Σε μορφή κόμικς ζωντανεύουν από το 2019 την ελληνική και τη βυζαντινή Ιστορία δύο νέα παιδιά, ο Σπύρος Θεοχάρης και η Χρυσαυγή Σακελλαροπούλου. Το δημιουργικό δίδυμο, που ακούει αλλιώς στο όνομα Byzantine Tales, έχει κυκλοφορήσει μέχρι στιγμής τα βιβλία «Θεοφανώ: Μια Βυζαντινή Ιστορία», «1821: Η Αρχή της Επανάστασης» και δύο τεύχη της σειράς «Βασίλειος Βασιλεύς», που πραγματεύεται τα γεγονότα της νεανικής ζωής του Βασίλειου Β’ του Βουλγαροκτόνου.
Απο τη Γιώτα Φλώρου
Ο Σπύρος, ο οποίος είναι καθηγητής αγγλικών και έχει ως αγαπημένο χόμπι να διαβάζει βιβλία Ιστορίας, λέει στην «Espresso» πως ήταν δική του η ιδέα για ένα graphic novel με επίκεντρο τη βυζαντινή εποχή, επηρεασμένος από τη δυτική μεσαιωνική φαντασία, δηλαδή την πασίγνωστη σειρά «Game of Thrones», που έχει κάνει παγκόσμια επιτυχία.
«Αρχική μας σκέψη ήταν να δημιουργήσουμε κόμικς με βάση ιστορικά πρόσωπα που είναι άγνωστα στο ευρύ κοινό και έχουν μια ενδιαφέρουσα ιστορία, που αξίζει να διαβαστεί. Το καλό είναι ότι το ρίσκο μας απέδωσε, καθώς έχουμε δει αρκετό κόσμο ο οποίος δεν έχει εμβαθύνει τόσο στην Ιστορία να απολαμβάνει τις ιστορίες σαν να είναι φανταστικά μυθιστορήματα» λέει ο Σπύρος.
Ο Σπύρος και η Χρυσαυγή εξηγούν ότι ακολουθούν συγκεκριμένη διαδικασία για να δημιουργήσουν ένα βιβλίο, με βάση ένα ιστορικό πρόσωπο. Αρχικά, ο Σπύρος στήνει ένα σενάριο βασισμένο σε πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές. Τα πρωτογενή κείμενα προέρχονται από χρονογράφους και ιστορικούς και συνδυάζονται με τη σύγχρονη ακαδημαϊκή βιβλιογραφία (δευτερογενείς πηγές), η οποία ερμηνεύει και αναλύει τις πρωτογενείς πηγές, ώστε να δώσει μια κατάλληλη και αξιόπιστη εικόνα για κάθε γεγονός ή ιστορικό χαρακτήρα.
Στα βιβλία περιλαμβάνονται πολλές άγνωστες στους περισσότερους αλλά ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες ιστορικές λεπτομέρειες, που δίνουν εκπαιδευτική διάσταση στα βιβλία.
«Για παράδειγμα, σε ένα καρέ του κόμικ “Βασίλειος Βασιλεύς” δείχνουμε πώς παιζόταν η τάβλα, το σημερινό τάβλι. Παράλληλα, υπάρχει η απεικόνιση του Ανεμοδούλιου, που ήταν ένα τετράπυλο που έμοιαζε με την Αψίδα του Θριάμβου στο Παρίσι και χαρακτηριζόταν ένα από τα επτά θαύματα της βυζαντινής Κωνσταντινούπολης» λέει ο Σπύρος.
Η Χρυσαυγή, η οποία έχει σπουδάσει χημικός αλλά και επί μια δεκαετία ζωγραφική, κυρίως κλασική, ασχολείται με την τέχνη του κόμικς τα τελευταία τρία χρόνια. Οπως λέει, περιμένει κάθε φορά το σενάριο του Σπύρου και τις προτάσεις που κάνει για την τοποθέτηση των καρέ εντός κάθε σελίδας, μια δουλειά εξαιρετικά δύσκολη και χρονοβόρα, η οποία απαιτεί και γνώσεις σκηνοθεσίας. Οταν ολοκληρωθεί η «χωροταξία», η ίδια αναλαμβάνει το σχεδιαστικό κομμάτι, δηλαδή, δημιουργεί το σχέδιο και περνάει από πάνω το μελάνι και το χρώμα.
«Ως προς το εικαστικό κομμάτι, χρησιμοποιώ ως πρότυπα τα εκατοντάδες βυζαντινά, μουσειακά εκθέματα ανά τον κόσμο, τα ψηφιδωτά και τις αγιογραφίες της εκάστοτε εποχής, τα βυζαντινά νομίσματα και την αρχιτεκτονική κτιρίων που έχουν διασωθεί. Σε πολλά σημεία, χρησιμοποιώ τη φαντασία μου, πάντοτε στο πλαίσιο της ιστορικότητας της εποχής, για να απεικονίσω άγνωστες οπτικά πτυχές του Βυζαντίου, όπως η διακόσμηση των παλατιών, τα στέμματα, η ενδυμασία συγκεκριμένων αξιωματούχων ή και ολόκληρες πόλεις» δηλώνει.
Υπάρχουν, άραγε, μυστικά που δεν γνωρίζει ο περισσότερος κόσμος για το Βυζάντιο;
«Το γεγονός ότι δεν λεγόταν… Βυζάντιο, αλλά Βασιλεία των Ρωμαίων ή απλά Ρωμανία και ήταν άμεση πολιτική συνέχεια της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και πολιτισμική συνέχεια της ελληνιστικής Ανατολής, με την πρόσθεση της ορθόδοξης χριστιανοσύνης!» αποκαλύπτει ο Σπύρος και προσθέτει: «Ενα δεύτερο “μυστικό” είναι ότι το Βυζάντιο είχε πλούσια παραγωγή κοσμικής τέχνης με αρχαίες ελληνικές και μυθολογικές αναπαραστάσεις.
Δυστυχώς, δεν έχουν διασωθεί πολλά. Τρίτον, χωρίς τους Βυζαντινούς αντιγραφείς σήμερα ο σύγχρονος κόσμος δεν θα είχε ούτε Ομηρο ούτε Ηρόδοτο ούτε Θουκυδίδη ούτε τα αρχαία ελληνικά θεατρικά έργα»!
Η Χρυσαυγή αποκαλύπτει πως οι Βυζαντινοί είχαν τρομερές γνώσης μηχανικής.
«Στο “Θεοφανώ” έχω σχεδιάσει τον θρόνο του Σολομώντα, που υπήρχε στο βυζαντινό παλάτι και ανυψωνόταν με μηχανισμό μέχρι την οροφή. Γύρω από αυτόν τον θρόνο υπήρχαν επίχρυσα μεταλλικά ζώα, τα οποία παρήγαγαν ήχους. Ουσιαστικά, ήταν πρόγονοι των ρομπότ! Επίσης, τα πλούσια σπίτια είχαν εγκατεστημένους μηχανισμούς που δούλευαν σαν κλιματιστικό, με σωλήνες που περνούσαν τρεχούμενο νερό μέσα από τους τοίχους και το δάπεδο και δρόσιζαν το εσωτερικό τους. Στις μεγάλες πόλεις, επίσης, υπήρχαν πολυώροφα κτίσματα, δηλαδή κανονικές πολυκατοικίες, που μπορεί να έφταναν και τους επτά ορόφους! Ενα πολύ ενδιαφέρον στοιχείο που έχουμε κληρονομήσει σήμερα από το Βυζάντιο είναι η μικρογράμματη γραφή, η οποία εφευρέθηκε τα βυζαντινά χρόνια».
Οπως αναφέρει η ίδια, οι αντιδράσεις που έχουν εισπράξει μετά την κυκλοφορία των βιβλίων είναι πολύ θετικές.
«Αναγνώστες μάς έχουν πει πως τα κόμικς μας τους έδωσαν ώθηση να διαβάσουν περισσότερο, είτε για τον βυζαντινό πολιτισμό είτε για τους πρωταγωνιστές των ιστοριών μας. Ακόμα περισσότερο μας χαροποιεί όταν βλέπουμε γονείς να μας λένε ότι τα παιδιά τους απέκτησαν ένα παραπάνω ενδιαφέρον για την Ιστορία μέσα από τα κόμικς μας. Μας έχουν πλησιάσει σχολεία και δήμοι για να μας πουν συγχαρητήρια και να μοιράσουν τα βιβλία μας. Στην Ελλάδα ο κόσμος ακόμα είναι κάπως δύσπιστος με την τέχνη του κόμικς, καθώς πολλοί θεωρούν ακόμα ότι δεν είναι ένα είδος αναγνώσματος που μπορούν να πάρουν στα σοβαρά. Αλλά αυτό δείχνει να αλλάζει».
Το αγαπημένο ιστορικό πρόσωπο του καθηγητή αγγλικών είναι ο αυτοκράτορας Ηράκλειος, για τις μεγάλες στρατιωτικές επιτυχίες του που επιτεύχθηκαν μέσα από αντιξοότητες και ενώ υπήρχε ο κίνδυνος ολικής κατάρρευσης της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, αλλά και γιατί στην εποχή του η ελληνική γλώσσα θεσπίστηκε ως επίσημη γλώσσα του κράτους. «Ο Ηράκλειος έκανε την ελληνική γλώσσα συνδετικό κρίκο της αρχαίας, της βυζαντινής και της σύγχρονης» εξηγεί ο Σπύρος.
Η Χρυσαυγή προσθέτει πως ο περισσότερος κόσμος δεν διαβάζει βιβλία, πόσο μάλλον ιστορικά, λόγω του σύγχρονου τρόπου ζωής, με αποτέλεσμα να θυμούνται μόνο όσα έχουν διαβάσει στο σχολείο. Η δική της αγαπημένη ιστορική προσωπικότητα από το Βυζάντιο είναι η Πιρόσκα από την Ουγγαρία, η οποία έγινε αυτοκράτειρα του Βυζαντίου και ονομάστηκε Ειρήνη. «Παρότι είναι μια σχετικά άγνωστη προσωπικότητα, πολλά από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία φέρουν την υπογραφή της, όπως η Μονή Παντοκράτορος».
Ο Σπύρος υποστηρίζει πως οι Ελληνες γνωρίζουν αρκετά βασικά πράγματα της Ιστορίας του τόπου τους. Όσο για τη νέα γενιά, η οποία έχει κατηγορηθεί ότι δεν γνωρίζει ούτε τα βασικά, λέει πως το πρόβλημα αυτό προκύπτει από τον παρωχημένο τρόπο διδασκαλίας της Ιστορίας στα σχολεία και την πολιτικοποίησή της στην Ελλάδα, που ίσως αποτρέπει πολύ κόσμο από το να ασχοληθεί. Οπως επισημαίνει, η Ιστορία μάς μαθαίνει να αποφεύγουμε να κάνουμε τα ίδια λάθη και να κατανοούμε καλύτερα τον κόσμο γύρω μας.
«Η Ιστορία αποτελεί τη συλλογική μας μνήμη. Είναι οι αποφάσεις, τα γεγονότα, οι προσωπικότητες που συνέβαλλαν για να φτάσουμε στο παρόν».
Η Χρυσαυγή υποστηρίζει ότι «σήμερα δεν είμαστε λιγότερο “Βυζαντινοί” σε σχέση με τότε»! Και εξηγεί: «Η κατανόηση της Ιστορίας μάς βοηθά να καταλάβουμε το δικό μας σήμερα. Διαβάζω για τις βυζαντινές γιορτές των Χριστουγέννων και του Πάσχα. Τα εμπορικά πανηγύρια που οργάνωναν στην επαρχία με μουσικές και χώρους, τα καπηλειά, όπου ο κόσμος διασκέδαζε πίνοντας κρασί, τα έπη του Ομήρου, που διδάσκονταν σε αυτούς που ήθελαν να μορφωθούν, τη συνήθεια να υπάρχει ένα εικονοστάσι στα σπίτια τους, τους Πράσινους και τους Βένετους που έγραφαν συνθήματα στους τοίχους για τις ομάδες τους, τη γλαφυρή περιγραφή που έχει αφήσει ο Βυζαντινός λόγιος Ιωάννης Τζέτζης για τα τραγελαφικά σκηνικά στην πολυκατοικία όπου ζούσε, τη δωροδοκία αξιωματούχων για διάφορες διευκολύνσεις, τη μούντζα (μουντζούρωμα) στις διαπομπεύσεις».
