Η βαριά βιομηχανία της χώρας μας είναι ο τουρισμός, ωστόσο για άλλη μία χρονιά οι παραλίες -ακόμα και πολλές πολυσύχναστες και κοσμικές- θα είναι γυμνές από ναυαγοσωστική κάλυψη ή στην καλύτερη περίπτωση θα είναι προνόμιο για ελάχιστους.
- Από τη Νάντια Αλεξίου
Ακόμα και παραλίες στις οποίες έχουμε θρηνήσει ανθρώπους, ανάμεσα τους και παιδιά όπως τον 11χρονο γιο του ηθοποιού Οδυσσέα Σταμούλη που πνίγηκε στην Ικαρία!
Και αυτό γιατί οι δήμοι βρίσκονται σε αδυναμία να τοποθετήσουν ναυαγοσώστες στα βάθρα και να παρέχουν τις υποτυπώδεις υπηρεσίες για την προστασία της ζωής και της ασφάλειας των λουομένων, σε μια Ελλάδα με μήκος ακτογραμμής 13.676 χλμ. Ετσι η σεζόν άρχισε χωρίς ναυαγοσώστες σε αρκετούς δήμους της χώρας, με ορατή την απειλή να χαθούν αρκετές γαλάζιες σημαίες από τις ελληνικές ακτές, καθώς η παρουσία ναυαγοσώστη είναι μέσα στις απαιτητές προϋποθέσεις.
Στο Μητρώο Παραλιών είναι καταγεγραμμένες περισσότερες από 3.400 παραλίες, στη συντριπτική τους πλειονότητα δημοφιλείς (οργανωμένες και μη), με τις 675 από αυτές να έχουν λάβει τον χαρακτηρισμό πολυσύχναστες. Η ναυαγοσωστική κάλυψη για τις χαρακτηρισμένες πολυσύχναστες και κοσμικές παραλίες τόσο στη νησιωτική χώρα όσο και στις παραθαλάσσιες περιοχές έχει βάσει του Π.Δ.71/2020 ημερομηνία έναρξης την 1η Ιουνίου και λήγει στις 30 Σεπτεμβρίου. Υπόχρεοι είναι οι δήμοι και οι φορείς εκμετάλλευσης του αιγιαλού, ενώ τα τελευταία χρόνια υπάρχει σχετική ενίσχυση από δαπάνη του υπουργείου Εσωτερικών.
Ακόμα και όσοι δήμοι πέρσι είχαν ναυαγοσωστική κάλυψη, για τη σεζόν που άρχισε την 1η Ιουνίου καθυστέρησαν να προκηρυχθούν οι δημοπρασίες, κυρίως λόγω αδυναμίας να καλυφθεί η δαπάνη. Πολύ χαρακτηριστικές περιπτώσεις στην Αττική είναι ο Δήμος Γλυφάδας και η Σαλαμίνα, που αδυνατούν να διατηρήσουν τουλάχιστον την περσινή ναυαγοσωστική κάλυψη στις παραλίες τους, με ναυαγοσώστες και πλωτά μέσα και κίνδυνο να μην μπορέσουν να έχουν ούτε τις ελάχιστες προϋποθέσεις ασφαλείας.
Με απόφασή του (26/04 2024) το υπουργείο Εσωτερικών μόλις μία εβδομάδα πριν από το Πάσχα δικαιολόγησε (μεγαλύτερο από πέρυσι) κονδύλι 15.000.000 ευρώ προς 129 δήμους (από τους 143 δήμους με ακτές, με κατ’ ελάχιστη απαίτηση δαπάνης τα 28.500.000 ευρώ), για να καλύψουν οργανωμένες και μη παραλίες με ναυαγοσώστες την τρέχουσα σεζόν. Για τους 30 παραθαλάσσιους δήμους με προϋπολογισμούς άνω των 230.000 ευρώ τα χρονικά περιθώρια είναι ασφυκτικά, καθώς την 1η Ιουνίου οι πύργοι θα έπρεπε να έχουν εγκατασταθεί και οι ναυαγοσώστες να εκτελούν καθήκοντα.
Ο α’ αντιπρόεδρος της ΚΕΔΕ και δήμαρχος Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης Γρηγόρης Κωνσταντέλλος είχε αναφερθεί στο πρόβλημα που έχει προκύψει, αναφέροντας: «Τα χρονικά περιθώρια είναι ασφυκτικά, οι δήμαρχοι, χωρίς να φέρουν ευθύνη, μπορεί να βρεθούν υπόλογοι στη Δικαιοσύνη, καθώς με τον νόμο που ψηφίστηκε για τους αιγιαλούς το Λιμενικό θα μπορεί να κάνει ελέγχους και να επιβάλλει διοικητικά και λοιπά πρόστιμα. Επίσης είναι πολύ πιθανό να χαθούν γαλάζιες σημαίες, υποβαθμίζοντας το τουριστικό προϊόν της χώρας».
Ενδεικτική είναι η περίπτωση του Δήμου Παγγαίου, όπως επεσήμανε στην πρόσφατη συνεδρίαση της ΚΕΔΕ ο δήμαρχος Φίλιππος Αναστασιάδης, γ’ι αυτό τον λόγο πέρυσι έχασε τέσσερις γαλάζιες σημαίες, ενώ αναφέρθηκαν και περιπτώσεις δήμων που τους αφαιρέθηκαν, ενώ τους είχαν δοθεί αρχικά. Με επιστολή διαμαρτυρίας (26/04/02024) ο δήμαρχος Ικαρίας Φανούρης Καρούτσος απευθύνεται στον αρμόδιο υπουργό Εσωτερικών, ζητώντας κατ’ ελάχιστο ενίσχυση με 30.000 ευρώ, ενώ αναφέρεται στο δυστύχημα το καλοκαίρι του 2022, με θύμα τον 11χρονο γιο του ηθοποιού Οδυσσέα Σταμούλη που πνίγηκε στους Φούρνους, 50 μέτρα από τη στεριά.
Οπως σημειώνει στην επιστολή του ο δήμαρχος Ικαρίας, «σε αυτή την Υ.Α. για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά από την έναρξη ισχύος των διατάξεων του αρ. 7 του Π.Δ.71/2020 δεν συμπεριλαμβάνεται για μια ακόμα χρονιά ο Δήμος Ικαρίας», ενώ επισημαίνει ότι «ο δήμος έχει ανάγκες που αφορούν την παροχή υπηρεσιών ναυαγοσωστικής κάλυψης. Σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο δήμος καταβάλλει σχετικές δαπάνες δημιουργεί ερωτήματα». Ενας από τους 129 δήμους που λαμβάνει την επιχορήγηση για ναυαγοσωστική κάλυψη είναι ο Δήμος Ιστιαίας Αιδηψού. Σύμφωνα με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου της 1ης Μαΐου αποδέχεται το ποσό των 76.970,05 ευρώ που του αντιστοιχεί, αλλά διατίθεται προς κάλυψη δράσεων πυροπροστασίας.
Αδιαφορία, αμέλεια και λύσεις κατόπιν εορτής
Το 2023 το 10% των οργανωμένων παραλιών της χώρας δεν διέθετε ναυαγοσώστη από την έναρξη της ναυαγοσωστικής περιόδου, ενώ το ποσοστό στις αρχές του Ιουνίου είχε ανέλθει και στο 20%, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ενωσης Ναυαγοσωστικών Σχολών Ελλάδος. Οι δήμοι υποστηρίζουν ότι «δεν βγαίνουν» και κάθε χρόνο αργούν συστηματικά να εκκινήσουν τις διαδικασίες του διαγωνισμού (διαδικασία που χρειάζεται 2-3 μήνες) για την επιλογή της ναυαγοσωστικής εταιρείας, με συνέπεια είτε να κηρύττονται άγονοι είτε να μην υπάρχει επαρκής (ή και καθόλου) ναυαγοσωστική κάλυψη.
Οπως σημειώνουν οι ναυαγοσωστικές σχολές, οι αρμόδιοι των δήμων είτε από αδιαφορία είτε από αμέλεια έναν μήνα πριν από την έναρξη της υποχρεωτικής ναυαγοσωστικής κάλυψης, δηλαδή τον Μάιο και σε κάποιες περιοχές και στις αρχές Ιουνίου, αναζητούν λύσεις κατόπιν εορτής. Δηλαδή όταν πλέον τους έχουν επιβληθεί πρόστιμα από τις τοπικές λιμενικές Αρχές ή έχουν υπάρξει τραγωδίες με πνιγμούς ή θαλάσσια ατυχήματα. Στην Κέρκυρα έως πέρυσι δεν υπήρχε ναυαγοσωστική κάλυψη στις παραλίες του νησιού, όπως στην κοσμική και πολυσύχναστη αστική παραλία της Γλυφάδας Δήμου Κέρκυρας, αν και υπάρχει υποχρέωση για τρεις ναυαγοσώστες και επόπτη.
Εκεί τα προηγούμενα χρόνια έχουν σημειωθεί πνιγμοί σε ένα μήκος ακτής 1,5 χλμ. με ένα κοσμικό beach bar και μικρότερες επιχειρήσεις και δύο επιχειρήσεις με θαλάσσιες δραστηριότητες. Στην ίδια παραλία έχει δραστηριότητα και πολυτελής ξενοδοχειακή μονάδα, η διεύθυνση της οποίας πέρυσι ανέλαβε πρωτοβουλία και παρείχε ναυαγοσωστική κάλυψη στους πελάτες της. Ετσι, ένας 66χρονος Σκοτσέζος σώθηκε έπειτα από ισχαιμικό επεισόδιο, χάρη στην άμεση ανταπόκριση της ναυαγοσώστριας και τη χρήση απινιδωτή. Στον Δήμο της Νότιας Κέρκυρας η προηγούμενη δημοτική Αρχή μετά τον θάνατο λουόμενης στην παραλία το 2022 και πρόστιμα που είχε επιβάλει ο τοπικός Λιμενικός Σταθμός Λευκίμμης, πέρσι, στα μέσα Ιουλίου, έδωσε το έργο ναυαγοσωστικής κάλυψης, με απευθείας ανάθεση σε εταιρία του Βόλου. Η εταιρία δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις, καθώς δεν διέθετε τον προβλεπόμενο αριθμό ούτε το ανάλογο εκπαιδευμένο προσωπικό αλλού ούτε τα απαραίτητα πλωτά μέσα, ωστόσο πληρώθηκε τη σύμβαση όπως είχε υπογραφεί με ποσό άνω των 300.000 ευρώ.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι και αυτή την περίοδο η ναυαγοσωστική κάλυψη στις 12 χαρακτηρισμένες ως πολυσύχναστες παραλίες της Νότιας Κέρκυρας έγινε με την ίδια διαδικασία της απευθείας ανάθεσης, έχει την ίδια ανάδοχο η οποία δεν διαθέτει ούτε φυσική έδρα, με το πρόσχημα ότι δεν εκδηλώνεται ενδιαφέρον από άλλες εταιρίες. Αλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα νησιού που προσελκύει χιλιάδες τουρίστες είναι η Κως, αλλά και μέρος της Κεφαλλονιάς, αφού δεν διαθέτουν ναυαγοσώστες στις χαρακτηρισμένες πολυσύχναστες και κοσμικές παραλίες. Επαρκής κάλυψη εντοπίζεται τελικά μόνο σε Αττική, Θεσσαλονίκη και Χαλκιδική.
Το 2023 έχασαν τη ζωή τους 407 άνθρωποι
Μόλις πριν από δύο εβδομάδες το Παρατηρητήριο θαλάσσιων ατυχημάτων και πνιγμών παρέθεσε τα στοιχεία της ετήσιας έκθεσης για το έτος 2023, σύμφωνα με τα οποία, κατά μέσο όρο την τελευταία πενταετία (2019-2023) 360 άνθρωποι χάνουν κάθε χρόνο τη ζωή τους στο υδάτινο περιβάλλον της χώρας μας συμμετέχοντας σε δραστηριότητες αναψυχής (κολύμβηση, υδάτινα σπορ, υδάτινη αναψυχή). Το 2023 407 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στο υδάτινο περιβάλλον της χώρας, εκ των οποίων πέντε ανήλικοι.
Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο θαλάσσιων ατυχημάτων και πνιγμών, 580 παραλίες είχαν υποχρέωση ναυαγοσωστικής κάλυψης, με συνολικά 876 υποχρεωτικές θέσεις ναυαγοσωστών. Με βάση τα στοιχεία στο τέλος της καλοκαιρινής περιόδου (30/09 2023), οι παραλίες στις οποίες τοποθετήθηκαν ναυαγοσώστες ήταν 528 (91%) και οι θέσεις ναυαγοσωστών οι οποίες καλύφθηκαν ανέρχονται σε 792 (94%). Συνολικά πραγματοποιήθηκαν 4.758 διασώσεις σε 60 δήμους, ενώ μειώθηκαν κατά 68% τα θαλάσσια δυστυχήματα. Στις κατά τόπους λιμενικές Αρχές της χώρας γνωστοποιήθηκαν συνολικά 34 τραυματισμοί σε υδάτινο περιβάλλον.
Από τους 400 θανάτους, 260 οφείλονται σε πνιγμό (65%), 25 σε παθολογικά αίτια (6%), ένας σε θανάσιμο ατύχημα και 114 (29%) δεν έχουν προσδιοριστεί ακόμα. Τα περιστατικά με θανατηφόρα κατάληξη εντοπίζονται μαζικότερα το χρονικό διάστημα μεταξύ 12.00-13.00 (14% σε σύνολο), τις ώρες που η προσέλευση στις παραλίες είναι αυξημένη. Αλλά μεγάλο ποσοστό θανάτων καταγράφεται τις ώρες που δεν υπάρχει ναυαγοσωστική κάλυψη (08.00-10.00 και 20.00-24.00), με το ποσοστό να ανέρχεται στο 8%.
Το 2023 καταγράφηκαν 4 θανάσιμα ατυχήματα στις παραλίες Ν. Πόρων του Δήμου Δίου-Ολύμπου, Ακτής Παραλίας του Δήμου Κατερίνης και Περαίας, του Δήμου Θερμαϊκού. Επιπλέον στις παραλίες Κάμπινγκ ΕΟΤ παραλίας Επανομής, Λαγανά, παραλίας Αλιπέδου Αλίμου, Μεγάλου Καβουρίου Βουλιαγμένης και Σκάλαε Ποταμιάς έχασαν τη ζωή τους τρεις άνθρωποι.