❱❱ Η γνωριμία με τον Ανδρέα, που καθόρισε τη ζωή του, και το δαχτυλίδι που δεν βγάζει ποτέ
❱❱ O Πέτρος Ευθυμίου, έπειτα από πέντε χρόνια σιωπής, μιλά για τη δική του πολιτική έρημο ΤΕΤ Α ΤΕΤ • Από τη Βίβιαν Μπενέκου
Ο «Αντώνης» του αντιδικτατορικού αγώνα, που εκλήθη λίγες μέρες πριν από την 3η Σεπτέμβρη από τον Ανδρέα Παπανδρέου να φτιάξουν μαζί το ΠΑΣΟΚ, ο άνθρωπος που ακολούθησε ως εκλεγμένος και όχι διορισμένος διεθνή πολιτική καριέρα, που υπήρξε υπουργός Παιδείας, προερχόμενος από βαθιά «καθηγητική οικογένεια» με 25 εκπαιδευτικούς, είναι ο σημερινός φιλοξενούμενος της «Espresso».
Πρώτη φορά έπειτα από πέντε χρόνια σιωπής, από το 2012 που άφησε την πολιτική, ο υπουργός των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ Πέτρος Ευθυμίου μιλά για όλα και για όλους.
Επανέρχεται στο προσκήνιο ως ερευνητής-δημοσιογράφος της διαΝΕΟσις με μια μεγάλη μελέτη για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς νέου τύπου.
Ο… χορευταράς και λάτρης των ποντιακών τραγουδιών πρώην υπουργός παρακολουθεί τα πολιτικά πράγματα παραμένοντας πιστός στον πολιτικό χώρο του και δηλώνει ότι το κεφάλαιο της πολιτικής παραμένει ανοιχτό για εκείνον.
«Ανοίγω έναν νέο κύκλο ζωής και αφήνομαι πάλι στα κύματα»! Αυτή είναι η ατάκα του Πέτρου Ευθυμίου.
Αστός από τη Λάρισα;
Γεννήθηκα στη Λάρισα. Ο πατέρας μου ήταν περιφερειακός επιθεωρητής ταχυδρομείων. Είχε σπουδάσει όμως φιλολογία. Η μητέρα μου ήταν δασκάλα. Και από τις δύο πλευρές υπήρχε μια βαθιά σύνδεση με την παιδεία. Ο παππούς μου, ο Θεόδωρος Ευθυμίου, ήταν φιλόλογος και συμμαθητής του Αχιλλέα Τζάρτζανου από τον Τίρναβο. Είχε ιδρύσει το πρώτο ιδιωτικό σχολείο στη Λάρισα. Το πρώτο σχολαρχείο. Παππούς και πατέρας φιλόλογοι, η μάνα μου δασκάλα, η αδελφή μου, η Μαρία Ευθυμίου, πέντε χρόνια μικρότερη από μένα, είναι καθηγήτρια Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Κάποια στιγμή που κάναμε έναν απολογισμό στο άμεσο περιβάλλον της οικογένειας, βρήκαμε 25 εκπαιδευτικούς.
Αυτό με «σφράγισε». Το σπίτι ήταν όμως και πολιτικοποιημένο. Οπως γράφει η αδελφή μου στο βιβλίο της, μεγαλώσαμε με το μπουκάλι το γάλα στην πόρτα και τις δύο εφημερίδες που έφερνε ο πατέρας, «Το Βήμα» και την «Ελευθερία».
Τι θυμάσαι από τους γονείς σου;
Η μητέρα μου μεγάλωσε εμένα και την αδελφή μου με την αίσθηση της ατομικής ευθύνης. Από τον πατέρα μου θυμάμαι την απόλυτη ακεραιότητά του. Ελεγε ότι μπορείς να φυλάξεις την ακεραιότητά σου και στο πιο μεγάλο ζόρι.
Ως φοιτητής έβαζες βόμβες και έκανες αγώνα ενάντια στη δικτατορία. Τι παιδί ήσουν;
Πρέπει να κατανοηθεί το κλίμα της εποχής. Πήρε ο πατέρας μου προαγωγή και ήρθαμε στην Αθήνα το 1962. Πήγα στο 5ο Γυμνάσιο Αρρένων στα Εξάρχεια και το 1963 έγινε μια μεγάλη διαδήλωση για την Κύπρο. Τότε τα παιδιά της έκτης γυμνασίου έσπασαν την πόρτα και έφυγε όλο το σχολείο για τη διαδήλωση.
Δεν θα ξεχάσω ποτέ αυτή τη διαδρομή ως τα Προπύλαια. Ηταν, με λίγα λόγια, εποχή φυσικής πολιτικοποίησης.
Η Ελλάδα βρισκόταν σε μια ένταση που κορυφώθηκε το 1965. Τότε για πρώτη φορά έφαγα ξύλο σε μια διαδήλωση. Τη μέρα που σκοτώθηκε ο Σωτήρης Πέτρουλας έφαγα πολύ ξύλο στη συγκέντρωση. Ηταν άγριες εποχές. Τα γκλομπ ήταν ξύλινα.
Πώς γνώρισες τον Ανδρέα Παπανδρέου;
Εγώ είμαι κεντροαριστερός. Ημουν ανδρεοπαπανδρεϊκός.
Στρατεύτηκα στον αντιδικτατορικό αγώνα και επειδή πίστευα ότι το καθεστώς πρέπει να φύγει πέρασα στη δυναμική αντίσταση. Φτάσαμε να βάζουμε βόμβες, γιατί έπρεπε πάση θυσία αυτό το καθεστώς να πέσει. Είχα συνεργαστεί με το ΠΑΚ στη δικτατορία και μόλις γύρισε ο Ανδρέας ζήτησε να με δει, να δει τον «Αντώνη». Αυτό ήταν το ψευδώνυμό μου.
Το είχα διαλέξει από το «Μαουτχάουζεν», το βιβλίο του Ιάκωβου Καμπανέλλη.
Ο Αντώνης ήταν ένας ήρωας του Καμπανέλλη που μου έλεγε ο Ιάκωβος ότι ήταν πραγματικός. Σήκωνε τα βάρη των Εβραίων για να μην τους εκτελέσουν. Είχα συγκλονιστεί από αυτό, και για αυτό διάλεξα αυτό το ψευδώνυμο της παρανομίας.
Πήγα να τον δω και δεν σου κρύβω ότι μαγεύτηκα από τον Ανδρέα! Συναρπάστηκα! Μείναμε περίπου μιάμιση ώρα μαζί και η συνάντηση έγινε λίγες μέρες πριν από την 3η Σεπτέμβρη. Ο Μανώλης ο Παπαθωμόπουλος, ο φίλος μου, «χτένιζε» δίπλα μας τη διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη. Ετσι μπήκα στην πρώτη ιδρυτική κεντρική επιτροπή του ΠΑΣΟΚ.
Οπως είπα, ο Ανδρέας με συνάρπασε. Υπήρξε μεγάλος ηγέτης και χαρισματικός. Απλώς πιστεύω ότι η διάθεσή του να ελέγχει απόλυτα το κόμμα του εμπόδισε πραγματικά το ΠΑΣΟΚ να αυτονομηθεί και να ανδρωθεί.
Ο έρωτας τι ρόλο έπαιξε στη ζωή σου;
Ο έρωτας είναι το πιο μεγάλο κίνητρο ζωής. Ο,τι έχω κάνει στη ζωή μου είναι στοιχείο ερωτικό ισχυρό.
Υπάρχουν δύο παιδιά στη ζωή σου;
Εχω τη Σελήνη από τον πρώτο μου γάμο και τον Παύλο από τον δεύτερο. Η Σελήνη είναι στέλεχος σε διαφημιστική εταιρία. Ο Παύλος είναι 28 ετών και τελειώνει το διδακτορικό του στο Κέμπριτζ, ενώ ήδη εργάζεται ως σύμβουλος επιχειρήσεων.
Στις προσωπικές σου στιγμές τι αγαπάς να κάνεις πιο πολύ;
Το μεγαλύτερο χόμπι της ζωής μου είναι το διάβασμα. Ομως λατρεύω τον χορό. Ασχολούμαι με τον χορό, όχι πάντα επιτυχώς. Θεωρώ κορυφαίους χορούς τους ποντιακούς. Με ένα παλικάρι αρχιχορευτή ποντιακών χορών στους «Αργοναύτες – Κομνηνούς», τον Νίκο Θεοδωρίδη, επί δύο χρόνια κάθε Κυριακή κάναμε μαθήματα ποντιακών χορών. Δυστυχώς όμως δεν μου βγήκε, γιατί πιθανότατα έπρεπε να αρχίσω νωρίτερα. Δεν θα μπορούσα να είμαι σωστός μέσα στην ομάδα, αν και ήθελα πολύ να χορέψω μαζί τους.
Ακούω όμως ποντιακά τραγούδια και καμιά φορά, όταν είναι ώρα κοινής ησυχίας, μπορεί να νομίσει κάποιος ότι ένας παλαβός Πόντιος έχει αρχίσει να χορεύει!
Αλλο είδος χορού που μαθαίνω ακόμη και τώρα είναι το ζεϊμπέκικο.
Πηγαίνω και χορεύω με έναν καθηγητή, τον Σπύρο Γκούση, στη γειτονιά μου στο Χαλάνδρι, στη σχολή του.
Ομως το πιο παθιασμένο ζεϊμπέκικο το χόρεψα το 1980 στη Δαδιά Σουφλίου, όταν απολύθηκα από φαντάρος. Ηταν ένα τραγούδι της Χαρούλας Αλεξίου. Οταν χορεύεις, πρέπει όλο σου το είναι να πάλλεται. Ετσι ένιωσα τότε.
Επίσης επί είκοσι χρόνια, από 30 έως 50 χρονών, έκανα σότοκαν καράτε. Ηταν μαγικό. Δεν είναι πολεμική τέχνη αλλά ζωντανή ανατολική φιλοσοφία και εγώ είμαι πολύ μέσα σε αυτό.
Φοράς ένα ιδιαίτερο δαχτυλίδι που τραβάει το μάτι. Μίλησέ μας για αυτό…
Είναι 2012 και περπατάω στους δρόμους της Βοστόνης. Μπαίνω σε ένα κτίριο με πολυκαταστήματα, όπου υπήρχε μια φίρμα γνωστή στην Αμερική, ονόματι Ντέιβιντ Γιούρμαν. Το αγόρασα. Είναι ένα αντίγραφο δαχτυλιδιού των Βίκινγκς και πάνω του έχει σκαλισμένα φορτουνιασμένα κύματα. Και επειδή Βίκινγκς για μένα ίσον διαρκής περιπέτεια, θεώρησα ότι έχει έναν βαθύ συμβολισμό. Δηλαδή ότι ανοίγω έναν νέο κύκλο ζωής, ότι αφήνομαι πάλι στα κύματα.
Εκτοτε δεν βγαίνει ποτέ από το δάχτυλό μου.
Ποιος ήταν ο λόγος που έβαλες τελεία στην πολιτική σου καριέρα;
Από πολύ νωρίς, κι επειδή έζησα την ταραγμένη εποχή του ’60, την πολιτική την είχα αντιληφθεί ως ένα είδος στράτευσης σε αρχές. Ως μια προσφορά. Οταν λοιπόν δεν εξελέγην το 2012 στη Βουλή, ζύγισα όλα τα δεδομένα και είδα ότι αν είναι να μείνω στην πολιτική πρέπει να γίνω επαγγελματίας, δηλαδή να είμαι σε αυτή όχι γιατί θα αισθάνομαι ότι προσφέρω πραγματικά, αλλά γιατί θα πρέπει να διαφυλάσσω έναν προσωπικό ρόλο μέσω της εξουσίας. Αυτό δεν με συναρπάζει και δεν με ενδιαφέρει. Προτίμησα να δράσω διαφορετικά. Πήγα στο Χάρβαρντ έναν χρόνο και έκανα ένα σπάνιο μεταπτυχιακό, ας πούμε επιπέδου μάστερ, που μου έδωσε πλούσιους ορίζοντες στα διεθνή οικονομικά και στις διεθνείς σχέσεις. Το School of Government διαλέγει κάθε χρόνο είκοσι ανθρώπους που έχουν σχέση με την άσκηση διεθνούς πολιτικής.
Εμένα με διάλεξαν γιατί ήμουν πρόεδρος της κοινοβουλευτικής συνέλευσης του ΟΑΣΕ (Οργανισμός Ασφάλειας και Συνεργασίας για την Ευρώπη). Μέχρι το 2013 ήμουν στο Χάρβαρντ.
Αυτό ήταν πολύ πιο σημαντικό ως γνώση και πλούτος από μια θέση εξουσίας.
Θα μπορούσες τότε να επιστρέψεις και να τα εφαρμόσεις:
Σου θυμίζω ότι γύρισα πίσω το 2013, σε αυτό το τοπίο που θα χαρακτήριζα πολιτική έρημο. Εξακολουθεί να είναι έτσι. Πάντως δεν έχω τερματίσει την πολιτική μου καριέρα. Πάντα νιώθεις πως αν υπάρξουν προϋποθέσεις μπορείς να ξαναστρατευτείς. Αν νιώσω την ανάγκη για μια νέα στράτευση που δεν θα έχει να κάνει με αξιώματα, αλλά με πολιτικό αποτέλεσμα, δεν το αποκλείω.
Παραμένεις ΠΑΣΟΚ;
Εγώ ανήκω σε αυτόν τον οριοθετημένο χώρο, ιδεολογικά και πολιτικά, και δεν θα με ενδιέφερε τίποτε άλλο.
Διαβάστε παρακάτω τη συνέχεια:
ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ!
Οταν η κουβέντα μας πάει στο τι κάνει σήμερα, ο Πέτρος Ευθυμίου μιλά για το think tank για το οποίο εργάζεται και την επαφή του με τους ανθρώπους που μοχθούν στη γη.
Πού βρίσκεσαι λοιπόν σήμερα;
Από το 2016 και μετά εργάζομαι ως ανεξάρτητος ερευνητής σε συνεργασία με τη διαΝΕΟσις, το think tank του Δημήτρη Δασκαλόπουλου, σε έρευνες. Οι έρευνες και οι μελέτες είναι ένα είδος βιομηχανίας στην Ελλάδα. Ολοι κάνουν μελέτες για όλα. Η διαφορά μας είναι ότι εδώ κάνουμε εφαρμοστικές μελέτες, που οδηγούν σε εφαρμόσιμα αποτελέσματα.
Ασχολήθηκες με τους αγροτικούς συνεταιρισμούς. Γιατί επέλεξες αυτό το θέμα;
Διάλεξα να αναδείξω παραδείγματα που ανατρέπουν τη μιζέρια της χώρας. Τους συνεταιρισμούς νέου τύπου από τον Εβρο μέχρι την Κρήτη, που «λένε τέρμα στο κράτος». Το στοίχημα της αγροτικής ανάπτυξης παίζεται ανάμεσα σε αυτές τις παραγωγικές δυνάμεις, δηλαδή τα λαμπερά νέα παιδιά που αλλάζουν όλη την παράδοση του κρατισμού.
Γύρισα όλη την Ελλάδα και γνώρισα ξεχωριστούς ανθρώπους. Δύο εκπληκτικοί συνεταιρισμοί, για παράδειγμα, είναι ο ΘΕΣγάλα και ο Πήγασος, συνεταιρισμός επιτραπέζιου σταφυλιού. Πίσω από τον πρώτο βρίσκεται ο Θανάσης Βακάλης, που είχε σπουδάσει γιατρός κι ενώ ήταν να μείνει στο εξωτερικό αρρώστησε ο πατέρας του βαριά, και πέρασε μια υπαρξιακή κρίση για το αν θα αφήσει ή όχι να χαθεί μια φάρμα από την οποία μεγάλωσαν τέσσερις γενιές της οικογένειάς του στον Πλατύκαμπο Λάρισας. Ετσι ανέλαβε τη φάρμα και μέσα σε επτά χρόνια ελέγχει το 10% της αγοράς γάλακτος στη χώρα.
Το ίδιο ο Μάρκος Λέγκας από τον συνεταιρισμό Πήγασος. Δεν τον γνωρίζουμε γιατί το 100% της παραγωγής του εξάγεται στα καλύτερα εγγλέζικα σούπερ μάρκετ. Βλέπεις, δηλαδή, να γεννιέται κάτι καινούργιο. Τους αγάπησα αυτούς τους ανθρώπους, πήγα στις φάρμες τους, στα χωράφια τους.
Εζησα κι ένα ωραίο περιστατικό. Πήγα στη φάρμα ενός παλικαριού, παλιός ροκάς αυτός, στο σχολείο του οποίου είχα βρεθεί ως υπουργός. Ετυχε να έχουν μια γιορτή σε ένα σχολείο στη δυτική Αττική και υπήρχε ένα σχολικό συγκρότημα με το οποίο τραγούδησα. Πάω λοιπόν στη φάρμα του και ο νεαρός, που γνώριζε ότι θα έρθει ένας δημοσιογράφος ονόματι Ευθυμίου, μόλις με είδε και καθώς τον χαιρετούσα μου είπε: «Με συγχωρείτε, κύριε, μου θυμίζετε παρά πολύ κάποιον που ήταν υπουργός Παιδείας. Θυμάστε που τραγουδήσαμε μαζί στο τάδε λύκειο;» Το χάρηκα απίστευτα.
