αλτσχάιμερ.
Οταν το 2021 έκανε γνωστή την είδηση η επιστήθια φίλη του Κάκια Ιγερινού μέσα από τα social media, σκόρπισε τη θλίψη σε όλο το πανελλήνιο. Χρειάστηκε όμως η προσωπική διάψευση της συζύγου του Μαρίνας Ψάλτη για να καταλαγιάσει ο θόρυβος! Γεννημένος το 1938 στο χωριό Δάφνη Φθιώτιδας, ο Γιάννης Φέρτης κατάφερε από τα πρώτα κιόλας βήματά του στο θεατρικό σανίδι να πάρει τους τίτλους του «σπουδαίου» και «μοναδικού». Δεν έλεγε πολλά λόγια και η συναναστροφή μαζί του σου δημιουργούσε μια ηρεμία, που δεν μπορούσες να τη βρεις σε άλλον καλλιτέχνη. Κάποτε η Μελίνα Μερκούρη είχε πει ότι «αντί να τον μαγέψω εγώ, με μάγεψε εκείνος».
Αποφοίτησε από τη σχολή του Θεάτρου Τέχνης «Κάρολου Κουν» το 1958 και το 1959 έκανε το ντεμπούτο του στο θέατρο με το έργο «Η ηλικία της νύχτας» του Ιάκωβου Καμπανέλλη. Μάλιστα ο Κουν, όπως αναφέρεται και στις δύο βιογραφίες του, τον θεωρούσε από τα «σπουδαιότερα παιδιά μου». Δεν σταμάτησε ποτέ να ερμηνεύει ρόλους κλασικούς. «Το κλασικό θα μείνει στο τέλος» έλεγε ο ίδιος. Ακολούθησαν μεγάλα έργα, όπως «Ορνιθες» του Αριστοφάνη, «Ευρυδίκη» του Ζαν Ανούιγ, «Γλυκό πουλί της νιότης» του Τενεσί Ουίλιαμς, «Επικίνδυνη στροφή» του Τζον Πρίσλεϊ, «Ασκηση πέντε δακτύλων» του Πίτερ Σάφερ, «Ο δικέφαλος αετός» του Ζαν Κοκτό. Εγινε, δε, συνιδρυτής του Λαϊκού Πειραματικού θεάτρου. Αν και ζεν πρεμιέ, ο Γιάννης Φέρτης έμεινε πιστός στις σχέσεις του και κυρίως κατόρθωσε η προσωπική του ζωή να είναι μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας.
Aχώριστοι
Ακόμα και την περίοδο που ήταν με την Ξένια Καλογεροπούλου, οι δυο τους απέφευγαν όλα τα φλας της δημοσιότητας, προκειμένου να βγαίνει μπροστά πάντα η σκληρή δουλειά που έκαναν στο θέατρο. Με την Ξένια Καλογεροπούλου παντρεύτηκαν το 1963, ενώ μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα κατάφεραν ως ζευγάρι να γίνουν αχώριστοι και στη σκηνή. Γι’ αυτό άλλωστε από το 1967 και επί μία δεκαετία ως θιασάρχης μαζί με την Ξένια Καλογεροπούλου ανέβασε σημαντικά θεατρικά έργα, όπως έργα των Μπρεχτ, Ιψεν, Τσέχοφ, Ουάιλντ, Πιραντέλο και Σίσγκαλ.
Παιδιά δεν απέκτησαν. Οπως έχει πει πολλά χρόνια αργότερα η Ξένια Καλογεροπούλου, το μετάνιωσαν και οι δύο. Ωστόσο εκείνα τα χρόνια ήταν και για τους δύο τα πιο παραγωγικά τους, με αποτέλεσμα να μην κοιτάζουν την προσωπική τους ζωή.
Το 1981 θα ερωτευτεί και θα παντρευτεί τη Μιμή Ντενίση. Μαζί θα μείνουν δέκα ολόκληρα χρόνια. Η Μιμή Ντενίση έχει να θυμάται μόνο σπουδαίες και καλές στιγμές από την κοινή τους πορεία, όπως η ίδια έχει πει πολλές φορές στο παρελθόν. Τη δεκαετία του ’80 ο Γιάννης Φέρτης ανέβασε με τον δικό του θίασο στο θέατρο «Αθηνά» το «Γλυκό πουλί της νιότης» του Τενεσί Ουίλιαμς, με συμπρωταγωνίστρια τη Μελίνα Μερκούρη, το «Μπεντ» του Μάρτιν Σέρμαν, «Το τέλος της κυρίας Τσέινι» του Φ. Λόνσντεϊ με συμπρωταγωνίστρια τη Μιμή Ντενίση, «Το παιχνίδι του έρωτα» του Πιερ ντε Μαριβό, τα «Οργισμένα νιάτα» του Τζον Οσμπορν, «Το πιο αληθινό» του Τομ Στόπαρντ, το «Αμαντέους» και τη «Μαύρη κωμωδία» του Πίτερ Σάφερ, αλλά και τις «Επικίνδυνες σχέσεις» του Κρίστοφερ Χάμπτον.
Το 1988 ο Γιάννης Φέρτης και η Μιμή Ντενίση χωρίζουν. Ο χωρισμός τους μάλιστα γίνεται πρωτοσέλιδο σε όλα τα περιοδικά της εποχής. Ποτέ κανείς δεν έμαθε τους λόγους αυτού του απρόσμενου χωρισμού, ποτέ κανένας από τους δύο δεν μίλησε γι’ αυτό το αναπάντεχο γεγονός. Παρέμειναν ωστόσο πιστοί φίλοι μέχρι το τέλος της ζωής τους, με τη Μιμή να θυμάται στις δημόσιες τοποθετήσεις της πολύ σπουδαία πράγματα μαζί του.
Στα τέλη της δεκαετίας του ’80 ο Γιάννης Φέρτης πρωταγωνίστησε στις παραστάσεις «Ξενοδοχείο ο παράδεισος» του Ζορζ Φεντό, «Λοκαντιέρα» του Κάρλο Γκολντόνι, «Καινούρια σελίδα» του Νιλ Σάιμον, ενώ συμμετείχε επίσης στις επιθεωρήσεις «Γελάς… Ελλάς… αγελάς!» και «Χορός του Οζαλ… όγγου». Ωστόσο και τη δεκαετία του ’90 ο Γιάννης Φέρτης δεν σταματά να ερμηνεύει κλασικό ρεπερτόριο στα θέατρα.
«Εχω πολλά να προσφέρω»
Για τη ζωή του έως τα τέλη της δεκαετίας του ’90 δεν είχε μιλήσει ποτέ ο ίδιος. Απέφευγε τη δημοσιότητα όπως ο διάβολος το λιβάνι. Μόλις στα μέσα της δεκαετίας του 2000 μπόρεσαν οι δημοσιογράφοι να τον πείσουν να μιλήσει. Και αυτό έγινε τρεις μόλις φορές. «Δεν έχω πολλά να πω για μένα. Τα ξέρετε σχεδόν όλα. Ομως, έχω πολλά ακόμα να προσφέρω στο θέατρο» είχε πει σε μια από τις συνεντεύξεις του με χαμηλωμένα μάτια, θέλοντας να δείξει πόσο δύσκολα αισθάνεται να μιλάει για την προσωπική του ζωή.
Το 2001 –πάλι μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας– παντρεύτηκε τη συνάδελφό του Μαρίνα Ψάλτη. Μαζί θα ζήσουν έως το τέλος της ζωής του, χωρίς να αποκτήσουν παιδιά. Σε μια από τις σπάνιες συνεντεύξεις του, το 2021, ο ίδιος είχε αναφέρει για τον θάνατο: «Φυσικά και λέω την ηλικία μου, είμαι 78 χρόνων. Οχι, δεν με τρομάζει που περνά ο χρόνος. Δεν θέλω να πεθάνω, αλλά είμαι προετοιμασμένος ότι θα πεθάνω. Δεν θα πεθάνω; Ο αδερφός μου πέθανε 51 χρόνων από καρκίνο, μικρότερος ήταν από μένα, ήταν βλάκας και εγώ είμαι ο ξύπνιος; Ετσι είναι η ζωή, είμαι προετοιμασμένος και ελπίζω να μην υποφέρω».
Την τελευταία του συνέντευξη την παραχώρησε το 2019 στην εκπομπή «Το πρωινό», κάνοντας μια σύντομη αναδρομή στο τεράστιο παρελθόν του. «Στα 21 μου έπαιξα με τη Μελίνα. Δεν ήθελε να πάρει δραχμή από τον Κουν. Ηθελε να παίξει απλώς το έργο. Ηταν το “Γλυκό πουλί της νιότης”. Είχε πάει πολύ καλά τότε. Επειτα από χρόνια το ξαναπαίξαμε, το είχε κάνει ο Ντασσέν. Εμφανισιακά τουλάχιστον ήμασταν καλύτεροι από τότε. Ετυχε μια εποχή που χρωστάγαμε λεφτά, δεν είχαμε πάει καλά και είπα “θα κάνω”. Και μετά για κάπου 20 χρόνια έκανα διαφήμιση. Κι αφού ξεχρέωσα, είπα “γιατί να μην κάνω;” Κατηγορώ πάρα πολλές φορές τον εαυτό μου. Σκέφτομαι πράγματα που έχω κάνει στο παρελθόν και λέω “να, ηλίθιε”. Θα ήθελα να έχω κάνει παιδιά. Από βλακεία δεν έκανα. Να μην πω, γιατί θα αναφερθώ σε γυναίκα. Οχι ότι δεν ήθελε. Ηθελε και δεν μπορούσε. Μετά πέρασαν κάποια χρόνια που δεν ήθελα πια. Οταν παντρεύτηκα με τη Μαρίνα Ψάλτη δεν ήθελα να κάνω παιδιά, γιατί ήμουν 63. Τώρα, που έχουν περάσει αρκετά χρόνια, λέω: “Βλακεία έκανα”».
Λίγη ώρα μετά τη θλιβερή είδηση θανάτου του Γιάννη Φέρτη, συγκλονισμένη η Μιμή Ντενίση ανέφερε στο Τlife: «Πώς να περιγράψω με δυο λόγια τα δέκα χρόνια που πέρασα μαζί του; Εζησα 10 χρόνια μαζί του. Σε τέτοιες περιπτώσεις δεν χρειάζεται να λέμε πολλά. Αυτό που θα πω μόνο είναι ότι ο Γιάννης ένας από τους ανθρώπους που είχαν τρομερό ήθος στο θέατρο. Ενας άνθρωπος με ήθος, αυτό τον χαρακτήριζε. Πάνω και από το ταλέντο του και απ’ όλα. Για μένα ο Γιάννης ήταν ο πυγμαλίων μου, κατά κάποιο τρόπο. Ολες τις πόρτες μού τις άνοιξε ο Γιάννης. Αυτό είναι κάτι που το λέω και θα το λέω όλα μου τα χρόνια. Ημουν πολύ μικρή και καινούργια στο θέατρο όταν τον γνώρισα, μου έδωσε το περιθώριο να μεταφράζω, να δουλεύω μαζί με τους σκηνοθέτες, να γίνω πρωταγωνίστρια. Ηταν πραγματικά ο άνθρωπος που μου άνοιξε τον δρόμο στο θέατρο. Πέρα από αυτό όμως, ήταν ένας πολύ τρυφερός άνθρωπος με πάρα πολύ χιούμορ, μαύρο χιούμορ, με αυτοσαρκασμό και κυρίως με ήθος. Ο Γιάννης ήθελε να τους προβάλλει όλους, δεν είχε καμία έπαρση, δεν θεωρούσε ότι έκανε κάτι σημαντικό, σε σημείο που έριχνε τον εαυτό του. Ηταν από μια οικογένεια πάρα πολύ καλών ανθρώπων. Τον έχω και θα τον έχω πάντα στην καρδιά μου με πολλή αγάπη.
Με τον Γιάννη δεν χωρίσαμε με τσακωμούς. Απλώς ήταν πολύ διαφορετικοί οι χαρακτήρες μας: από τη μια, ο έντονος τρόπος που λειτουργούσα εγώ στη δουλειά και, από την άλλη, ο πολύ πιο ήπιος τρόπος του Γιάννη. Τίποτα δεν είναι αιώνιο. Ζήσαμε όμως δέκα χρόνια μαζί και δεν έχω να θυμηθώ τίποτα άσχημο. Οσες φορές τον συναντούσα από τότε, πάντα μου έλεγε, “Α, ήμασταν παντρεμένοι; Προσπαθώ να θυμηθώ πόσα χρόνια, γιατί μου φαίνονται αιώνες” και του έλεγα: “Απειρα, Γιάννη”. Πάντα είχε μια καλή κουβέντα στο στόμα. Εγώ πάντα του έλεγα να παίξουμε ξανά μαζί και εκείνος με ρώταγε, για πλάκα, ποιο όνομα θα μπει πρώτα. “Το δικό σου” του έλεγα κι εκείνος απάνταγε “όχι, το δικό σου, εσύ τώρα έκανες πιο πολλά”. Ηταν πάντα το αστείο μας αυτό. Δυστυχώς, δεν προλάβαμε να την κάνουμε αυτήν τη συνεργασία. Στενοχωριέμαι πάρα πολύ που έφυγε και που έφυγε με έναν τέτοιο άδοξο τρόπο. Απ’ όσο ξέρω, βασανίστηκε τα τελευταία χρόνια κι αυτό δεν θα το ήθελα για έναν τόσο καλό άνθρωπο. Πιστεύω ότι ο Γιάννης θα μείνει στη μνήμη του κόσμου και μέσα από τις ταινίες του αλλά κυρίως από όσα σημαντικά έχει κάνει στο θέατρο» κατέληξε η θιασάρχισσα.
- Η κηδεία του Γιάννη Φέρτη θα γίνει αύριο, Τρίτη, στις 12.00, στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών.