Οι αλλεπάλληλες δολοφονίες γυναικών από τους συντρόφους, τους συζύγους ή τους πρώην συζύγους τους προκάλεσαν οργή στο πανελλήνιο και τρόμαξαν με τη βία τους.
- Από τις
Νάντια Αλεξίου,
Μαρία Μεϊμάρη
Η Καρολάιν στα Γλυκά Νερά, η Μόνικα στην Κυπαρισσία, η Κωνσταντίνα στη Μακρινίτσα, η Ελένη στην Αγία Βαρβάρα, η Γαρυφαλλιά στη Φολέγανδρο, η Ανίσα στη Δάφνη, η Μαρία Βλάχου στη Σωτηρίτσα της Λάρισας και η Βασιλική στα Μεσκλά Χανίων συγκίνησαν με το τραγικό τέλος τους την ελληνική κοινωνία. Όμως, όλα δείχνουν ότι ο εφιάλτης δεν τελείωσε με τον θάνατό τους!
Τα στοιχεία για την αύξηση των γυναικοκτονιών στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια είναι αμείλικτα και αποκαλύπτουν το πραγματικό μέγεθος του προβλήματος, το οποίο έγινε ακόμη πιο έντονο στα «απόνερα» της καραντίνας με τη χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων κατά του Covid-19. Χαρακτηριστικοί είναι οι αριθμοί που είχε δώσει στη δημοσιότητα το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη. Βάσει των στοιχείων αυτών, την εξαετία 2015-2020 καταγράφηκαν 57 δολοφονίες γυναικών από άνδρες μέσα σε ενδοοικογενειακό πλαίσιο. Από τις αρχές του 2021 έως σήμερα έχουν καταγραφεί επτά γυναικοκτονίες. Σε όλες τις περιπτώσεις οι θύτες -που είναι όλοι έγκλειστοι σε φυλακές- ομολόγησαν τα εγκλήματα, υποστήριξαν ότι δεν τα είχαν προσχεδιάσει και επικαλέστηκαν ως αιτίες για το δολοφονικό μένος τους τη ζήλια ή την κακή ψυχολογική κατάστασή τους, επιρρίπτοντας παράλληλα ευθύνες στα θύματα. Ωστόσο, στις περισσότερες περιπτώσεις εντοπίζεται ένα υπόβαθρο διαταραγμένης ψυχικής υγείας των δραστών.
Ανυπεράσπιστες
Πολλές άλλες γυναίκες βρέθηκαν ανυπεράσπιστες στο έλεος των συντρόφων τους, αλλά τουλάχιστον επέζησαν. Μόνο μέσα σε 24 ώρες την 1η Αυγούστου, σύμφωνα με την ΕΛ.ΑΣ., είχαν διερευνηθεί συνολικά 30 καταγγελίες για περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας σε όλη τη χώρα και είχαν γίνει 14 συλλήψεις.
Η γνωστή ποινικολόγος Γιάννα Παναγοπούλου, η οποία έχει χειριστεί πολλές υποθέσεις αποτρόπαιων εγκλημάτων οι οποίες σόκαραν το πανελλήνιο και είχαν ως υπόβαθρο την ενδοοικογενειακή βία, μίλησε στην «Espresso» για τη νέα «πανδημία» της έμφυλης βίας, που εκδηλώνεται συνήθως με τις δολοφονίες γυναικών από τους συζύγους ή τους συντρόφους τους.
«Ο όρος “γυναικοκτονία” καταγράφηκε για πρώτη φορά σε νομικό λεξικό το 1801 ως “femicide” από τον John Corry. Στα νεότερα χρόνια ο όρος αποδίδεται στη συγγραφέα, ακτιβίστρια και φεμινίστρια Dianna Russell. Το 1976 η Dianna Russell τον χρησιμοποίησε για πρώτη φορά στο Διεθνές Δικαστήριο για τα εγκλήματα κατά των γυναικών. Σήμερα έχει καθιερωθεί επιστημονικά και ο ορισμός έχει δοθεί από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων» ανέφερε η κυρία Παναγοπούλου και πρόσθεσε:
«Στον Ποινικό Κώδικα υπάρχει η διάταξη για την ανθρωποκτονία στο άρθρο 299ΠΚ, με προβλεπόμενη ύψιστη ποινή την ισόβια κάθειρξη. Ο όρος γυναικοκτονία δεν υπάρχει στον Ποινικό Κώδικα. Ο ποινικός νομοθέτης δεν κάνει διάκριση φύλου και δεν αντιμετωπίζει τη γυναικοκτονία ως ένα αυτοτελές έγκλημα, διακριτό από την ανθρωποκτονία. Στην Ε.Ε. ο όρος γυναικοκτονία διαχωρίζεται από την ανθρωποκτονία σε 16 κράτη, ενώ σε 12 (μεταξύ αυτών η Ελλάδα) δεν διαχωρίζεται».
Σύμφωνα με τη γνωστή ποινικολόγο, η γυναικοκτονία αποτελεί το αποκορύφωμα της έμφυλης βίας:
«Η ενδοοικογενειακή βία προβλέπεται στον ν. 3500/2006. Ο ποινικός νομοθέτης ορίζει την ενδοοικογενειακή βία ως τέλεση αξιόποινης πράξης σε βάρος μέλους της οικογένειας, σύμφωνα με τα άρθρα 6, 7, 8 και 9 του παρόντος και τα άρθρα 299 και 311 του Ποινικού Κώδικα. Ορίζει τον όρο οικογένεια στο άρθρο 2 του ίδιου νόμου και στο άρθρο 3 το θύμα ενδοοικογενειακής βίας. Ειδικότερα, οικογένεια ή κοινότητα που αποτελείται από συζύγους ή γονείς και συγγενείς πρώτου και δεύτερου βαθμού εξ αίματος ή εξ αγχιστείας και τα εξ υιοθεσίας τέκνα τους. Στην οικογένεια περιλαμβάνονται, εφόσον συνοικούν, συγγενείς εξ αίματος ή εξ αγχιστείας μέχρι τετάρτου βαθμού και πρόσωπα των οποίων επίτροπος, δικαστικός παραστάτης ή ανάδοχος γονέας έχει οριστεί μέλος της οικογένειας, καθώς και κάθε ανήλικο πρόσωπο που συνοικεί στην οικογένεια.
Οι διατάξεις του παρόντος νόμου εφαρμόζονται και στη μόνιμη σύντροφο του άνδρα ή στον μόνιμο σύντροφο της γυναίκας και στα τέκνα, κοινά ή ενός εξ αυτών, εφόσον τα πρόσωπα αυτά συνοικούν, ως και στους τέως συζύγους. Τέλος θύμα ενδοοικογενειακής βίας αποτελεί κάθε πρόσωπο της προηγούμενης παραγράφου, σε βάρος του οποίου τελείται αξιόποινη πράξη κατά τα άρθρα 6, 7, 8 και 9 του παρόντος. Θύμα είναι και το μέλος, στην οικογένεια του οποίου τελέστηκε αξιόποινη πράξη, κατά τα άρθρα 299 και 311 του Ποινικού Κώδικα, καθώς και ο ανήλικος κατά την παράγραφο 2 ενώπιον του οποίου τελείται μία από τις αξιόποινες πράξεις της παρούσας».
Σύμφωνα με την ποινικολόγο, η ραγδαία αύξηση των εγκλημάτων με θύματα γυναίκες, οι δολοφονίες γυναικών λόγω του φύλου τους, η άσκηση ενδοοικογενειακής βίας στις γυναίκες συζύγους/συντρόφους, η έμφυλη βία και η εξάπλωσή της αποτελούν φαινόμενα ακραίας κοινωνικής παθογένειας και αποτελεί πλέον επιτακτική ανάγκη η αυστηροποίηση των ποινών περί ενδοοικογενειακής βίας με τροποποίηση του νόμου για τη διασφάλιση και την προστασία του θύματος.
«Θα πρέπει ως κοινωνία όχι απλώς να προβληματιστούμε από τη ραγδαία αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας που καταλήγει σε γυναικοκτονία, αλλά και της έμφυλης βίας γενικότερα και επιβάλλεται η περαιτέρω προστασία της ανθρώπινης ζωής καθ’ όσον αποδεικνύεται στην πράξη ότι τα προβλεπόμενα και οι ποινές είναι ελλιπή, φτωχά και δεν αρκούν για να αποτρέψουν και να πατάξουν τα εγκλήματα» τόνισε. Η Γιάννα Παναγοπούλου είχε εκπροσωπήσει τις δύο κόρες της άτυχης 65χρονης η οποία έπεσε νεκρή από τις σφαίρες του εν διαστάσει συζύγου της τον περασμένο Ιούνιο, δηλώνοντας παράσταση προς υποστήριξη της κατηγορίας σε βάρος του 75χρονου.
«Είναι πραγματικά σοκαριστικό πόσες δολοφονίες γυναικών είχαμε ετούτη τη χρονιά, οι περισσότερες εξ αυτών με δράστη τον σύζυγο ή τον σύντροφο. Από την άλλη, η κακοποίηση των γυναικών στο ενδοοικογενειακό πλαίσιο κορυφώθηκε. Στις περισσότερες περιπτώσεις ανθρωποκτονιών με θύματα γυναίκες με δράστη τον σύζυγο ή τον σύντροφο, βίωναν προηγούμενη ενδοοικογενειακή βία, την οποία ουκ ολίγες φορές τα θύματα ή τρίτοι είχαν καταγγείλει στις Αρχές. Όμως, η προστασία από την Πολιτεία και τη Δικαιοσύνη απεδείχθη ελλιπής, με αποτέλεσμα ο δράστης να τελεί την αξιόποινη πράξη του και να την ολοκληρώνει ανενόχλητος.
Οι περισσότεροι συλληφθέντες κατηγορούμενοι για ενδοοικογενειακή βία, όταν οδηγούνται στο Αυτόφωρο για να δικαστούν, ζητούν τριήμερη αναβολή για να ετοιμάσουν την υπεράσπισή τους, ζητούν να αρθεί η κράτησή τους και τις περισσότερες αυτό γίνεται δεκτό, με αποτέλεσμα να επιστρέφουν ανενόχλητοι πίσω και να συνεχίζουν την κακοποιητική δράση τους.
Δυστυχώς, σε όλες τις περιπτώσεις εγκλημάτων που έχω χειριστεί, τα θύματα είχαν ήδη προσφύγει στη Δικαιοσύνη ζητώντας δικαστική προστασία. Άλλες φορές είχαν εκδοθεί και δικαστικές αποφάσεις, τις οποίες δυστυχώς ο υπόχρεος προς συμμόρφωση και τήρηση δεν τις τηρούσε» κατέληξε η κυρία Παναγοπούλου.
Στοιχεία-σοκ στην Ε.Ε. μετά την άρση των lockdοwns
Η σταδιακή επιστροφή στην κανονική ζωή μετά την άρση των lockdowns προκάλεσε έκρηξη του φαινομένου των γυναικοκτονιών και σε αρκετές χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία ή απολογισμοί οργανώσεων για το 2021. Είναι ενδεικτικό ότι στην Ισπανία μετά την άρση του lockdown, τον Μάιο, μια γυναίκα δολοφονείται κάθε τρεις μέρες από τον πρώην ή τον νυν σύντροφό της, έναντι μίας κάθε εβδομάδα πριν από την πανδημία! Στο Βέλγιο, μόνο τους πρώτους τέσσερις μήνες του έτους καταγράφηκαν 13 γυναικοκτονίες, ενώ ολόκληρο το 2020 είχαν σημειωθεί συνολικά 24 γυναικοκτονίες. Στη Γαλλία, 56 γυναίκες έχουν δολοφονηθεί από την αρχή του 2021, έναντι 46 γυναικών την ίδια περίοδο πέρυσι.
«Όταν οι γυναίκες ξαναβρίσκουν την ελευθερία τους, οι κακοποιητές αισθάνονται ότι χάνουν τον έλεγχο και αντιδρούν πιο βίαια. Η έξαρση των γυναικοκτονιών τους τελευταίους μήνες το αποδεικνύει» εξήγησε η επικεφαλής της επιτροπής της ισπανικής κυβέρνησης κατά της έμφυλης βίας Βικτόρια Ροσέλ.
Την ίδια ώρα, ο εγκλεισμός στο σπίτι που επέβαλαν τα lockdowns έκαναν ακόμη πιο δύσκολη την απόφαση για καταγγελία της ενδοοικογενειακής βίας, με αποτέλεσμα τα θύματα να αναγκάζονταν να ζήσουν με τους κακοποιητές τους. Παρ’ όλα αυτά, κατά τη διάρκεια της καραντίνας στην Ισπανία οι εκκλήσεις για βοήθεια, κυρίως μέσω του διαδικτύου, αυξήθηκαν κατά 58% σε σχέση με την ίδια περίοδο το 2019.
Αντιθέτως, τα εγκλήματα, όπως οι δολοφονίες, μειώθηκαν στη διάρκεια του lockdown, που ήταν «το ιδανικό σενάριο για να ασκηθεί η βία του ελέγχου», καθώς δεν υπήρχε πλέον κοινωνική ζωή, ενώ η εργασία γινόταν από το σπίτι, σύμφωνα με την πρόεδρο της φεμινιστικής οργάνωσης Themis, Ανχελες Χάιμε ντε Πάμπλο, η οποία χαρακτήρισε «προβλέψιμη» την αύξηση των γυναικοκτονιών μετά την καραντίνα.
Οι γυναικοκτονίες που συγκλόνισαν το πανελλήνιο από τις αρχές του έτους
Πρώτο στη μακάβρια λίστα των γυναικοκτονιών για το 2021 είναι το όνομα της 54χρονης Βασιλικής Ζ., η οποία βρέθηκε μέσα σε μια λίμνη αίματος στο σπίτι της, στα Μεσκλά του Δήμου Πλατανιά, στα τέλη του περασμένου Ιανουαρίου, έχοντας δεχτεί μαχαιριές στον λαιμό. Για την αποτρόπαια δολοφονία της άτυχης μητέρας τριών παιδιών συνελήφθη ο 47χρονος απόστρατος αξιωματικός των ειδικών δυνάμεων του στρατού της Νορβηγίας, με τον οποίο το θύμα συζούσε το τελευταίο διάστημα.
Μάλιστα, τότε είχε προκαλέσει σοκ η αποκάλυψη του πρώην συζύγου της 54χρονης ότι ο Νορβηγός τηλεφώνησε στη 16χρονη κόρη τους και της είπε επί λέξει «σκότωσα τη μάνα σου», βρίζοντας το θύμα με χυδαίους χαρακτηρισμούς και λέγοντας: «Ήταν μια π…να»!
Όταν ο 54χρονος Β.Α. εισέβαλε οπλισμένος στην ταβέρνα του κουνιάδου του στη Σωτηρίτσα Λάρισας, όπου εργαζόταν η 43χρονη εν διαστάσει σύζυγός του και μητέρα των τριών παιδιών τους, ηλικίας 13, 22 και 25 ετών, την οποία σκότωσε εν ψυχρώ με οκτώ σφαίρες, δίνοντας και χαριστική βολή ανάμεσα στα φρύδια, είπε ξερά: «Στη Μάνη έτσι καθαρίζουμε τις δουλειές μας». Όμως, κατάγεται από τη… Λιβαδειά! Ο συνήγορος του καθ’ ομολογίαν συζυγοκτόνου Κωνσταντίνος Γαλανός υποστήριξε ότι ο πελάτης του λάμβανε αντικαταθλιπτική και αντιψυχωσική αγωγή.
«Πριν από περίπου 20 ημέρες είχε επεισόδιο απώλειας συνείδησης και διακομίστηκε σε ψυχιατρικό νοσοκομείο των Αθηνών, απ’ όπου έλαβε επιπλέον αγωγή» ανέφερε.
Ο 40χρονος που μαχαίρωσε μέχρι θανάτου τη σύζυγό του Ανίσα μέσα στο σπίτι τους, στη Δάφνη, ισχυρίστηκε ότι θόλωσε επειδή είχε ηχογραφημένα στοιχεία που αποδείκνυαν την απιστία της.
«Όταν άκουσα την καταγραφή της σεξουαλικής πράξης της συζύγου μου με τρίτο πρόσωπο πάνω στο κρεβάτι του γιου μας, δεν μπορούσε να το χωρέσει το μυαλό μου. Το επόμενο πρωί μπήκα στο δωμάτιο του γιου μας και ρώτησα τη γυναίκα μου γιατί το έκανε αυτό, αλλά μόλις είδα τόσο αυτή όσο και το κρεβάτι του γιου μας, θόλωσα και τη μαχαίρωσα χωρίς να περιμένω απάντηση. Η σύζυγός μου ήταν ξύπνια και απλά ήταν ξαπλωμένη αριστερά από το κρεβάτι του γιου μας» ήταν τα λόγια του 40χρονου, με τα οποία επιχείρησε να δικαιολογήσει την ειδεχθή πράξη του.
Ο 30χρονος Δημήτρης Βέργος, ο οποίος χτύπησε και έσπρωξε στα βράχια της Φολεγάνδρου την 26χρονη Γαρυφαλλιά Ψαράκου, υποστήριξε στην απολογία του ότι… «χάλασε η φάση» και επαναλάμβανε ακατάληπτες εκφράσεις, υποστηρίζοντας ότι το θύμα δεν τον σεβόταν.
«Με ενέπαιζε παριστάνοντας πως πήγε να πάρει τσιγάρα και πήγαινε αλλού και μετά γέλαγε. Το βασικό ήταν ότι υπήρχε αυτό έντονα στο νησί. Με οδηγούσε κι εμένα σε λάθος κατευθύνσεις, καταλήγαμε σε χωματόδρομο και μετά με κορόιδευε» ανέφερε και πρόσθεσε ότι αντιμετωπίζει ψυχολογικά προβλήματα:
«Το 2015 εξετάστηκα στην ψυχιατρική κλινική του Νοσοκομείου Αγίων Αναργύρων Αττικής όπου διαγνώστηκα με διπολική διαταραχή και μου χορηγήθηκε φαρμακευτική αγωγή (…) Τελευταία φορά επισκέφτηκα τον Ιούνιο τον ψυχίατρο Κορίνθου και έκανα μαζί του τρεις συνεδρίες, την τελευταία 7 Ιουλίου. Τον τελευταίο ψυχίατρο τον επισκέφτηκα γιατί νόμιζα πάλι ότι με παρακολουθούν, ότι δεν μπορούσα να επικοινωνήσω, είχα ασυνεννοησία και προβλήματα με τη Γαρυφαλλιά».
Ο 75χρονος που πυροβόλησε την 65χρονη εν διαστάσει σύζυγό του Ελένη Α. στο κατώφλι του πατρικού της, στην Αγία Βαρβάρα, υποστηρίζει ότι το θύμα τον «μείωσε» και του μίλησε υποτιμητικά. Ωστόσο, όσοι γνώριζαν την 65χρονη την ανέφεραν ως θύμα ενδοοικογενειακής βίας που την ανάγκασε να αποχωρήσει από τη συζυγική στέγη και να επιστρέψει τα τρία τελευταία χρόνια στο πατρικό της, για να αποφύγει τον βίαιο χαρακτήρα του.
Δικαστική απόφαση
Η 28χρονη Κωνσταντίνα και ο αδελφός της, Γιώργος σφαγιάστηκαν από το μαχαίρι του 31χρονου εν διαστάσει συζύγου της στη Μακρινίτσα, μπροστά στα μάτια της 2 ετών κόρης του ζευγαριού. Η 28χρονη είχε εγκαταλείψει τη συζυγική εστία, λόγω των εξάρσεων του δράστη, ο οποίος αντιμετωπίζει προβλήματα ψυχικής υγείας και, μάλιστα, η οικογένειά της είχε λάβει δικαστική απόφαση περιοριστικών μέτρων. Ωστόσο, ο Δ.Ρ. εξακολουθούσε να την παρενοχλεί επίμονα, ώσπου έφτασε στο φονικό αμόκ.
Επί 37 ημέρες ο πιλότος Μπάμπης Αναγνωστόπουλος επικαλούνταν με ψυχραιμία που τρομάζει το σενάριο της εισβολής διαρρηκτών στο σπίτι του στα Γλυκά Νερά με κίνητρο τη ληστεία και απέδιδε σε ανύπαρκτους ληστές τη δολοφονία της 20χρονης συζύγου του Καρολάιν, ενώ την είχε σκοτώσει ο ίδιος και είχε αφήσει μάλιστα το πτώμα της δίπλα στη μόλις 11 μηνών κορούλα τους Λυδία! Ποτέ δεν εξήγησε με πειστικό τρόπο γιατί προκάλεσε ασφυξία στην άτυχη κοπέλα, ενώ φάνηκε να κοιμάται ήσυχος, αν και έχει συνειδητοποιήσει απόλυτα τι είχε κάνει.
Τα τελευταία 24ωρα βρίσκεται σε εξέλιξη ακόμη ένα θρίλερ, καθώς η σορός που εντοπίστηκε «τσιμεντωμένη» στην αυλή σπιτιού στην Ανω Πόλη Κυπαρισσίας ανήκει στη 42χρονη μητέρα τριών παιδιών από τη Ρουμανία Μόνικα Γκιούς, η οποία αγνοούνταν από τον περασμένο Φεβρουάριο. Όλα δείχνουν ότι πίσω από το αποτρόπαιο έγκλημα κρύβεται ο ομοεθνής πρώην σύντροφος της άτυχης γυναίκας, ο οποίος αναζητείται από τις Αρχές και, σύμφωνα με μια μαρτυρία, είχε στείλει 19 (!) φορές στο νοσοκομείο την αδικοχαμένη 42χρονη.
Ο ίδιος, πάντως, είχε παίξει μια χαρά τον ρόλο του συντρόφου που, τάχα, είχε κόψει δεσμούς με την Ελλάδα και τη 42χρονη σύντροφό του και είχε γυρίσει νέα σελίδα στη ζωή του. Μιλώντας, μάλιστα, στην εκπομπή της Αγγελικής Νικολούλης «Φως στο τούνελ», είχε πει με απύθμενο θράσος από τη Ρουμανία όπου βρισκόταν: «Πιστεύω ότι η Μόνικα ζει και βασιλεύει. Κάπου έχει πάει και, μάλιστα, με άλλον. Να βρεθεί για να ησυχάσουμε όλοι».
