Τον δικό τους γολγοθά της σιωπής ανεβαίνουν στην Ελλάδα χιλιάδες συνάνθρωποί μας με πρόβλημα ακοής. Αν και είναι σε θέση να ζήσουν και να εργαστούν όπως όλοι οι υπόλοιποι πολίτες, τα στερεότυπα τους οδηγούν στην απομόνωση, καθώς η Πολιτεία ενδιαφέρεται μόνο αποσπασματικά για αυτούς, ακολουθώντας επιδοματική πολιτική, αν και τα ουσιαστικά προβλήματα παραμένουν άλυτα.
- Από τον Βασίλη Τζήμτσο
Για τα προβλήματα των ανθρώπων αυτών μίλησε στην «Espresso» η διερμηνέας Σοφία Ρομπόλη, η οποία επικοινωνεί καθημερινά στη νοηματική γλώσσα με τους κωφούς συμπολίτες μας εδώ και 27 χρόνια μέσα από τα δελτία ειδήσεων του τηλεοπτικού σταθμού Alpha, ενώ ταυτόχρονα είναι ιατρική διερμηνέας και διερμηνέας θεάτρου. Γνωστή στο πανελλήνιο, η Σοφία ήταν εκείνη που τη φετινή Πρωτοχρονιά έκανε στη γιορτή του Δήμου Αθηναίων, στο Σύνταγμα, τη διερμηνεία των τραγουδιών του Φοίβου Δεληβοριά αλλά και την αλλαγή του χρόνου στη νοηματική γλώσσα μεταφέροντας το κέφι της βραδιάς σε όσους έχουν προβλήματα ακοής, γνωρίζοντας την αποθέωση από χρήστες των social media. Ομως, οι χαρές αυτές είναι μόνο… στιγμές, καθώς η καθημερινότητα των ανθρώπων με πρόβλημα ακοής είναι ένας ατελείωτος γολγοθάς από μικρή ηλικία λόγω της έλλειψης διερμηνείας στα σχολεία και τα πανεπιστήμια μέχρι τα νοσοκομεία, τα δικαστήρια και τα αστυνομικά τμήματα.
«Για μένα είναι αίτημα ζωής να υπάρχουν διερμηνείς στο ΕΚΑΒ, στα νοσοκομεία, στα αστυνομικά τμήματα και τα δικαστήρια γιατί και ο κωφός πρέπει ανεμπόδιστα να πηγαίνει να δώσει μία κατάθεση, ανά πάσα στιγμή να κάνει εξετάσεις σε ένα δημόσιο σύστημα υγείας που είναι αφιλόξενο για τα Ατομα με Αναπηρία. Το δεύτερο που θα έπρεπε να γίνει είναι τα ακουστικά βοηθήματα, που κάνουν, για παράδειγμα, 5.000 ευρώ, να μην καλύπτονται από το ΙΚΑ μόνο με 400 ευρώ, αλλά να δίνεται μεγαλύτερο ποσό ή να καλύπτονται από το κράτος δωρεάν. Εχουν ένα απίστευτο ΦΠΑ που δεν είναι είδος πολυτελείας, ούτε το πρόσθετο μέλος, ούτε το ακουστικό βοήθημα. Λες και παίρνεις μια Πόρσε. Αυτό πρέπει να λειανθεί» λέει με αφοπλιστική ειλικρίνεια στη στήλη μας.
Η συνέντευξη δόθηκε τη Μεγάλη Δευτέρα συμπτωματικά ανήμερα της επίσκεψης του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στο Εθνικό Ιδρυμα Κωφών, όπου ανακοίνωσε ότι όλοι οι κωφοί ανεξαρτήτως ηλικίας θα λαμβάνουν το επίδομα των 391 ευρώ, ενώ μέχρι σήμερα δίνεται μόνο στα παιδιά από 0 έως 18 ετών και στους συνταξιούχους άνω των 65: «Οντας 27 χρόνια στην κοινότητα των κωφών, ένα πάγιο αίτημα που καθημερινά αντιμετώπιζαν και ειδικά οι κωφοί, που μένουν εκτός εργασίας πολλές φορές λόγω διακρίσεων και φόβου της ευρύτερης κοινωνίας, αποκαταστάθηκε σήμερα (σ.σ.: Μεγάλη Δευτέρα) ύστερα από πάρα πολλές προτάσεις και υπομνήματα της Ομοσπονδίας Κωφών και της ΕΣΑμεΑ (Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία) και εισακούστηκε. Το αίτημα οι κωφοί να παίρνουν το επίδομα καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους, μια και η κώφωση δεν περνάει» μας λέει η Σοφία Ρομπόλη.
Γιατί είχαν εξαιρεθεί όλα τα προηγούμενα χρόνια;
Το κοινωνικό μοντέλο της αναπηρίας δυστυχώς δεν τους επιτρέπει να εργαστούν γιατί εμείς δεν τους παίρνουμε κάπου. Είναι εκπληκτικοί χειρώνακτες. Φτιάχνανε τέμπλα σε παλιές εκκλησίες, ξυλογλύπτες πάρα πολλοί και τώρα υπάρχουν πολλοί κωφοί που έχουν βγάλει πανεπιστήμια και μπορούν να βρουν δουλειά σε ένα γραφείο γιατί συγκεντρώνονται πολύ, καθώς δεν υπάρχει ακουστικός περισπασμός. Συγκεντρώνονται πολύ στη δουλειά τους. Αυτό που κάνει την κοινότητα των κωφών να είναι πρώτη στην ανεργία είναι ότι το κοινωνικό μοντέλο, όλοι εμείς, τους κοιτάμε ως κωφό και πως μπορούμε να συνεννοηθούμε.
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να συνεννοηθείς. Και ο γραπτός λόγος επιτρέπει γιατί είναι καλύτερη η εκπαίδευση.
Ποια είναι τα βασικά προβλήματα των κωφών;
Η ύπαρξη διερμηνέων σε μόνιμη βάση στο νοσοκομείο, στο αστυνομικό τμήμα ή στο δικαστήριο. Το κύριο αίτημα είναι διερμηνείς παντού, γιατί η κοινότητα των διερμηνέων, όταν βγαίνει στον δρόμο, πληρώνεται πολύ αργά με κονδύλια όταν δοθούν στην Ομοσπονδία. Το βασικό για μένα είναι να υπάρχουν διερμηνείς σε οργανικές θέσεις! Δίνονται κάποιες ώρες, π.χ. 20 ώρες τον χρόνο. Δεν είναι πολλές! Επρεπε να υπάρχει μόνιμο κονδύλι στον προϋπολογισμό και να μην ψάχνουν κάθε χρόνο για χορηγίες. Κάθε φορά οι κωφοί σκέφτονται «κάτσε να κρατήσω τις ώρες μου. Θα πάρω το παιδί ή τη μητέρα μου μαζί» και καταστρατηγείται το απόρρητο, όταν, για παράδειγμα, θέλεις να κάνει μια ιατρική πράξη και δεν θέλεις να την ξέρει π.χ. η μαμά του.
Τι γίνεται με τα παιδιά με πρόβλημα ακοής στα σχολεία;
Υπάρχει η παράλληλη στήριξη στα σχολεία και μπορεί ένας κωφός να πάει στο σχολείο ακουόντων. Για μένα πρέπει να υπάρχει διερμηνέας και όχι ένας δάσκαλος που κάποτε έμαθε τη νοηματική και πήρε την επάρκεια. Δεν αρκεί. Επειδή δεν υπάρχουν ειδικά σχολεία σε όλη την Ελλάδα, υπάρχουν παιδιά που πηγαίνουν στα σχολεία με παράλληλη στήριξη και ελπίζουν πως εκείνος ο άνθρωπος που έχουν φέρει στην παράλληλη στήριξη γνωρίζει κάποια νοηματική σε επίπεδο επάρκειας.
Πώς μαθαίνουν τη νοηματική γλώσσα οι κωφοί;
Η νοηματική γλώσσα αναγνωρίστηκε μόλις το 2007. Μέχρι τότε τούς μιλούσαν για να μάθουν να μιλάνε. Πίστευαν ότι η νοηματική θα φέρει τον λόγο πίσω, αλλά δεν συμβαίνει αυτό. Η νοηματική προάγει τον λόγο, γιατί, αν μάθεις ένα πολύ καλό συντακτικό, θα χτίσεις μια δεύτερη γλώσσα. Είναι πολύ σημαντικό η νοηματική γλώσσα να υπάρχει στα σχολεία και να διδάσκεται από κωφούς. Υπάρχουν κωφοί που έγιναν καθηγητές και έχουν αναλάβει τα σχολεία κωφών, όπως η διευθύντρια και ο υποδιευθυντής του Δημοτικού Σχολείου Κωφών στην Πεύκη.
Πόσα είναι τα σχολεία κωφών παιδιών σήμερα;
Είναι στην Αργυρούπολη, δημοτικό και γυμνάσιο, στην Αγία Παρασκευή, γυμνάσιο – λύκειο, και δημοτικό στην Πεύκη, ένα στη Θεσσαλονίκη, στο Πανόραμα, και ένα στην Πάτρα. Σε αυτά διδάσκουν ακουόντες καθηγητές και μερικοί κωφοί που έχουν τελειώσει πανεπιστήμιο. Οι ίδιοι οι κωφοί καθηγητές δίνουν πολύ περισσότερο ώθηση και λειτουργούν ως πρότυπα για το παιδί.
Στα πανεπιστήμια υπάρχουν διερμηνείς;
Δυστυχώς στα πανεπιστήμια αυτή τη στιγμή είναι κοροϊδία, γιατί μπαίνουν με το 5% ελεύθερα ως ανάπηροι που έχουν δικαίωμα, αλλά πρέπει να πάρουν τον διερμηνέα τους, αλλά οι ώρες δεν φτάνουν. Παίρνουν τους μαθητευόμενους διερμηνείς που κάνουν πρακτική στα πανεπιστήμια. Αυτό δεν είναι σωστό. Θα έπρεπε να υπάρχει οργανική θέση.
Η 4amea τάσσεται υπέρ της διδασκαλίας της νοηματικής γλώσσας στα σχολεία στο πλαίσιο της συμπερίληψης. Ποια είναι η άποψή σου;
Το βρίσκω πολύ λογικό! Σκεφτείτε την πρωτογλώσσα. Τα βρέφη κάνουν νεύματα. Η πρωτόλειος γλώσσα. Για μένα αν υπήρχε η νοηματική γλώσσα ως επίσημη γλώσσα και διδάσκεται ως μάθημα, θα εκφράζονται τα παιδιά με το σώμα τους, θα βγάζουν διάφορα συναισθήματα και μετά θα κάνεις πολύ καλή ενσωμάτωση και συμπερίληψη και δεν θα καταλάβαινε κανείς αν είναι κωφό ένα παιδί. Να μην υπάρχουν τα Ειδικά Σχολεία που γκετοποιούν τα παιδιά.
Οι δυνατές στιγμές μπροστα στις καμερες
Η Σοφία Ρομπόλη σπούδασε Ψυχολογία και έμαθε τη νοηματική για να μπορεί να συνεννοείται με έναν κωφό κατά τη διάρκεια της πρακτικής της στο Δρομοκαΐτειο. Από τότε άρχισε την καριέρα της και είναι η πρώτη διερμηνέας δελτίων ειδήσεων στα ελληνικά τηλεοπτικά κανάλια από τη δεκαετία του ’90, δίνοντας τον δικό της αγώνα για την ενημέρωση των αναπήρων με πρόβλημα ακοής.
Εικοσι επτά ολόκληρα χρόνια
Περήφανη μας λέει πως κέρδισε τη μάχη. «Οταν άρχιζα στην τηλεόραση, ήταν ένα μονόλεπτο δελτίο, 5.00 το πρωί και 2.30 το βράδυ. Ολοι μού έλεγαν «πού πας, μωρή κακομοίρα, νομίζεις θα βάλουν ένα παράθυρο;». Μπήκε το παράθυρο. Σιγά σιγά γίνονται τα πράγματα. Ευτυχώς με άκουσαν στον Alpha ύστερα από πολλά χρόνια γκρίνιας μου και έχουμε σε όλη τη διάρκεια της ημέρας δελτία και όχι μόνο το πεντάλεπτο το απογευματινό. Τώρα έχουμε μεσημέρι, απόγευμα, κεντρικό και στις εκπομπές «Πρωταγωνιστές» και «Αυτοψία» εδώ και 13 χρόνια στο ίντερνετ. Ενας κωφός μπορεί να δει πολλή ενημέρωση. Είναι ο μόνος σταθμός που το κάνει και είναι για μένα σημαντικό. Δεν το φοβήθηκαν.
Είκοσι επτά χρόνια στη διερμηνεία τηλεοπτικών δελτίων ειδήσεων. Οι πιο σημαντικές στιγμές;
Πολλές ώρες στον «αέρα». Τέσσερις ώρες για την τραγωδία στο Μάτι, συγκλονιστική στιγμή, τέσσερις ώρες για τη Χρυσή Αυγή και για το έγκλημα των Τεμπών -δεν θα το πω δυστύχημα- όλα τα lives, ό,τι υπάρχει σε έκτακτο, είμαι εδώ.
Σε είδαμε στο πλευρό της 4amea στο αίτημα για τη συνταξιοδότηση του γονέα ανάπηρου παιδιού.
Για μένα πρέπει να υπάρχει μια κοινωνία συμπεριληπτική. Είμαι στο πλευρό της Νένας Χρονοπούλου σε σχέση με τη συνταξιοδότηση της μητέρας ανάπηρου παιδιού, γιατί πρέπει μια μάνα να είναι συνεχώς πάνω στο παιδί στις εργοθεραπείες, λογοθεραπείες. Δεν έχει κανένα περιθώριο να δουλέψει. Η μητέρα πρέπει να είναι δίπλα στο παιδί και, φυσικά, συμπορεύομαι σε αυτό.
