Λίγες ώρες πριν οι μουσικές του «παγκόσμιου» Μίκη Θεοδωράκη απλωθούν στον χώρο του Ηρωδείου και σε όλη την περιοχή της Ακροπόλεως, η πολυαγαπημένη του κόρη Μαργαρίτα, θεματοφύλακας του τεράστιου έργου του, ανοίγει την καρδιά της στην «Espresso» και μιλάει για όλους και για όλα σε μια από καρδιάς συζήτηση γεμάτη συναισθήματα και αγάπη.
- Από τον Νίκο Νικόλιζα
Οπως είναι γνωστό, σήμερα Σάββατο 12 Οκτωβρίου, στις 8 μ.μ., το Ωδείο Ηρώδου του Αττικού θα φιλοξενήσει μία σπουδαία συναυλία αφιερωμένη στον εμβληματικό Ελληνα συνθέτη Μίκη Θεοδωράκη. Στη συναυλία θα ακουστούν γνωστά ζεϊμπέκικα και μελαγχολικές μελωδίες, με ερμηνευτές όπως η Ελένη Βιτάλη, ο Χρήστος Θηβαίος, ο Δημήτρης Μπάσης, η Ρίτα Αντωνοπούλου, η Παυλίνα Βουλγαράκη, καθώς και οι Νίκος και Γιώργος Στρατάκης, ενώ θα συμμετέχει ο Λαογραφικός και Χορευτικός Ομιλος «Κρήτες». Την συναντήσαμε στο σπίτι του Μίκη, εκεί που βρίσκεται και η 98χρονη μάνα της, Μυρτώ. Από την αρχή μάς ζήτησε να τη ρωτήσουμε για όσα θέλουμε χωρίς περιορισμούς, μια και η φιλία μας μετράει αρκετά χρόνια…
Πώς νιώθεις που, αν και εν τη απουσία του πατέρα σου, το μουσικό του έργο φουντώνει σε Ελλάδα και εξωτερικό;
Οπως θα ένιωθε κάθε παιδί για τους γονείς του: περηφάνια και σεβασμό. Σήμερα στο Ηρώδειο θα ακουστούν τα ωραιότερα τραγούδια του πατέρα μου. Αν και τα 1.000 τραγούδια είναι υπέροχα, ωστόσο διαλέξαμε τα πιο ωραία κι εκείνα που έχουν αγγίξει διαχρονικά τις ψυχές όλου του Ελληνισμού!
Το 2025 έχει χαρακτηριστεί από το υπουργείο Πολιτισμού «Ετος Μίκης Θεοδωράκης»…
Κατά τη διάρκεια αυτού του χρόνου η Ορχήστρα «Μίκης Θεοδωράκης» θα κάνει πολλές συναυλίες. Ωστόσο, πολλές ορχήστρες σε Ελλάδα και εξωτερικό έχουν ήδη οργανωθεί να κάνουν πολλά αφιερώματα στον μπαμπά. Θέλουμε να κάνουμε πολλά πράγματα, μια και κάτι τέτοιο ως Ετος Θεοδωράκη συμβαίνει μια φορά στα 100 χρόνια.
Εγινε πρόσφατα μεγάλος ντόρος για το ζεϊμπέκικο «Δραπετσώνα» που έχει γράψει ο πατέρας σου και χόρεψε η τέως βασιλική οικογένεια στον γάμο της πριγκίπισσας Θεοδώρας…
Εγινε ντόρος για το τίποτα. Δεν είναι κακό κάποιος να χορέψει το ζεϊμπέκικο του πατέρα μου. Τη μουσική έβαλαν οι άνθρωποι, αλλά επειδή είναι ξένοι, δεν γνωρίζουν σημειολογικά τι σημαίνει αυτό το τραγούδι για τον απλό λαό. Οι στίχοι έχουν ένα κοινωνικό μήνυμα, αλλά πού να το ξέρουν αυτοί οι άνθρωποι. Αλλωστε, όπως θα είδατε στις εικόνες, ζεϊμπέκικο είναι η «Δραπετσώνα» και το χόρεψαν Καλαματιανό (γέλια). Και τι έγινε όμως; Από την άλλη, βέβαια, να βλέπεις τους απογόνους των βασιλιάδων να χορεύουν ένα τραγούδι με πολύ βαθύ κοινωνικό στίχο και, όπως λέει και ο στίχος του τραγουδιού, «εμείς θα ζήσουμε κι ας είμαστε φτωχοί», σου προκαλεί και γέλιο και σαρκασμό. Ολα αυτά όμως για μένα είναι χαριτωμένα!
Πώς ζει σήμερα η Μαργαρίτα Θεοδωράκη μετά τον θάνατο του Μίκη που την είχε κάτω από τις «φτερούγες» του;
Ζω πολύ ήρεμα στο Βραχάτι Κορινθίας με τα 60 σκυλιά και γατιά που έχω. Τρίτη και Πέμπτη είμαι στην Αθήνα κοντά στη μάνα μου και, φυσικά, δεν σταματώ να ασχολούμαι με το έργο του πατέρα μου! Και διαβάζω πάρα πολύ!
Σου λείπει ο Μίκης;
Δεν μου λείπει ο Μίκης με την έννοια της στενοχώριας. Μου λείπει με την έννοια της νοσταλγίας. Νοσταλγώ τα πάντα από τον Μίκη γιατί μένω στο σπίτι όπου μεγάλωσα με τους δύο γονείς μου και οι σκέψεις μου έρχονται συνέχεια σε εκείνα τα υπέροχα χρόνια. Υπάρχει και η θλίψη, όταν έχεις μια τόσο καλή σχέση ζωής με τους γονείς σου. Κι εμείς ήμασταν και οικογένεια και φίλοι. Και όσο περνούν τα χρόνια και βλέπεις πίσω σου όλες αυτές τις ωραίες στιγμές, αντιλαμβάνεσαι ότι έχεις μεγαλώσει και ηλικιακά. Και αυτό σε στενοχωρεί κάπως!
Η μητέρα σου γνωρίζει για τον θάνατο του Μίκη;
Δεν της έχουμε πει τίποτα. Στην αρχή δεν το είχε καταλάβει ότι πέθανε. Μετά όμως το κατάλαβε. Ομως επειδή η μητέρα μου δεν μπορεί να μιλήσει πια λόγω προβλημάτων υγείας (καταλαβαίνει τα πάντα), απλώς της κάνω εγώ παρέα, της λέω ιστορίες και κάπως έτσι περνάει ο καιρός για κείνη.
Είσαι ένα από τα παιδιά διάσημων γονιών που έχουν κατηγορηθεί όσο λίγα. Πώς αντιμετωπίζεις συχνά πυκνά όλα αυτά που λέγονται για σένα και ιδίως για τα οικονομικά…
Δεν δίνω καμία σημασία, γιατί όλα αυτά είναι γελοιότητες. Πάνω από 30 χρόνια υπηρετώ το έργο του πατέρα μου με πίστη και αγάπη. Και ο πατέρας μου ήταν εν ζωή και έβλεπε τα πάντα και ήλεγχε τα πάντα.
Το καλοκαίρι η «Espresso» είχε βγάλει ένα πρωτοσέλιδο με τον αγαπημένο σου γιο, που εργάζεται σε καφέ, και μάλιστα τα σχόλια για την εργατικότητά του ήταν απίστευτα κολακευτικά…
Για μένα όλο αυτό ήταν πολύ χαριτωμένο. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πλέον έχουν μπει στη ζωή μας. Και ο ίδιος ο γιος μου δείχνει ότι εργάζεται σε καφέ και είναι προς τιμήν του που βγήκε κάτι τέτοιο σε εφημερίδα. Θεωρώ πως είναι πολύ σημαντικό να βγαίνει ότι ο εγγονός ενός διάσημου ανθρώπου είναι τόσο εργατικό άτομο. Η δουλειά δεν είναι ντροπή, είναι τιμητικό και προσόν για όλους όσοι εργάζονται σκληρά.
Εχεις πάει να πιεις καφέ εσύ;
Εχω πάει, έχω δει την επιχείρηση και είναι πολύ σπουδαία δουλειά. Είναι το cafe berry κοντά στο Σύνταγμα, να το γράψεις. Αλλά επειδή δεν μένω στην Αθήνα, δεν έχω προλάβει να πιω καφέ!
Ο γιος σου ο Αγγελος, που εργάζεται και στο καφέ, θα επιστρέψει στην Ορχήστρα «Μίκης Θεοδωράκης» όπου είχε αφήσει πολύ σπουδαίες εντυπώσεις;
Για την ώρα όχι. Ευελπιστώ όμως ότι θα έρθει σύντομα γιατί είναι και σπουδαίος κιθαρίστας και συνθέτης. Ωστόσο, όπως αντιλαμβάνομαι, είναι πολύ δύσκολο να προχωρήσει, γιατί θέλει να χαράξει και τον δικό του δρόμο, τη δική του πορεία. Ομως στην Ορχήστρα «Μίκης Θεοδωράκης» βρίσκεται και ο άλλος γιος μου, ο Στέφανος!
Ο πατέρας σου τι έλεγε για την τραγική κατάσταση της Ελλάδας που βίωσε και που βιώνει ο ελληνικός λαός. Είχε προβλέψει τι θα συμβεί;
Ο πατέρας μου έζησε και τα Μνημόνια, και τις Πρέσπες και τον κορονοϊό και μιλούσε για όλα όσα συμβαίνουν αλλά και όσα θα έρθουν στο μέλλον. Τα τελευταία 10 χρόνια της Ελλάδας ο πατέρας μου έβλεπε την τραγικότητα και της φτώχειας και της μετανάστευσης από την οικονομική κρίση. Είχε πολύ μεγάλη θλίψη για όλα αυτά.
Τα τελευταία χρόνια είχες μιλήσει κι εσύ για την τραγική οικονομική κατάσταση που βίωνες και που σου είχαν κόψει μέχρι και το ρεύμα. Την ίδια κατάσταση βίωνε και ο Μίκης;
Ο πατέρας μου δεν είχε οικονομικό πρόβλημα, γιατί είχε τη σύνταξή του, είχε πνευματικά δικαιώματα. Δεν ήταν πλούσιος, φυσικά, αλλά ζούσε αξιοπρεπώς. Μην ξεχνάμε και πόσοι άνθρωποι έπρεπε να είναι γύρω του για να τον περιποιούνται μέχρι να κλείσει τα μάτια του. Αλλά δεν άφησε χρήματα στις τράπεζες, γιατί δεν είχε χρήματα!
Μιλάμε όμως για τον «Μότσαρτ της Ελλάδας»…
Και ο Μότσαρτ πέθανε από την πείνα. Δεν είχε να φάει στο τέλος της ζωής του!
Αφησε ανέκδοτα τραγούδια ο Μίκης;
Αφησε κάποια λίγα τραγούδια. Μάλιστα θα σου πω και ένα περιστατικό. Ο μπαμπάς ήταν φίλος με τον Ρασούλη και για έναν χρόνο ερχόταν καθημερινά στο σπίτι και μιλούσαν. Του είχε γράψει λοιπόν μια ολόκληρη συλλογή, 15 τραγούδια φοβερά. Τα οποία τα είχε πάνω στο πιάνο σε παρτιτούρες. Αυτά λοιπόν χάθηκαν πάνω από το πιάνο. Και είναι μία από τις ιστορίες που με πληγώνουν καθώς δεν μπόρεσε να τα ξαναφτιάξει. Εψαχνε και ο Ρασούλης, αλλά δεν τα βρήκαν ποτέ!
Πώς σκέφτεσαι μετά τον δικό σου θάνατο να εξασφαλίσεις αυτό το τεράστιο έργο του Μίκη;
Θεωρώ πως ένα σημαντικό μουσικό έργο δεν χάνεται. Οι άνθρωποι το κρατάνε στη μνήμη τους και αυτό μεταφέρεται από γενιά σε γενιά. Τα τραγούδια του Μίκη είναι αθάνατα και πάντα θα ακούγονται, όπως γίνεται με τα τραγούδια του Τσιτσάνη, του Βαμβακάρη. Θέλει ο λαός και να τα ακούει, και να τα σιγοτραγουδάει. Αλλωστε έχω τους γιους μου, οι οποίοι συνεχίζουν το έργο του παππού τους και είναι μέλη της ορχήστρας.
Υπάρχουν άλλες γραπτές σημειώσεις του μπαμπά σου, παρακαταθήκη για το μέλλον;
Οχι, ο μπαμπάς έγραφε και τα έδινε απευθείας προς έκδοση. Ηταν τόσο πολυγραφότατος, που όλα τα έχει γράψει και τα έχουν διαβάσει όλοι.
Πίστευες ότι ο Μίκης θα πεθάνει κάποια στιγμή; Γιατί στη δική μας συνείδηση δεν υπάρχει ένας τέτοιος θάνατος…
Πάντα πίστευα ότι δεν θα πεθάνει και όλο έτρεμα στην ιδέα του θανάτου. Και τώρα που δεν τον έχω ως φυσική παρουσία δίπλα μου πιστεύω ότι κάποια στιγμή θα ανοίξει η πόρτα και θα μπει μέσα.
Θυμάσαι ποια ήταν η τελευταία συμβουλή που σου έδωσε;
Ο μπαμπάς μέχρι την τελευταία στιγμή είχε το μυαλό του και τις αισθήσεις του. Μέχρι και τα τέλη Ιουλίου θυμόταν τα πάντα και έλεγε συνέχεια ιστορίες από το παρελθόν. Μάλιστα, έχω πάρα πολλές ιστορίες γραμμένες στο κινητό μου, παρόλο που η άρθρωσή του ήταν δύσκολη.
Πίστευε ο ίδιος ότι θα πεθάνει;
Ναι, ήξερε ότι θα πεθάνει και στα τελευταία του υπέφερε!
Εσύ, εκτός από τον Μίκη, λάτρεψες τα τραγούδια και άλλου συνθέτη;
Ημουν, είμαι και θα είμαι φανατική θαυμάστρια του Ζαμπέτα. Εχω ένα τζουκ μποξ και ακούω τραγούδια του και χορεύω. Το ίδιο τον λάτρευε και ο πατέρας μου!