«Η ζωή σού δίνει πάντα μία δεύτερη ευκαιρία και λέγεται “αύριο”» λέει το γνωμικό. Στον χώρο της ψυχικής υγείας, η δεύτερη ευκαιρία έχει λυτρωτικό και απελευθερωτικό χαρακτήρα, με τους λήπτες των υπηρεσιών να προχωρούν στο επόμενο βήμα είτε μόνοι τους είτε «μαζί», σε μία προσπάθεια να απεγκλωβιστούν από τα στερεότυπα που οδηγούν στο κοινωνικό στίγμα.
- Από την
Ιωάννα Τσέφλιου
Φέτος, το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής «Δαφνί» συμπληρώνει 100 χρόνια από την ίδρυσή του και φιλοξενεί ως και τις 3 Νοεμβρίου την εικαστική έκθεση με τίτλο «Δεύτερη ευκαιρία» και ειδικές θεματικές «Μόνος – Μαζί». Περισσότεροι από 90 εικαστικοί σε συνεργασία με λήπτες υπηρεσιών υγείας του ΨΝΑ παραθέτουν τα έργα τους στο Μποδοσάκειο κτίριο της δομής και περνούν το δικό τους μήνυμα, με σκοπό να αφυπνίσουν τον κόσμο, σε μια ιδέα και συντονισμό του Κωνσταντίνου Κανταρτζή, και οργάνωση και εποπτεία της Βασιλικής Γιαννούλη.
«Η δεύτερη ευκαιρία -όπως είναι το όνομα της έκθεσης- βασίζεται στο μότο που υπάρχει σε όλα τα κέντρα αποτοξίνωσης και απεξάρτησης. Οι νοσηλευόμενοι θέλουν μία δεύτερη ευκαιρία στη ζωή και αγωνίζονται για αυτό. Βάσει αυτού κάναμε το εν λόγω project, χωρίσαμε τη θεματική ενότητα σε “μόνος” και “μαζί”, γιατί η δεύτερη ευκαιρία συνιστά μια κατάσταση την οποία πρέπει να διεκδικήσεις μόνος, αλλά πρέπει να τη διεκδικήσουμε και μαζί» δηλώνει στην «Espresso» ο επιμελητής της έκθεσης και συνεχίζει: «Η ιδιαιτερότητα στην ενότητα “μαζί” είναι ότι πολλά έργα καλλιτεχνών “συνομιλούν” με έργα των ωφελούμενων. Στον αντίποδα, σε κάθε δωμάτιο στην πλευρά “μόνος” οι καλλιτέχνες διαπραγματεύονται βασικά στοιχεία που τους απασχολούν στη ζωή».
Ενα από τα μεγαλύτερα έργα της έκθεσης, που κοσμεί δύο μεγάλες αίθουσες στο τέλος του διαδρόμου, είναι τα «100 κουπιά», με τον κ. Κανταρτζή να κάνει λόγο για την ιδέα μέσα από την οποία «γεννήθηκαν».
«Τα εργαστήρια ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης ήθελαν να φτιάξουν κάτι με αφορμή τη συμπλήρωση των 100 ετών από την ίδρυση του ΨΝΑ. Συζητώντας, λοιπόν, με τους εργοθεραπευτές, ακούστηκε η φράση “έχουμε τραβήξει τόσο κουπί όλα αυτά τα χρόνια”. Αμέσως του είπα “φτιάξτε 100 κουπιά από διάφορα υλικά και μετά ζωγραφίστε πάνω όλη αυτή την εμπειρία”» εξηγεί, ενώ στη συνέχεια αναφέρεται και στα δικά του έργα: «Το πρώτο λέγεται “τα θέλω, τα πρέπει και τα μπορώ”. Η εικόνα «Μη μου άπτου» είναι η εικόνα που δείχνει τη Μαρία τη Μαγδαληνή, που βλέπει πρώτη φορά τον Χριστό που έχει αναστηθεί κι εκείνος της απαγορεύει να την πιάσει. Είναι μία εικόνα μισοτελειωμένη. Τα κράνη κάτω δείχνουν τα πρέπει της ζωής μας, η καρδιά που λιώνει είναι τα θέλω και το μυαλό που λιώνει είναι τα μπορώ» σημειώνει ο καλλιτέχνης και συνεχίζει με το επόμενο έργο του, το οποίο είναι επηρεασμένο από τη δεύτερη ιδιότητά του, εκείνη του γιατρού: «Εδώ διαπραγματεύομαι τη μεταμόσχευση των οργάνων. Είναι αντίγραφα των τεσσάρων βασικών οργάνων που μεταμοσχεύονται περισσότερο, δηλαδή πνεύμονες, καρδιά, ήπαρ και νεφροί. Δίπλα είναι ο όρκος του Ιπποκράτη. Είναι η πεμπτουσία της δεύτερης ευκαιρίας και του οργάνου και του δότη και του λήπτη. Οταν μου είπαν για τη “δεύτερη ευκαιρία” ήταν ακριβώς αυτό που σκέφτηκα».
To γράμμα του γιου
Λίγα μέτρα παραπέρα, σε ένα δωμάτιο αντικρίζει κανείς το έκθεμα του Θοδωρή Θεοδωρίδη. Πρόκειται για σειρά φωτογραφιών, που, σύμφωνα με τον ίδιο, σχετίζονται με ένα γράμμα από τον γιο προς την οικογένειά του. «Οι γονείς θέλουν το κάτι παραπάνω από τα παιδιά, εκείνα προσπαθούν και τελικά δέχονται την απόρριψη. Η δική μου δουλειά, λοιπόν, υποδεικνύει το πώς νιώθουν. Αρχικά ο νέος εξετάζει τα προβλήματα, προσπαθεί να καταλάβει τι γίνεται, γιατί δεν μπορεί να ικανοποιήσει τους γονείς του. Κάποιες στιγμές φτάνει στην εξαθλίωση και μετά προσπαθεί να κάνει το επόμενο βήμα, όμως η απόρριψη τον κρατάει καθηλωμένο. Σε επόμενο στάδιο, βλέπουμε ένα φως, μία πίστη. Στην τελευταία φωτογραφία ο νέος φαίνεται στο χείλος ενός μαρμάρου, όμως δεν γνωρίζουμε αν θα κάνει το δεύτερο βήμα προς τη ζωή -που είναι και το θέμα της έκθεσής μας- ή αν θα δώσει ένα τέλος στην επίγεια κατάσταση και η ψυχή του τελικά απελευθερωθεί και ζήσει όπως θέλει» αναφέρει χαρακτηριστικά στην «Espresso», δίνοντας τη δική του εκδοχή για το νόημα της έκθεσης.
Στα μάτια της Λίας Μπλιούμη η δεύτερη ευκαιρία σχετίζεται με το κύτταρο και την ένωση. «Ο τίτλος του εκθέματός μου είναι “recensus”. Πρόκειται για την κυκλοφορία ομάδας ατόμων ή οργανισμών, που ζει σε μία συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή και σε μία συγκεκριμένη στιγμή έχει τη δυνατότητα της διασταύρωσης. Στη συγκεκριμένη περίπτωση τα άτομα που συνιστούν το κύτταρο, με την οργανική ή χημική ένωση που έγιναν, διασταυρώθηκαν και δημιούργησαν μία κατάσταση, που ελπίζουμε ότι θα λειτουργήσει ως δεύτερη ευκαιρία, όπως το εννοήσει ο καθένας από εμάς» επισημαίνει χαρακτηριστικά, ενώ τέλος η εικαστικός Σοφία Παπαδοπούλου επιδιώκει να περάσει ένα ξεχωριστό μήνυμα μέσα από το δικό της έργο:
«Μέσα από τα social media βλέπουμε μία πραγματικότητα, την οποία θέλουν να επιβάλουν, η οποία όμως μπορεί να μην ταιριάζει σε εμάς και στη δική μας αλήθεια. Αρα το νόημα είναι να ψάξουμε εμείς μέσα μας ποια είναι η αλήθεια και να τη φανερώσουμε στην κοινωνία για την ατομική και συλλογική μας εικόνα».
