Αθήνα. Το λίκνο του δυτικού πολιτισμού και η αρχαιότερη μητρόπολη της Ευρώπης, με περισσότερο από 25 αιώνες συνεχούς ανθρώπινης παρουσίας. Παράλληλα, όμως, και «Μέκκα» για τους λάτρεις του graffiti, που συρρέουν κατά χιλιάδες από κάθε γωνία της υφηλίου, προκειμένου να θαυμάσουν από κοντά τις δημιουργίες των καλλιτεχνών του δρόμου!
- Aπο τον Ιάσονα Δημήτριο Τσέτσο
Ανατρέχοντας σε ιστοτόπους τουριστικών γραφείων, διαπιστώνουμε ότι εκατοντάδες αριστουργήματα από σπρέι που κοσμούν τους τοίχους αρκετών κτιρίων της μεγαλούπολης αποτελούν ένα must see θέαμα, για το οποίο πολλοί επισκέπτες της χώρας μας πληρώνουν όσο όσο για να απολαύσουν!
Βέβαια, θα περίμενε κανείς ότι μια πόλη σαν την Αθήνα, με τέτοιο απόθεμα πολιτισμικής κληρονομιάς, θα ήταν γεμάτη με graffiti που αντανακλούν τη μακραίωνη όσο και υπέρλαμπρη ιστορία της, με πρώτα και καλύτερα έργα εμπνευσμένα από τον Χρυσό Αιώνα του Περικλέους. Κι όμως, κάτι τέτοιο δεν ισχύει, καθώς ο εκ του πονηρού ανθελληνισμός που έχει ποτίσει τον χώρο των τεχνών κατά τις τελευταίες δεκαετίες έχει αντίκτυπο και στην «τέχνη του δρόμου», ασχημίζοντας συνήθως την πόλη, αντί να την ομορφαίνει με δημιουργίες που καλλιεργούν το πνεύμα και εμπνέουν τις νέες γενιές με αξίες.
Καρυάτιδες που κλαίνε
Σήμερα, η «Espresso» σάς ξεναγεί στα λιγοστά έργα μεγάλης κλίμακας (murals), που αντλούν έμπνευση από την αρχαία ελληνική ιστορία και μυθολογία. Μάλιστα, όπως θα διαπιστώσετε και εσείς από τις εικόνες που αποτυπώσαμε με τον φωτογραφικό φακό, καθώς και από τα μηνύματα που περνούν οι street artists με τα έργα τους, ελάχιστα είναι ταιριαστά τού τόσο ένδοξου παρελθόντος, για το οποίο κάθε Ελληνας οφείλει να είναι περήφανος. Πρώτη μας στάση το γιγάντιο mural επί της οδού Ερμού, στον αριθμό 121, μια ανάσα από τον σταθμό του ΗΣΑΠ στο Θησείο. «Καρυάτιδες που Κλαίνε». Αλλο ένα αριστούργημα του Ελληνα καλλιτέχνη ΙΝΟ, αρκετές τοιχογραφίες του οποίου κοσμούν κτίρια της Αθήνας.
Με την υποστήριξη του Δήμου Αθηναίων, ο αγαπημένος street artist, για 25 ολόκληρες μέρες τον περασμένο Ιανουάριο και με τη βοήθεια μόλις ενός σχοινιού κρεμασμένου από σκεπή, κατάφερε να «γεννήσει» άλλο ένα εμβληματικό έργο: τρεις ασπρόμαυρες Καρυάτιδες που με τα γαλάζια δάκρυά τους, κλαίνε για την χαμένη τους αδελφή και την κατάντια της σημερινής κοινωνίας!
Μάλιστα, όπως γράφει στους προσωπικούς του λογαριασμούς στα social media ο γνωστός εικαστικός, που σπούδασε Ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας και είναι παγκοσμίως γνωστός για τις μεγάλης κλίμακας τοιχογραφίες του, το νέο του έργο έγινε με aerosol μπογιά σε τοίχο, υπό την επιμέλεια της Κατερίνας Κοσκινά και με τις Καρυάτιδές του να κοιτούν «προς την Ακρόπολη, την κοινωνία στις μέρες μας, προς τη Βουλή των Ελλήνων», θέλοντας με αυτό τον δημιουργικό τρόπο να περάσει το δικό του κοινωνικό μήνυμα.
Φεύγοντας από την Ερμού, χανόμαστε στα στενά στου Ψυρρή, γνωστή γειτονιά για τις καλλιτεχνικές ανησυχίες των θαμώνων της, αλλά και για τα δεκάδες graffiti που ολοένα ξεπηδούν σαν τα μανιτάρια, ανάμεσα σε νεόδμητες πολυκατοικίες και σκοτεινά σοκάκια. Δυστυχώς, όμως, κανένα δεν αφορά την Ελλάδα, πόσο δε μάλλον την αρχαία, που είναι το σημερινό θέμα μας.
Η περιπλάνηση μας φέρνει στην κακόφημη γειτονιά κάτω από την Ομόνοια, όπου το γκρίζο τσιμέντο γίνεται ένα με τα πολυεθνικά δίκτυα παραβατικότητας που δρουν στην περιοχή, με την πόλη να αποκτά ένα άλλο πρόσωπο, αποκρουστικό και βίαιο. Είναι εκείνες οι στιγμές που καλείς μέσα σου για μία θεία παρέμβαση, η οποία ευθύς θα σβήσει την ασχήμια. Και να που τη βρήκαμε, αλλά σε murals!
Πάνω από την πλατεία Κουμουνδούρου, στην οδό Κορίνης, πέντε αρχαίοι θεοί κοσμούν τα κατεβασμένα ρολά γνωστής επιχείρησης γραφικών τεχνών που έχει ως αντικείμενο τον ελληνικό πολιτισμό. Διόνυσος, Απόλλωνας, Ποσειδώνας, Δίας και Αρης, όλα έργα του HAMBAS, δίνουν άλλο τόνο στην πολυπολιτισμική γειτονιά, υπενθυμίζοντάς μας ότι ζούμε στην Ελλάδα, τη χώρα του φωτός και της ομορφιάς.
Ωστόσο, δεν υπάρχουν μόνο έργα τέχνης που υμνούν το αρχαίο ελληνικό κάλλος, περνώντας έτσι διαχρονικά και πανανθρώπινα μηνύματα. Υπάρχουν και άλλα, με… διφορούμενες ερμηνείες, που ταιριάζουν γάντι στον ρευστό, μεταμοντέρνο κόσμο της παγκοσμιοποίησης και του καταναλωτισμού, εκεί όπου όλες οι αξίες χάνονται και τα νοήματα αλλοιώνονται, για την εξυπηρέτηση συγκεκριμένων ατζεντών.
Στον πεζόδρομο της Αιόλου
Περπατώντας στον πολυσύχναστο πεζόδρομο της Αιόλου, που τέτοια εποχή βρίθει από τουρίστες και πολύβουα μαγαζιά εστίασης, ξεπροβάλλουν δύο μορφές, ακαθορίστου φύλου, τάξης, ηλικίας και ιδιότητας. Πάνω σε λαμαρίνες ενός εγκαταλειμμένου κτιρίου, δύο πρόσωπα, το ένα πίσω από το άλλο, μας κοιτούν με μαύρα, κενά μάτια και με μια έκφραση ηδυπάθειας χαραγμένη στα πρόσωπά τους.
«Faces in Love», έργο των Achilles και Onebran, όπου «με κενά μάτια, ανδρόγυνες, αυτές οι ασπρόμαυρες φιγούρες στέκονται ερωτικά κοντά, με το πάθος τους να ανυψώνεται από ένα χρωματιστό φόντο», όπως μας πληροφορεί ιστότοπος εξειδικευμένος στο αθηναϊκό graffiti. Η δημιουργία ενός σχετικά άγνωστου καλλιτέχνη, ακόμα και στην περίπτωση που μπορεί να έχει γίνει χωρίς άδεια, σίγουρα περνά απαρατήρητη -όπως και το μήνυμά του- μέσα σε μια μητρόπολη γεμάτη με Τags, throw-ups, wild-style graffiti, πολιτικά, ακτιβιστικά stencil, stickers, paste ups κ.λπ.
Τι συμβαίνει, όμως, στην περίπτωση που ένας φορέας, συγκεκριμένα φάρος πολιτισμού, περνά με το… έτσι θέλω τα δικά του, αμφιλεγόμενα μηνύματα στον δημόσιο χώρο και δη σε κεντρικά σημεία της Αθήνας; Ο λόγος για την… gender fluid προστάτιδα Αθηνά του καλλιτέχνη Αριστείδη Λάππα. Η δημιουργία αυτή, με την ονομασία «She Who Protects», έγινε από τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση σε συνεργασία με τον Δήμο Αθηναίων το 2022 και αφορά «μια νέα, πολύχρωμη Αθηνά, για μια νέα, πολυπολιτισμική Αθήνα», η οποία «υμνεί τη διαφορετικότητα, αναδεικνύοντας τον ζωντανό χαρακτήρα μιας πόλης που συνεχώς αλλάζει.
Είναι ένα έργο που καθρεφτίζει τον πολύχρωμο χαρακτήρα της Αθήνας και το διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο των σύγχρονων Αθηναίων» αναφέρει η ανακοίνωση της Στέγης, και συνεχίζει: «Σε ροζ φόντο, η θεά Αθηνά απεικονίζεται πάνοπλη, αλλά χωρίς να φοβίζει. Εχει κατέβει από τους κίονες, έχει φορέσει πλουμιστά ρούχα με μοτίβα απ’ την Ανατολή, την Αφρική και τα χωριά τον Βαλκανίων, αποπνέοντας την αθωότητα που χαρακτηρίζει τη ζωγραφική τέχνη του Αριστείδη Λάππα».
Μάλιστα, όπως ισχυρίζεται ο δημιουργός τού -ομολογουμένως κακόγουστου- έργου: «Ισως μέσα στην Ιστορία μας να υπάρχουν όλα τα στοιχεία για να φτιάξουμε ένα αφήγημα που να χωράει όλους τους ανθρώπους, αρκεί να μπορέσουμε να το φανταστούμε και να το απαγγείλουμε. Με αυτό το έργο θέλησα να αναπαραστήσω μια Αθηνά που να αντιπροσωπεύει, να φροντίζει και να προστατεύει την Αθήνα του τώρα. Μια πόλη με πολλές ιστορίες, χρώματα και όνειρα». Αχ, καημένε Ωνάση, πού να ξερες…